گفتگو: رضا حسینمردی
تحریریه زندگی آنلاین : بیش از نیم قرن تلاش برای فراگیری علم و دانش ، پژوهش و درمان بیماران مبتلا به سرطان بخشی از زندگی پربار نمونه اخلاق پزشکی ، استاد دوست عرصه داشتنی طب، دکتر مرتضی عطری است.
مرتضی عطری متولد نهم آبان 1314 مشهد در سه سالگی به اتفاق خانواده به تهران مهاجرت کرده است. وی در خانواده ای از طبقه متوسط در شهر تهران رشد پیدا کرد ولی متاسفانه مرحوم پدر را در سنین دبستان از دست داد.
وی در بخش از خاطرات خود میگوید: محل زندگی ما در منطقه میدان قیام(میدان شاه سابق) بود و تحصیلات ابتدایی را در مدرسه "دقیقی" همین منطقه بودم و دوران متوسطه را نیز در دبیرستان فیروز بهرام گذراندم. بعد از شرکت در کنکور سال 1336 رشته های داروسازی و دندانپزشکی تهران، همچنین پزشکی اصفهان نیز قبول شدم ولی چون به رشته طب و پزشکی علاقه زیادی داشتم در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که پذیرفته شده بودم، رشته طب را دنبال کردم.
پس از اتمام دوره پزشکی عمومی جهت ادامه تحصیل به تهران برگشتم و در بیمارستان امام خمینی ، مرکز درمان و تحقیقات سرطان (انستیتو کانسر) به عنوان رزیدنت آموزش دیدم و موقعی که دوره تحصیلاتم پایان یافت و تخصص جراحی گرفتم بنا به درخواست دانشگاه که مقرر بود من دوره سربازی را در آنجا بگذرانم، بدلیل کمبود پزشک در منطقه کردستان در نهایت منتقل شدم. در طول خدمت در کردستان، من بهترین خاطرات از محبت و برخورد مردم را به یادگار دارم. آنچه از دستم برمی آمد انجام دادم، اتاق عمل آنجا را درست کردم، تجهیزات و دستگاه بیهوشی برایشان تهیه کردم و روزی که دوران خدمت من در سال 1346تمام شد بدرقه راه من تعداد زیادی از مردم سقز کردستان بودند.
سه دهه تلاش به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدتی ریاست انستیتو کانسر، ریاست بخش جراحی انستیتو کانسر، تالیف سه جلد کتاب و نگارش چندین مقاله در خصوص سرطان، عضویت در فرهنگستان علوم پزشکی ایران و عضویت در هیات مدیره جامعه جراحان ایران، عضویت در هیات امناء انستیتو کانسر و از همه مهمتر درمان بیماران سرطانی و از دانش، تجربه و دستهای پرتوان "دکتر مرتضی عطری" درمان و شفا گرفته اند، بخشی از زندگی پر بار این مرد خوشرو، خوش قلب و خستگی ناپذیر پزشکی ایران است.
بیشتر بخوانید:
با این مقدمه به گفتگوی اختصاصی با استاد دکتر مرتضی عطری، چهره نام آشنا در درمان مبتلایان به سرطان سینه پرداختیم.
جناب دکتر عطری لطفا بفرمایید چطور شد و چرا به رشته طب و پزشکی علاقه پیدا کردید؟
انگیزه و علاقه من به طب از آنجایی بود که یک پزشک بسیار شریف و خوب در محله ما زندگی و طبابت میکرد. ایشان ساعت کار نداشت بگونه ای که منزل و مطب در یکجا بود و در هر ساعت از شبانه روز پذیرای بیماران بود. هر کسی مشکلی داشت بدون نگرانی به ایشان مراجعه میکرد و آقای دکتر با محبت و مهربانی به بیمار کمک میکردند و من هم بارها از درمان ایشان در سالهای کودکی بهره گرفتم. ایشان آقای دکتر "علی نعیمی" نام داشت و من هیچگاه پزشک محله خودمان را فراموش نمیکنم. چند وقت پیش به خیابان مختاری محله قدیمی خودم سر زدم، دیدم که یکی از کوچه های محل به اسم ایشان نامگذاری شده است.
