نوسان تجارت تا اواسط تابستان

به عبارتی تراز تجاری خرداد، تیر و مرداد منفی ارزیابی شده است. از سویی از ماه دوم امسال، ترکیه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مقاصد صادراتی کالاهای ایرانی در ترکیب 5 مقصد عمده صادرات کشور قرار گرفته است. این همسایه شمال‌غربی کشور در اردیبهشت ماه در صدر کشورهای مقصد صادراتی قرار گرفت و بعد از آن به‌عنوان سومین خریدار بزرگ کالاهای ایرانی جای خود را در ترکیب 5 مقصد عمده صادرات به ثبت رساند. این کشور یکی از 5 کشور عمده طرف معامله واردات کالا نیز است. حرکت به سمت تجارت با کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های متولیان تجارت خارجی محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای‌که اخیرا نیز قائم‌مقام وزیر صنعت،‌ معدن و تجارت از در اولویت قرار گرفتن 15 کشور همسایه برای تجارت خارجی کشور خبر داد و گفت که قرار است تا دو سال دیگر رقم صادرات به این کشورها به 50 میلیارد دلار برسد. البته کارشناسان و فعالان اقتصادی در این باره عنوان کردند که دستیابی به این هدف نیازمند زیرساخت‌های مختلفی است که بدون آنها نمی‌توان چندان به تحقق هدف تعیین شده امیدوار بود. گمرک ایران به‌طور همزمان آمارهای 4 ماه منتهی به تیر و 5 ماه منتهی به مرداد را منتشر کرد. اختلال در ارائه گزارش‌های آماری این دستگاه، از ابتدای سال آغاز شده و همچنان ادامه دارد. اگرچه پیش از این در آمارهای منتشر شده از سوی گمرک اقلام عمده صادراتی، صادرات به تفکیک گروه کالایی و اقلام عمده وارداتی اعلام می‌شد، اما گویا تصمیم بر این است که در شرایط کنونی تنها دو آمار واردات و صادرات و عمده مقاصد صادراتی و عمده مبادی وارداتی اعلام شود.

تراز مثبت چهار ماهه

آنچه در آمار 4 ماه منتهی به تیر امسال منعکس شده، واردات 14 میلیارد و 310 میلیون دلاری و افت بیش از 5/ 6 درصدی آن نسبت به مدت مشابه سال گذشته و صادرات 14 میلیارد و 605 میلیون دلاری و افت بیش از 5/ 7 درصدی آن نسبت به مدت مشابه سال گذشته است که تراز تجاری مثبت 295 میلیون دلار را ثبت کرده است. حجم تجارت نیز در این چهار ماه، 28 میلیارد و 915 میلیون دلار بوده است. از ابتدای امسال تا پایان تیرماه وزن واردات با رشد نزدیک به یک درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 11 میلیون و 829 هزار تن رسیده است. همچنین وزن صادرات در همین بازه زمانی نسبت به سال گذشته با رشد بیش از 31درصدی، رقم 49 میلیون و 798 هزار تن را ثبت کرده است. آمارهای گمرک، کشورهای عمده مقصد صادرات در چهار ماه منتهی به تیر امسال را معرفی کرده است. بر این اساس، بیشترین میزان صادرات کشور به مقصد کشورهای چین با رقمی بالغ بر 3 میلیارد و 627 میلیون دلار و سهم نزدیک به 25 درصد از کل ارزش صادرات، عراق با 2 میلیارد و 889 میلیون دلار و سهم نزدیک به 20 درصد، ترکیه با 2 میلیارد و 360 میلیون دلار و سهم بیش از 16 درصد، امارات با یک میلیارد و 359 میلیون دلار و سهم بیش از 9 درصد و افغانستان با 733 میلیون دلار و سهم بیش از 5 درصد از کل ارزش، صورت گرفته است. پنج کشور عمده طرف معامله واردات در چهارماه منتهی به تیر امسال نیز عبارتند از: چین با ارزش 3 میلیارد و 450 میلیون دلار و سهم بیش از 24 درصد از کل ارزش واردات، امارات با 2 میلیارد و 257 میلیون دلار و سهم نزدیک به 16 درصد، ترکیه با یک میلیارد و 772 میلیون دلار و سهم بیش از 12 درصد، هند با یک میلیارد و 645 میلیون دلار و سهم نزدیک به 5/ 11 درصد و آلمان با 678 میلیون دلار و سهم نزدیک به 5 درصد از کل ارزش واردات.

