رسول سلیمی: تحولات سیاست داخلی ایران از یک ماه قبل و با سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی، چشم انداز چرخش در دیپلماسی جمهوری اسلامی را روی میز کشورهای جهان قرار داد. تقریبا هم دوستان و هم رقبای منطقه ای و جهانی ایران، به نحوی نگران کننده، رخدادهای سیاسی ایران را دنبال می کردند. این نگرانی بیش از هر بازیگر منطقه ای یا جهانی، بازیگران داخل کشور را تحت تاثیر قرار داد. یک جریان تعامل ستیز و تنش زا در داخل ایران همسو با براندازان خارج کشور تلاش فعالانه ای را برای استمرار انزوای ایران به کار بردند. نخستین گروه با حمایت از نامزدی سعید جلیلی و دومین گروه با حمایت از تحول خواهی و تحریم انتخابات. اما شانزدهم تیرماه، اکثریت شرکت کنندگان در انتخابات، خواهان رویکرد دیگری شدند.
تحلیلگران بر این باورند که پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ایران، نشان دهنده رای اکثریت مردم به سیاست خارجی تعامل گرا با جهان است. چه آنکه تحلیل ها نشان می دهد حدود 50 درصد افراد واجد شرایط رای که در انتخابات شرکت نکردند و آن را تحریم کردند نیز مخالف وضعیت موجود بودند. وضع موجودی که اگرچه سیاست نزدیکی به شرق را در دستور کار قرار داد اما نتوانست حداکثر تنش تحمیلی را به طور مستقیم و غیر مستقیم با کشورهای غربی برقرار شده بود کنترل کند.
از این رو ناظران سیاسی معتقدند مسعود پزشکیان نماینده دیدگاه های تعامل گرایانه با جهان را برعهده دارد. او در مناظره های انتخاباتی سوالاتی را مطرح کرد که نشان می داد محور اصلی سیاست های او را تعامل سازنده و متوازن با کشورهای جهان تشکیل می دهد. سوالاتی از جمله «آیا به مصلحت ما است که در تحریم بمانیم؟» و یا «آیا می‌خواهیم مشکلمان با دنیا را حل کنیم یا نه؟» از جمله این سوالات بود.
در این مناظره ها، پزشکیان با انتقاد از سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی، بارها به جلیلی گفت چرا شهید رئیسی به دنبال احیای برجام بود و چرا ایده های شما در دولت سیزدهم به رفع تحریم ها منجر نشد؟ پزشکیان همچنین به تجربه مدیریت مذاکرات هسته‌ای توسط جلیلی اشاره کرد و آن را ناموفق خوانده بود.
جذب سرمایه خارجی اولویت دولت چهاردهم
از نگاه پزشکیان با بهبود رابطه با کشورهای جهان و عادی‌سازی در روابط بین‌الملل، می‌توان تحریم‌ها را رفع کرد و جذب سرمایه، توسعه گردشگری و توسعه کسب و کار را ممکن ساخت. او معتقد است می‌توان با سیاست خارجی تعامل‌گرا و عزتمند، هزینه مردم را کاهش داد و اجازه نداد گروهی با شعارهای دهن پرکن، جیب مردم را خالی کنند. او می‌گوید: «باید تحریم‌ها را با استفاده از نیروهای کارشناس و مجرب حل کنیم.»
توجه رئیس جمهور منتخب به واگذاری مسئولیت ها به کارشناسان نشان می دهد او از ظرفیت تیم دیپلمات های با تجربه تدوین برجام به نحو حداکثری بهره برداری خواهد نمود. او در همین راستا در مناظره های انتخاباتی با اشاره به عدم موفقیت جلیلی در مذاکرات در دولت دهم گفته بود: «مدیر ضعیف یعنی اینکه فردی به مذاکره می‌رود اما پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل می‌برند، یعنی اینکه امنیت عراق را ما تامین کنیم اما بازار عراق را به جای دیگری بدهند»
پزشکیان درباره راه حل مسئله تحریم ها معتقد است: «ما اگر می‌خواهیم مشکلات اقتصادی مملکت ما و همچنین ارتباط ما با دنیا برطرف شود و بتوانیم رونق پیدا کنیم، باید تحریم‌های ظالمانه را با روش‌های مختلف موجود حل کنیم.» او باور دارد که تحریم، سالانه میلیاردها دلار ضرر به ایران وارد می‌کند و می‌گوید: «همین الان ما که در دنیا در زمینه گاز و نفت جمعا اول هستیم، در زمستان گاز نداریم به مردم بدهیم و تابستان نیز برق آنها را قطع می‌کنیم. بگویند که ما چقدر در حال ضرر کردن در میادین مشترک هستیم؟ قطر، عمان، امارات و کویت در میادین مشترک سهم خود را می‌برند، اما ما اصلا عین خیالمان نیست و از این سمت می‌گوییم که فلان شرکت‌ها می‌خواستند با ما فلان کار را بکنند.»