چطور شد به جراحی و بطور خاص جراحی سرطان پستان گرایش پیدا کردید؟
پس از گذراندن طرح خدمت من مجدد به انستیتو کانسر در بیمارستان امام خمینی جهت ادامه فعالیتها بازگشتم و به عنوان استادیار مشغول شدم. سال دوم خدمت در انستیتو کانسر بودم که نامه ای از طرف دولت ژاپن به انستیتو کانسر مبنی بر دادن بورسیه به تعدادی از جراحان عضو هیئت علمی دانشگاها در رشته جراحی سرطان ارسال شده بود. در آزمون مربوطه شرکت کردم و رتبه اول را در بین نه نفر متقاضی کسب کردم. چون من تا آن زمان هنوز استخدام رسمی نشده بودم به واسطه لطف استادم و ریاست وقت دانشگاه، حکم گرفتم تا بتوانم در توکیو دوره جراحی سرطان بگذرانم.
در ژاپن زیر نظر استاد جناب دکتر "ناکایاما" دوره دیدم . ایشان معروف ترین جراح سرطان مری در دنیا بود و سرطان مری در ژاپن نیز شایع ترین سرطان در آن زمان به شمار می رفت. اتاق عملی که استاد من در آن کار میکرد هفت تخت جراحی داشت که در یک زمان، هفت بیمار بطور همزمان توسط دستیاران آماده سازی میشدند و پروفسور ناکایاما اقدام به عمل جراحی میکردند. آن سالها یک کتاب معروف در خصوص سرطان مری توسط ایشان نوشته شد که یک جلد آن با امضا ایشان هدیه شد و اکنون من در اختیار دارم.
پایان دوره بورسیه در ژاپن به فکر کسب دانش بیشتری پیرامون جراحی سرطان بودم به همین خاطر به واسطه استادم به یکی از مراکز معروف درمان سرطان در آمریکا که با ژاپن نیز همکاری نزدیک و مستقیم علمی داشت به توصیه استادم جناب پروفسور "ناکایاما" معرفی شدم. من از ژاپن با بلیط و صرف هزینه هایی که دولت ژاپن برای من تعهد کرده بود به آمریکا رفتم. در "مرکز جراحی سرطان مموریال آمریکا" یک قسمت اختصاصی برای جراحی پستان داشت که من به مدت سه ماه در این مرکز کنار اساتید حضور داشتم. در ادامه تلاشها فرصتی برایم فراهم شد تا به لندن بروم در نهایت به بیمارستان کودکان رفتم و در بخش جراحی آنجا به مدت سه ماه آموزش خوبی دیدم و به ایران برگشتم.
بیشتر بخوانید:
طی این سالهای بعد از بازگشت چه کردید؟
افتخار سی سال خدمت در دانشگاه علوم پزشکی تهران را داشتم و بازنشسته شدم. از دستیاری تخصص ، استادیاری، ریاست بخش جراحی انستیتو کانسر افتخار خدمت داشتم. تمام طول مدتی که در انستیتو کانسر افتخار خدمت داشتم، بهترین روزهای زندگی من بود. اغلب از ساعت هفت صبح تا چهار بعد از ظهر مشغول آموزش و خدمت بودم. من در تمام طول عمرم به دنبال آموزش و یادگیری بودم؛ همیشه به دنبال مقالات و یافته های جدید بوده و هستم.
بعد از بازنشستگی به طبابت در مطب مشغول هستم و خدا را شکر میکنم که خداوند سعادت خدمت به مردم را به من داده است. بیمارانم را مثل خانواده خودم و عزیزانم دوست دارم. محبتهایی که در حق من میکنند فراموش شدنی نیست؛ آنان قدردان کارهای ما هستند. خدا راشکر که تا این لحظه توانستم به بیماران خدمت کنم.