کاهش فاصله صادرات و واردات در 5 ماه

همزمان با آمارهای چهارماه منتهی به تیر، آمار پنج ماه منتهی به مرداد نیز منتشر شد. در این آمار که جدیدترین آمار منتشر شده از تجارت خارجی ایران است، اگرچه تراز تجاری همچنان به نفع صادرات و مثبت است، اما فاصله صادرات و واردات کاهش یافته است. آمار منتشر شده از سوی گمرک نشان می‌دهد از ابتدای امسال تا انتهای مرداد 14میلیون و 126 هزار تن کالا به ارزش 17 میلیارد و 739 میلیون دلار وارد کشور شده که از نظر وزنی 11صدم درصد و از نظر ارزشی نزدیک به 7 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت داشته است. در این مدت 60میلیون و 737هزار تن کالا به ارزش 17میلیارد و 800میلیون دلار صادر شده است. این میزان صادرات به لحاظ وزنی حدود 30درصد رشد و به لحاظ ارزشی بیش از 9درصد افت داشته است. تراز تجاری در این بازه زمانی مثبت 61 میلیون دلار بوده که نسبت به دوره چهارماه منتهی به تیر، کمتر است. در عین حال حجم تجارت خارجی 35 میلیارد و 539 میلیون دلار ثبت شده است. براساس این آمار، بیشترین میزان صادرات کشور به مقصد چین با ارزش 4 میلیارد و 435 میلیون دلار و سهم نزدیک به 25 درصد از کل صادرات، عراق با 3 میلیارد و 907 میلیون دلار و سهم نزدیک به 22 درصد، ترکیه با 2 میلیارد و 470 میلیون دلار و سهم نزدیک به 14 درصد، امارات با یک میلیارد و 667 میلیون دلار و سهم بیش از 9 درصد و افغانستان با 898 میلیون دلار و سهم بیش از 5 درصد از کل ارزش صورت گرفته است. همچنین عمده‌ترین کشور طرف معامله واردات نیز چین است که واردات از این کشور ارزشی معادل 4 میلیارد و 286 میلیون دلار و سهمی بیش از 24 درصد از کل ارزش واردات دارد و در جایگاه نخست قرار گرفته است. همچنین کشورهای امارات با 3 میلیارد و 40 میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از 17 درصد، ترکیه با 2 میلیارد و 218 میلیون دلار و سهم 5/ 12 درصد، هند با یک میلیارد و 871 میلیون دلار و سهم 5/ 10 درصد و آلمان با 865 میلیون دلار واردات و سهم نزدیک به 5 درصد از کل ارزش واردات جزو کشورهای عمده طرف معامله واردات بوده‌اند.

در تیر و مرداد چه گذشت؟

در این گزارش علاوه بر آمارهای منتشر شده از سوی گمرک، روند تجارت خارجی به تفکیک هر ماه نیز بررسی شده است. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، تیرماه امسال منفی‌ترین تراز تجاری را بین 5 ماه به خود اختصاص داده است. همچنین حجم تجارت خارجی در این ماه نیز 7 میلیارد و 131 میلیون دلار بوده است. در تیر امسال9 میلیون و 448 هزار تن کالا به ارزش 3 میلیارد و 106 میلیون دلار به کشورهای هدف صادر شده اما در مقابل 2 میلیون و 961 هزار تن کالا به ارزش 4 میلیارد و 27 میلیون دلار از کشورهای مبدا خریداری شده است. بنابراین تراز تجاری تیرماه منفی 921 میلیون دلار ثبت شده است. این درحالی است که در خرداد امسال تراز تجاری منفی 433 میلیون دلار، در اردیبهشت ماه مثبت یک میلیارد و 436 میلیون دلار و در فروردین ماه 213 میلیون د لار بوده است. در مردادماه نیز تراز تجاری منفی 234 میلیون دلار رقم خورده است. این تراز حاصل صادرات 3 میلیارد و 195 میلیون دلاری و واردات 3 میلیارد و 429 میلیون دلاری است. بررسی این آمارها نشان می‌دهد کاهش فاصله صادرات و واردات در مرداد، حاصل کاهش قابل‌توجه واردات است. چراکه رشد صادرات نسبت به تیر چندان چشمگیر نیست. وزن کالاهای وارداتی در این ماه (مرداد) 2 میلیون و 297 هزار تن و وزن کالاهای صادراتی 10 میلیون و 939 هزار تن است. البته آمارهای صادرات و واردات مرداد سال گذشته نیز نشان می‌دهد ارزش کالاهای وارداتی در پنجمین ماه سال 97 معادل 3 میلیارد و 718 میلیون دلار و ارزش کالاهای صادراتی 3 میلیارد و 800 میلیون دلار بوده و تراز تجاری نیز مثبت 82 میلیون دلار ثبت شده است. حجم تجارت خارجی در مرداد امسال 6 میلیارد و 624 میلیون دلار است که نشان می‌دهد در این ماه کمتر از ماه قبل، تجارت خارجی صورت گرفته است.

