نهضت-مشروطیت

با گذشت بیش از یک قرن از آغاز نهضت عدالت خانه و تبدیل آن به نهضت مشروطیت ایران، سؤال های متعدد و متنوّعی ذهن محققّان را به خود مشغول می سازد

نهضت مشروطیت، یکی از مهم ترین وقایع تاریخ معاصر ایران است که درباره آن تحقیقات زیادی صورت گرفته؛ اما این پژوهش ها نه تنها سبب احساس استغنای محققان نشده؛ بلکه چاپ و انتشار کتب و مقالات گسترده در سال های اخیر، نشان دهنده احساس نیاز بیش تر جامعه علم و تحقیق به بررسی و کاوش در مورد این پدیده تاریخی است

در قسمت اول این مقاله، ضمن بیان اولین جرقه اصلاح طلبی در افغانستان و نقش کلیدی سید جمال الدین اسدآبادی در آن و بیان شرایط دوران حکومت عبدالرحمان خان و نهضت اصلاحی حبیب الله خان، به بیان نهضت مشروطیت در افغانستان پرداختیم. اینک ادامه مقاله را پیش روی دارید.

جوامعی که از ریشه های حیات بخش و هویت ساز تاریخی خود غافلند، در مقابله با رویدادهای سیاسی اجتماعی، همواره تسلیم سیر حوادث بوده، از ساختن آینده و ایجاد تحوّلات عظیم ناتوانند و پیامدهای این غفلت در تاریخ معاصر ملل بسیار زیان بارتر از دیگر دوران هاخواهد بود

امسال برای اهل تاریخ سال خوبی است. برگزاری پی درپی سه همایش بزرگ طی سه ماه اخیر حاکی از اهمیت روزافزون مباحث تاریخ معاصر نزد مجامع علمی کشور می باشد

نهضت مشروطیت ایران با همه اندوه و افسوس هایی که بر چهره تاریخ معاصر نشاند، مهمترین ائتلاف عمومی مردم ایران تا زمان خود بود و از همین رو نقطه های ضعف و قوّت آن در خاطر مصلحان سیاسی اجتماعی معاصر باقی ماند

از گام های نخستین و لازم در پژوهش پدیده تاریخی، بررسی و ارزیابی منابع آن واقعه است؛ زیرا محقّق در پی آن است که از دید و افق آن منابع، به شناخت پدیده مورد نظر نائل آمده، به بررسی برخی جوانب مجهول آن بپردازد

همایش دو روزه یکصدمین سالگرد نهضت مشروطیت ایران و نقش اجتهاد در آن، طی روزهای 23 و 24 مهرماه با حضور دانشمندان و استادان حوزه و دانشگاه در موسسه آموزشی، پژوهشی امام خمینی(ره) و مدرسه عالی دار الشفاء قم برگزار گردید.

اصولا در بررسی نهضت بزرگی مانند مشروطیت، دست گذاشتن روی یک یا دو عامل خاص و رها کردن بقیه، دور از تحقیق و تأمل است. بر این اساس مناسب است عوامل مختلف را از لحاظ جایگاه و درجه تأثیر از هم تفکیک کنیم.