فعالیتهای اجرایی شما کجا بوده است؟
زمان ریاست آقای دکتر ایرج فاضل در فرهنگستان علوم پزشکی، من عضو وابسته این فرهنگستان بودم. تا زمان حضور ایشان در فرهنگستان افتخار داشتم که در خدمتشون باشم. شخصیت بسیار بسیار پاک با روح بلند و دید بسیار وسیع بدون هیچ حاشیه دارند و مانند آقای دکتر فاضل در کشور خیلی کم داریم. دکتر فاضل جزء افرادی هستند که همیشه از اظهار نظر شخصی در مورد مسائل مهم پرهیز میکنند و از نظرات جمعی حتی اگر مخالف نظر ایشان باشد تبعیت میکنند و همیشه با نظر اکثریت موافق هستند؛ من به وجود ایشان افتخار میکنم و امیدوارم همیشه سلامت و سربلند باشند چون در قلب ما جا دارند. من چندین دوره عضو هیات مدیره جامعه جراحان ایران بودم و افتخار همراهی با همکاران داشتم. خدا رو شکر میکنم که مورد اعتماد همکارانم بودند که من را برای عضویت در هیات مدیره انتخاب کردند
موفقیتهای خود را مدیون چه کسانی هستید؟
برای هر کسی به سهم خود مدیون هستم. من خیلی زود پدرم را از دست دادم؛مادرم و برادرانم طی سالهای بعد از درگذشت پدرم خیلی حامی من بودند. در مدرسه و دبیرستان شاگرد معلمانی بودم که به سهم خود عاشق آموختن بودند. استادان دکتر حسن هاشمیان و دکتر کاظم اسکویی از زمانی که وارد دانشگاه شدم هر دو عزیز معلمان خوب اخلاق و علم برای من بودند. عکسهای این دو عزیز به عنوان یادبود همیشه در مطب من نصب شده است. این دو بزرگوار با بیماران بگونه ای رفتار میکردند که ما نیز یاد بگیریم چطور با مریض رفتار اخلاقی و خوب برقرار کنیم.
همسرم بیشترین فداکاری را در طول زندگی برایم صرف کرده است و نبودن یا دوری من از خانواده را با فداکاری و صبر و حوصله تحمل کرده است. من زمانی که جوان بودم صبح که از منزل خارج میشدم، شب دیر وقت از بیمارستان به منزل برمیگشتم! فراموش نمیکنم که دخترم در کودکی بخاطر اینکه من را نمی شناخت از ترس به اتاق خودش فرار میکرد!!! این مادرشان بود که فرزندانمان را آموزش داد و بزرگ کرد و جای خالی نبودن های من را پر کرد تا فرزندانم امروز افرادی موفق در جامعه و دنیا باشند.
بیشتربخوانید:
لطفا کمی از فرزندان عزیزتان بگویید.
من یک پسر و یک دختر دارم. پسرم سال 1356 با معدل بالای 19 در میان ده نفر اول در مدرسه البرز بود. در شانزده سالگی دیپلم گرفت و در امتحانات اعزام دانشجو شرکت کرد و در دانشگاه "کرنل" آمریکا پذیرفته شد. این دانشگاه در میان برترین های آمریکا بود و پسرم نیز در میان ده دانشجوی برتر این دانشگاه بطور رایگان تحصیل کرد و موفق شد در رشته مهندسی فارغ التحصیل بشود. الان در یکی از بانکهای معروف آمریکا مشغول کار است. موقع فارغ التحصیلی برای بازگشت به کشور و مشغول شدن در ایران اقدام کرد ولی با انتظارات ایشان از نظر مالی و معیشتی منطبق نبود. اما همیشه آرزو دارد که بتواند به هموطنان خود در کشور خدمت کند.