منتخب مردم ایران، «برجام» را کلید حل تحریم‌ها و حل سایر چالش‌های سیاست خارجی ایران می‌داند و معتقد است باید برجام را احیا کرد او بر این نکته تاکید کرده که: «ما باید برجام را حل و پیگیری می‌کردیم؛ اگر این مساله را حل نکنیم، اینکه درباره مسائل دیگر صحبت کنیم، فقط حرف است و بدون برجام حتی بتوانیم با همسایگان روابط خود را حفظ کنیم و آن را توسعه دهیم.»
تمام شدن دوره گروه های فشار در سایه
این در حالی است که کنترل تندروها و افشای نقش آنها در تخریب تصمیمات سازنده سیاست خارجی، دولت او را از دولت های خاتمی و روحانی متمایز خواهد کرد. تحلیلگران پیشبینی می کنند پزشکیان نقشی افشاگرانه در هرگونه مداخله گری گروه های تندرو یا گروه های فشار ایدئولوژیک داخلی خواهد داشت که دولت های موازی در سایه در داخل کشور، هدایت آنها را بر عهده دارند. پزشکیان بارها در جریان مناظره های انتخاباتی به مشاوران سعید جلیلی و «دولت در سایه» او اشاره کرده و آنها را افرادی توصیف کرده که از دیوار سفارت عربستان سعودی و انگلستان بالا رفتند و هزینه های گزافی را به کشور تحمیل کردند.
در همین راستا پزشکیان درباره چگونگی جذب سرمایه خارجی معتقد است سیاست خارجی باید با تعامل‌گرایی و عادی‌سازی روابط بین‌الملل با همه کشورها، ابزاری باشد برای جذب سرمایه خارجی و فرصتی ایجاد کند برای متوقف کردن موج مهاجرت و ایجاد شوق ماندن در دل جوانان. او می‌گوید: «باید معلوم شود چه کسانی از سفارت انگلستان بالا رفتند و سفارت عربستان را آتش زدند و چرا جلو این‌ها گرفته نشد. به باور پزشکیان به‌جای تنش‌آفرینی در حوزه سیاست خارجی باید نسبت به تحکیم برادری با کشورهای همسایه اقدام کرد و به آنها به چشم یک فرصت نگاه کرد. باید ایران به محور ترانزیت شرق و غرب تبدیل و گردشگری را رونق داد. از این رو حفظ سیاست نزدیکی به شرق و ارتقای تعامل با کشورهای شرقی با اولویت کشورهای حاشیه خلیج فارس، چین و روسیه در دستور کار خواهد بود.
کلید رفع موانع تولید در دیپلماسی هدفمند
پزشکیان درباره رفع موانع خارجی تولید، مسعود پزشکیان قائل به پذیرش FATF توسط ایران و پاک کردن نام ایران از میان سه کشور حاضر در لیست سیاه FATF است و معتقد است: «باید FATF را نهایی کنیم، چراکه در همین وضعیتی که قرار داریم گران می‌خریم و ارزان می‌فروشیم. ما با چین توافق‌نامه‌ای داریم که بیایند کار انجام دهند، اما چرا کاری انجام نمی‌دهند؟ تا با مشکلات‌مان را در ارتباطات بین‌المللی برطرف نکنیم آنها نیز برای ما کاری نمی‌کنند و این موضوع خیلی روشن است.»
او لازمه ارتباط با شرق را مانع زدایی از روابط اقتصادی ایران با غرب می داند و گفته: «اگر قرار باشد چین، عراق و روسیه با ما کار کنند، باید ضوابط بین‌المللی را درست کنیم؛ ما به پیمان‌های بریکس و شانگهای پیوسته‌ایم، اما چرا معاملات ما در مقایسه با دیگران قابل مقایسه نیست؟»
رئیس جمهور منتخب «بهبود فضای سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار» را مشروط به حل تحریم‌ها، پذیرش FATF و عادی‌سازی روابط به همه کشورها و تنش‌زدایی می‌داند و در حوزه سرمایه‌گذاری داخلی می‌گوید: «نخبگان در حال خارج شدن از کشور هستند؟ چون رفتار حاکمانه ما و امر و نهی‌هایی که داریم و تصور می‌کنیم عقل کل هستیم و در همه چیز نقشه داریم و دیگران حالیشان نیست و نمی‌فهمند، پس ما باید برای آنها نقشه بنویسیم.»
تحلیلگران سیاست خارجی پیشبینی می کنند فصل جدیدی از روابط خارجی ایران با دنیا با اولویت تنش زدایی از روابط خارجی برای رفع موانع تولید در دستور کار دولت چهاردهم خواهد بود.
311213