تقویت مهارت‌های شنیداری (۱)

 دکتر پروانه صفایی مقدم؛ روانشناس بالینی

بسیاری از ما تصور می‌کنیم که گوش دادن یعنی کاری نکنیم و صبر کنیم تا نوبت حرف زدن ما برسد در حالی که گوش دادن به چیزی بیش از ساکت بودن و شنیدن است. تحقیقات نشان می‌دهند که بیشتر ما به طور تقریبی 50 درصد آنچه را که می‌شنویم؛ درک کرده و ارزیابی می‌کنیم و به حافظه‌ می‌سپاریم و بعد از دو  روز، 50  درصد آنچه را که به خاطر سپرده‌ایم، به یاد می‌آوریم.

نتیجه نهایی، این که فقط 25 درصد آنچه را که می‌شنویم، به حافظه می‌سپاریم.  در ارتباط انسانی، رابطه‌‌  ما می‌تواند به دیگران، آزار برساند. برای نمونه. اگر به طور فعال، گوش ندهیم یا دوستانی نداشته باشیم که به طور مؤثر هر لحظه به درد و دل‌های ما گوش دهند، دچار آسیب روانی می‌شویم. همه‌ ما نیازمند افرادی هستیم که بتوانیم احساس و فکرهای‌مان را با او در میان بگذاریم.

اگر در زندگی شنونده خوبی نباشیم، به تدریج احساس تنهایی و انزوا می‌کنیم. دوستی صادقانه و داشتن  رابطه‌ای صمیمی با دیگران، یکی از معجزه‌های گوش دادن است. ما به طور معمول، شیفته و جذب افرادی می‌شویم که خوب، گوش می‌دهند. این افراد، کسانی هستند که با آرامش و گوش دادن، از ما حمایت می‌کنند.

 چرا گوش نمی‌دهیم؟

دلیل اصلی ضعف گوش دادن،  مربوط به آموزش شنونده است. ما در مؤسسه، مهارت‌های خواندن، نوشتن و نحوه صحبت کردن را یاد می‌گیریم. در بزرگسالی از طریق دوره‌های آموزشی، با روش‌های تندخوانی، نامه‌نگاری و زبان مکالمه آشنا می‌شویم. با وجود همه‌ تلاش‌هایی که در جهت بهبود ارتباط می‌کنیم، اما اغلب یکی از مهارت‌های ارتباطی که بیش‌ترین کاربرد را دارد (گوش دادن)،  را  نادیده می‌گیریم.

دلیل دیگر ضعف در گوش دادن، این است که آن‌چنان سرمان شلوغ است که نمی‌توانیم روی حرف‌های گوینده، تمرکز کنیم. گاهی وقت‌ها به حر‌ف‌های دیگران، گوش نمی‌دهیم چون فکر می‌کنیم که انتظار دارند مشکل‌های آنان را حل کنیم. در واقع، تعداد کمی از دوستان و بستگان از ما می‌خواهند که در مشکل‌های مالی، همسریابی و یا حل معضل‌های کاری به آنان کمک کنیم. 

بیش‌تر وقت‌ها، آنان می‌خواهند فقط احساس‌ها و فکرهای‌شان را با ما در میان بگذارند و درد دل کرده و برای حرف‌های‌شان، ارزش قائل شویم. اگر قادر باشیم خودمان را جای دیگران بگذاریم و احساس‌های آنان را درک کنیم، آن‌گاه «گوش دادن همدلانه» اتفاق می‌افتد.

با گوش دادن همدلانه، امکان درک احساس گوینده فراهم می‌شود و شرایطی به وجود می‌آید تا افراد بدانند که به حرف‌های آنان، گوش داده و آن را درک می‌کنیم.  ما باید آگاه باشیم که گوش دادن همدلانه، یک جعبه کمک‌های اولیه است که بسیاری ازافراد در جست‌وجوی آن هستند.

«لئوباسکالیا» روانشناس و نویسنده مشهور می‌گوید: «به یاد داشته باشید که بسیاری از وقت‌هاست که افرادی می‌خواهند به حرف‌شان گوش دهید و نه چیزی بیش‌تر».

روش گوش دادن خود را تغییر دهید

قبل از آنکه شنونده خوبی باشید، باید یک شنونده منعطف باشید به عبارتی، روش گوش دادن، کمک می‌کند. آیا برای تفریح و سرگرمی، گوش می‌دهید یا برای کسب ایده و آگاهی،  برای ارزیابی اطلاعات یا برای ابراز همدلی، این‌ها، چهار دلیل عمده گوش دادن است.

واضح است گوش دادن انتقادی که در ارزیابی اطلاعات به کار می‌گیرید، می‌تواند اطلاعات زیادی به شما بدهد در حالی که روش مناسبی برای شنیدن مشکل‌های یک دوست نیست.

 شنونده مغرض (متعصب)

این شنونده به طور معمول، به حرف کسی گوش نمی‌دهد و در این فکر است که «دوباره چه بگوید؟» همیشه با «تعصب» و داشتن عقیده ثابت بحث را دنبال می‌کند و هرگز برایش مهم نیست گوینده چه می‌گوید و فقط در فکر دفاع از عقیده‌ خودش است. زمانی که با افراد متعصب  صحبت می‌کنید، ممکن است به اقتضای سن، شغل و لهجه با او به تفاهم برسید...

برای خواندن بخش دوم- تقویت مهارت‌های شنیداری- اینجا کلیک کنید.