دخترم در رشته زبان تحصیل کرد و الان در تهران فعالیت میکند. یک نوه از دخترم و سه نوه از پسرم دارم همه موفق هستند. همسرم لیسانس دارد موقعی که ازدواج کردیم در دانشگاه آمریکایی بیروت پذیرفته شده بود ولی به دلیل زندگی و مشغله از ادامه تحصیل صرف نظر کرد و به تربیت فرزندانمان رسید. من بخش مهمی از موفقیت‌هایم را مدیون همراهی و حمایتهای همسرم هستم.
وضعیت شیوع سرطانها در کشور
بطور کلی در مملکت ما بر اساس آمار وزارت بهداشت و انستیتو کانسر، شیوع سرطان پستان حدود ده سال جوانتر از سایر جوامع یعنی در حدود سنی 35تا 45 سالگی است.
هر چه سن بالاتر میرود شیوع سرطان نسبت به سن افزایش می‌یابد. من تقریبا تمام عمر و تجربه ام را در خدمت مبتلایان به سرطان پستان صرف کردم. متاسفانه اغلب اوقات سرطان در کشورمان در سنین پایین تری مردم را درگیر میکند.
نکته مهم اینکه آگاهی دادن به مردم در کشورمان پیرامون سرطان آنطور که باید باشد متاسفانه نیست.
امروزه توصیه این است که هرچه زودتر بتوانیم سرطان را در مراحل اولیه تشخیص بدهیم چرا که شانس درمان و موفقیت بیشتر خواهد بود.
امروزه اگر میخواهیم درمان سرطان پستان با موفقیت انجام شود، باید زمانی به تشخیص برسیم که هیچ علامت بالینی وجود نداشته باشد. این تشخیص ممکن نیست مگر با عکسبرداری های سونوگرافی، ماموگرافی و سایر روش های تشخیصی مرسوم که میتوان به تشخیص زودرس موفق شویم. اگر در زمان مناسب تشخیص بدهیم، امکان حفظ پستان بیشتر میشود.
من بغیر از فعالیتهای دانشگاهی خودم اکنون بیش از نوزده هزار پرونده ثبت شده در مطب دارم که نشانده حجم کار و خدمت به بیماران ومراجعان است.
امید به زندگی در بیماران مبتلا به سرطان چه موقع به حداکثر خود میرسد؟
اگر عارضه و سرطان مریض به موقع تشخیص داده شود احتمال درمان و عود بیماری به مراتب کمتر خواهد شد. وقتی یک فرد مبتلا به سرطان پستان درمان میشود، بدان معنی نیست که همه چیز تمام شده بلکه باید در تمام عمر و همیشه تحت نظر باشد و آزمایشات مکرر و دوره ای انجام شود. چه بسا سی تا چهل سال بعد از درمان سرطان سینه، متاسفانه در سینه مقابل یا نقطه ای دیگر از بدن نیز شاهد بازگشت مجدد توده سرطانی و عود بیماری بودیم. پیگیری به نفع بیمار است و باید به فاصله سه ماه یکبار ، شش ماه یکبار، سالانه و همچنین دو سال یک مرتبه، بررسی ها و آزمایشات تا آخر حیات فرد تکرار شود.
چند نوع سرطان پستان با چند منشاء و عامل بروز داریم؟
سه نوع سرطان پستان داریم. ژنتیک، خانوادگی و پراکنده. ژن های خاصی در بدن برخی افراد است که وجود آن احتمال بروز سرطان در طول عمر را حدود هفتاد درصد افزایش میدهد. مشخص نیست چه کسانی که این ژنهای معیوب را دارند بنابراین کسانی که بستگان درجه یک مانند خواهر، مادر، خاله، عمه، برادر، پدر، دایی، مبتلا به سرطان را دارند باید حتما از نظر ژنتیکی بررسی شوند. حدود ده درصد مبتلایان به سرطان در گروه با تغییرات ژنتیک قرار دارند یعنی افرادی که بطور وراثتی ژن سرطان را دارند.