وضعیت واردات کالاهای اساسی

علاوه بر آنچه در آمارهای رسمی گمرک منعکس شده، این دستگاه متولی تجارت خارجی کشور از واردات 9/ 5 میلیون تن کالای اساسی در پنج ماه منتهی به مرداد امسال خبر داده است.

به گزارش گمرک ایران، از ابتدای امسال تا پایان مرداد، بالغ بر 9 میلیون و 510 هزار و 632 تن کالای اساسی به ارزش بیش از 4 میلیارد و 732 میلیون و 770 هزار دلار وارد کشور شده است. این ارقام در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزن 21 درصد و از نظر ارزش دلاری 19 درصد افزایش را نشان می‌دهد. براساس این گزارش برنج، ذرت، دانه‌های روغنی، روغن‌های خوراکی و کنجاله سویا در صدر کالاهای اساسی وارد شده به کشور در مدت مذکور بوده است. این گزارش حاکی است برنج با 946 میلیون و 216 هزار و 210 دلار و وزن 888 هزار و 491 تن بالاترین میزان واردات به لحاظ ارزش دلاری را به خود اختصاص داده و پس از آن ذرت با 880 میلیون و 417 هزار و 812 دلار و وزن 3 میلیون و 530 هزار و 134 تن، دانه‌های روغنی با 577 میلیون و 51 هزار و 81 دلار و وزن یک میلیون و 213 هزار و 647 تن، روغن‌های خوراکی با 512 میلیون و 774 هزار و 614 دلار و وزن 661 هزار و 37 تن، کنجاله سویا با 402 میلیون و 738 هزار و 648 دلار و وزن 910 هزار و 668 تن به ترتیب رده‌های دوم تا پنجم را داشتند. در پنج ماه منتهی به مرداد همچنین 370 میلیون و 251 هزار دلار دارو به وزن 4 هزار و 754 تن، 314 میلیون و 11 هزار و 523 دلار گوشت قرمز به وزن 69 هزار و 174 تن، 305 میلیون و 97 هزار و 83 دلار قند و شکر به وزن 872 هزار و 207 تن، 295 میلیون و 772 هزار و 587 دلار جو به وزن یک میلیون و 121 هزار و 904 تن، 125 میلیون و 712 هزار و 667 دلار کود شیمیایی به وزن 237 هزار و 101 تن و 2 میلیون و 726 هزار و 757 دلار گوشت مرغ به وزن یک هزار و 516 تن به‌عنوان کالاهای اساسی وارد کشور شده است. در بررسی تغییرات صورت گرفته از لحاظ ارزش و وزن کالاهای اساسی در مدت مذکور قند و شکر با 640 درصد رشد از لحاظ ارزش دلاری و 891 درصد افزایش از نظر وزن بالاترین سطح تغییرات را نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته و پس از آن کنجاله سویا با 117 درصد در ارزش دلاری و 114 درصد افزایش وزنی، کود شیمیایی با 58 درصد رشد در ارزش دلاری و 78 درصد رشد در وزن و جو با 49 درصد افزایش در ارزش و 22 درصد رشد در وزن بیشترین تغییرات را داشته‌اند.