دسته دوم سرطان ها منشا فامیلی دارد یعنی چند نفر از افراد خانواده درگیر سرطان هستند ولی این افراد ژن سرطان را از آنان به ارث نبردند اما بنا به دلایلی به سرطان مبتلا شدند.
دسته سوم که حدود هفتاد درصد مبتلایان سرطان را تشکیل میدهند بطور پراکنده هستند یعنی هیچ یک از نزدیکان درجه یک و اقوام یا فامیل آنان به سرطان مبتلا نیستند، مشکل ژنتیک نیز ندارند اما این عزیزان درگیر سرطان شدند!
علل مهم بروز سرطان چیست؟
در شرایط مساوی میزان شیوع سرطان در افراد چاق نسبت به افراد با وزن طبیعی بیشتر است بروز سرطان عامل چاقی و اضافه وزن افراد است. نسبت ابتلا به سرطان پستان در مقایسه با افرادی که وزن معمولی دارند بیشتر است. متاسفانه سرطان پستان در افراد با وزن بالا اغلب در مراحل پیشرفته تر و دیرتر تشخیص داده میشود. سرطان از جمله بیماری های بدون درد است و درد علامت بالینی آن نیست. علت اصلی دردهای سینه میتواند عوامل دیگری باشد و باید دانست که به ندرت درد میتواند نشانه ای از سرطان سینه باشد. اما مصرف دخانیات و مشروبات الکلی نیز از علل بروز سرطان محسوب میشود. تعادل در خوردن مواد غذایی همیشه به مردم توصیه میشود تا درگیر اضافه وزن نشوند. خوردن فست فود و محدود کردن مواد غذایی چرب توصیه نمیشود.
در مورد استرس من شواهد و آماری ندارم که بگویم استرس در بروز و شیوع سرطان سینه تاثیر گذار است یا خیر، اما استرس در بروز سکته های قلبی دخالت دارد.
سرطان سینه در مردان چه شیوعی دارد؟
سرطان سینه در مردان نقاط مختلف دنیا متفاوت است. سرطان پستان در سه درصد مردان کشور مصر بروز میکند ولی در ایران حدود یک درصد موارد ابتلا به سرطان پستان در مردان است.
یکی از علل تشخیص سرطان مردان در مراحل پیشرفته این است که هیچ مردی انتظار ابتلا به سرطان پستان را ندارد ولی باید دانست که این سرطان در مردان نیز بروز میکند.
نکته مهم معاینات فردی به چه چیزهایی وابسته است؟
نکته مهم معاینه بدن توسط خود فرد است. اصول معاینه باید توسط پزشکان به مردم آموزش داده شود. اینکه چه زمانی و چگونه باید به دنبال چه چیزی بود مهمترین اصل معاینات توسط فرد است. یکی از اصول این است که باید افراد با بافت و ابعاد نسج سینه در حالت عادی و معاینه ساده آشنایی پیدا کنند؛ باید بدانند چطور میتوان با دست راست سینه چپ را معاینه کرد و با دست چپ سینه راست را بررسی کرد؛ بدین ترتیب بعد از مدتی دست فرد با نسج طبیعی سینه آشنا میشود و هنگامی که تغییر غیر طبیعی رخ بدهد میتواند به موقع اقدام کند. گاهی اوقات ترشحات نوک سینه میتواند علامت مهمی باشد که باید با پزشک مربوطه مشورت کرد.
بهترین زمان معاینات سینه بعد از پایان دوران عادت ماهیانه است چون از روز چهاردهم تخمک گذاری تا زمان عادت ماهانه، سینه های خانم ها حساس است و دست نمیتواند خوب معاینه کند. بهترین زمان بررسی و معاینه بالینی سینه ها بعد از ختم عادت ماهانه است.
بهترین زمان ماموگرافی و سونوگرافی چه موقع است؟
برای غربالگری سرطان سینه در کشورهای مختلف زمان تفاوت دارد ولی در ایران اولین زمان معاینه از سن 35سالگی توصیه شده است. متاسفانه بیمار 22 ساله هم داشتیم ولی بنا به شرایط متفاوت است اما آنچه مهم است اینکه خانم هایی که در سنین پایین تر باردار و حامله میشوند و نخستین زایمان آنان زیر 35 سالگی است، نسبت به آنان که در سنین بالاتر حامله میشوند احتمال کمتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند.
نباید فراموش کنیم که احتمال ابتلا به سرطان سینه سن نهایی دارد چون تا پایان عمر باقیست.
درمان ها چه موقع به سمت جراحی میرود و چه موقع به سمت رادیوتراپی و شیمی درمانی؟
نوع درمان سرطان به مرحله و میزان پیشرفت بیماری و زمان تشخیص بستگی دارد. چهار مرحله در نظر گرفته شده است. اگر مریض در مرحله اول یا ابتدای مرحله دوم باشد، اولویت جراحی است. درمان سرطان پستان فقط جراحی نیست. شیمی درمانی، هورمون درمانی، پرتودرمانی سایر روشهای درمانی سرطان است. گاهی اوقات از یک یا دو روش با هم استفاده میشود و گاهی اوقات ترکیبی از چند روش است که بستگی به زمان مراجعه و تشخیص دارد. اگر موقع مراجعه اندازه توده سرطانی دو سانت و کمتر باشد، معاینات نیز نشانه ای از گرفتاری غدد لنفاوی زیر بغل مشهود نباشد به اعتقاد من جراحی به نفع بیمار خواهد بود و چه بسا نیازی به برداشتن تمام سینه نباشد. ولی اگر غده لنفاوی زیر بغل در زمان مراجعه بیمار، درگیر باشد بهتر است قبلا شیمی درمانی انجام شود سپس اقدام به جراحی کرد. بدین ترتیب با یک مرحله شیمی درمانی قبل از جراحی میتوان درجه پیشرفت سرطان را کاهش داد.
گاهی اوقات بعد از شیمی درمانی دیگر هیچ اثری از توده سرطانی باقی نخواهد ماند اما هنوز در دنیا رایج نیست که چنین بیمارانی را اصلا جراحی نکنند. تحقیقات ادامه دارد تا بتوانیم ثابت کنیم که اگر شیمی درمانی پاسخ صددرصدی میدهد دیگر جراحی نکنیم. در بیمارانی که ابتدا مورد جراحی قرار می‌گیرند شیمی درمانی تکمیلی و احیانا پرتودرمانی بعد از جراحی توصیه میشود.
هشدار یا توصیه شما به مردم چیست؟
من توصیه خاصی ندارم این وظیفه دستگاهای بهداشتی وزارت بهداشت و رسانه‌های عمومی است که مردم را راهنمایی نمایند.
جایگاه جامعه پزشکی در شرایط کنونی تا چه حد حفظ شده است؟
مساله مهم در طبابت جایگاه و موقعیت پزشک در جامعه است. این موقعیت و حرمت روز به به روز نسبت به گذشته در حال افول و ضعف است و جایگاه پزشکی پایمال میشود. زمانی که ما محصل بودیم در کنار آموزش درسها، اخلاق هم به ما یاد میدادند؛ اولین چیزی که مطرح میشد تاکید بر این جمله : "العلم علمان، علم الادیان و علم و ابدان" بود؛ یعنی تاکید بر علوم دینی و اعتقادات مذهبی همچنین علم بدن و طبابت و اینکه برای حفظ جایگاه افرادی که دانش و علم بدن را میدانستند یعنی اطبا تاکید ویژه متاسفانه این تفکر روز به روز کمرنگ تر میشود.
در گذشته برخورد مردم با پزشکان و اطبا در جامعه بسیار محترمانه بود ولی متاسفانه فاصله مردم با جامعه پزشکی هر روز بیشتر میشود و رابطه ها خراب شده است. علاقه و اعتماد از بین رفته و قداست طبابت در کشور کمرنگ شده است.
طب سنتی هم در برخی موارد جایگاه مناسب خود را ندارد و عامل مداخله در درمانهای طبی سرطان و سایر بیماری ها است. شما چه نظری دارید؟
بله نکته مهم دیگر و نگرانی بعدی ما پر رنگ شدن جایگاه طب سنتی است که میتواند در برخی موارد آسیب رسان باشد. در قسمتهای مهمی از بیماری ها، طب سنتی کاربردی ندارد. بر اساس تجربه من وقتی یک فرد به سرطان مبتلا میشود، نیازمند دریافت درمان ها و داروهای استاندارد و مشخصی است. زمانی که طب سنتی بوجود آمد، شناختی روی بیماری سرطان مطرح نبود. متاسفانه بیمارانی به ما مراجعه میکنند که زمان طلایی و فرصت درمان مناسب سرطان خود را بخاطر دریافت داروهای طب سنتی و انتخاب مسیر غلط از دست داده اند. امیدوارم مسئولان نسبت به این موضوع با دقت بیشتری نظارت کنند اگرچه طب سنتی برای افراد جامعه اهمیت دارد و جایگاهی قابل احترام دارد ولی این جایگاه بگونه ای نباشد که مشکلاتی بوجود آورد؛ تا کنون مستندات علمی دقیقی یا برای درمان سرطان اعضا مختلف بدن با استفاده از طب سنتی وجود ندارد.این مساله را به عنوان مشکل و درد تحمل ناپذیر در مسائل پزشکی داریم.
کمبود پزشک و جراح دغدغه مهم آینده است. چرا اینطور شده است؟
در سالهای اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی و مالی که برای برخی از پزشکان بوجود آمده، متاسفانه عده ای از این پزشکان، اقدامات زیبایی، تزریق چربی، کاشت مو، جراحی زیبایی بینی و... را به دلیل منبع در آمد خوب نسبت به درمان بیماری ها ترجیح دادند. بسیاری از متخصصان نیز کار خودشان را به زیبایی بینی و چهره منحصر کرده اند و متاسفانه این یک نقطه ضعف در جامعه شده است.
از نظر کلی و در آینده مملکت شاهد این خواهیم بود که هر روز تعداد داوطلبان ورود به رشته پزشکی و رزیدنتی تخصص پزشکی یا جراحی کمتر میشود. بسیاری از رشته های جراحی از جمله جراحی قلب بدون متقاضی مانده است و باید برای این معضل نیز چاره اندیشی کرد. این چند نکته به عنوان دردهای درمان ناپذیر حوزه بهداشت و درمان و جامعه پزشکی است.
کمبود پزشکان مطرح است و روز به روز دسترسی به پزشکان محدود تر میشود و چه بسا زمانی کشور مجبور خواهد شد از پزشکان هندی و بنگلادشی و... مثل سالهای قبل از انقلاب درخواست کند تا برای خدمت به بیماران کشورمان به ایران سفر کنند. این درد بزرگی است!!! در حال حاضر پزشکانی که در کشور فارغ التحصیل شده و یا میشوند از داشتن امکانات زندگی مناسب و در شان خود محروم هستند و تامین مخارج زندگی برای آنان دشوار شده است. عده ای فراوانی از پزشکان و کادر درمان کشورمان امروزه ناچار تن به سفر و مهاجرت و خدمت به مردم سایر نقاط دنیا میدهند.
لطفا در پایان بفرمایید مهمترین آرزوی شما چیست؟
آرزو دارم که مسئولان محترم کشور با برنامه ریزی دقیق شرایط مناسب و مطلوب زندگی را برای جامعه پزشکی فراهم آورند تا این خدمت‌گذاران بتوانند با خیال راحت وظایف مقدس حرفه‌ی پزشکی خود را انجام داده و ناچار به مهاجرت و ترک کشور عزیزمان نشوند.