میراث دولت دوازدهم در حوزه‌ی برق چه بود/ دلیل خاموشی‌های مکرر این روزها چیست؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، با قطعی‌های مکرر برق در روزهای اخیر در شهرهای مختلف، بار دیگر مسئولان دولت سیزدهم، دولت قبل را به ‌کم‌کاری متهم کرده و عامل اصلی ناترازی را کاهش میزان توسعه ظرفیت تولید برق در دولت‌های یازدهم و دوازدهم عنوان می‌کنند. وزیر نیرو دولت سیزدهم مدعی شده تولید برق در دولت قبل فقط 23 درصد رشد داشته و دولت سیزدهم کشور را با 15 هزار مگاوات ناترازی برق تحویل گرفت.

افزایش 20 هزار مگاوات برق در دولت‌ تدبیر و امید

سایت حسن روحانی در گزارشی نوشت: در دولت‌های یازدهم و دوازدهم 20017 مگاوات به ظرفیت تولید برق افزوده شد؛ سهم دولت یازدهم 7926 مگاوات و دولت دوازدهم 12091 مگاوات بود؛ به طور متوسط سالانه 2500 مگاوات.

در دولت تدبیر و امید 86 واحد نیروگاه حرارتی بزرگ با بیش از 7 میلیارد یورو سرمایه‌گذاری به بهره‌برداری رسید. عملیات اجرایی 4575 مگاوات نیروگاه حرارتی در دولت دهم آغاز و در دولت یازدهم به اتمام رسید. در دولت دوازدهم علاوه بر طرح‌های به بهره‌برداری رسیده، کار ساخت 43 نیروگاه حرارتی بزرگ دیگر به ظرفیت 16309 مگاوات شروع و در حال احداث بود (3.6 برابر) که قرار بود در دولت سیزدهم وارد مدار شود. امروز دولت سیزدهم مدعی افزایش 9364 مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور است. البته دولت دوازدهم به موازات آن اقدامات لازم برای تأمین مالی 17925 مگاوات طرح جدید نیروگاهی را آغاز کرد که به دلیل مشکلات ناشی از جنگ اقتصادی و عدم تأمین منابع مالی خارجی متوقف شد. از این میزان 3430 مگاوات طرح‌های فاینانس مالی خارجی بود که قراردادهای تجاری آن‌ها امضا و کلیه مجوزهای داخلی آن اخذ شده بود. طرح‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دارای قرارداد خرید تضمیمی برای 8495 مگاوات برق هم امضا شد و طرح‌های نیروگاهی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی برای 6000 مگاوات برق دارای تفاهم‌نامه مبادله‌شده بود. مجموع این طرح‌های بهره‌برداری شده، در حال احداث و طرح‌های متوقف‌شده 54251 مگاوات نیروگاه و طرح نیروگاهی بود که دو برابر ظرفیت مصرح در قانون برنامه ششم توسعه (25 هزار مگاوات) بود.

برق‌رسانی به روستاها

در دولت تدبیر و امید پای برق به 3422 روستای کشور باز شد. در ابتدای دولت یازدهم 54641 روستا دارای برق بود و در ابتدای دولت سیزدهم این رقم به 58063 روستا رسید؛ به طور متوسط ماهانه 35 روستا. البته به دلیل برق‌رسانی به روستاهای بالای 20 خانوار و سپس 10 خانوار، برق‌رسانی روستایی به طور طبیعی روند کاهش داشت. تا پایان دولت تدبیر و امید 99.9 درصد جمعیت روستایی کشور تحت پوشش شبکه برق قرار گرفت. از آبان‌ماه 1399 نیز با اجرای طرح «برق امید»، برق حدود 30 میلیون نفر رایگان شد که از این تعداد 10 میلیون نفر از روستاییان بودند. البته در دولت تدبیر و امید هزینه‌های تولید برق نیز با کاهشی چشمگیر روبرو شد و از 4 درصد در سال 1391 به منفی 4 درصد در سال 1395 رسید. در دولت یازدهم نسبت به دولت قبل بنگاه‌های خصوصی تولید برق افزایش 10 برابری داشت (از 50 به 500 بنگاه) که این روند در دولت دوازدهم هم استمرار پیدا کرد.

میراث برقی برای دولت سیزدهم

طبق گزارش آماری انرژی جهان، تولید برق ایران در سال 2023 به 382٫9 تراوات ساعت رسیده که رشد 13.5 درصدی را در دولت سیزدهم نشان می‌دهد. اکثر طرح‌های افتتاح‌شده در این دولت نیز در دولت دوازدهم احداث شده و با پیشرفت بالا تحویل داده شد. بلافاصله پس از اتمام دولت دوازدهم، دو نیروگاه حرارتی هنگام (307 مگاوات) و ایران ال جی (162 مگاوات) راه‌اندازی شد. نیروگاه حرارتی چابهار (160 مگاواتی) که 1400/12/21 به بهره‌برداری رسید، با 94 درصد پیشرفت تحویل دولت سیزدهم شده بود. نیروگاه ارومیه با ظرفیت 320 مگاوات و 91 درصد پیشرفت تحویل دولت سیزدهم شد اما 160 مگاوات آن در 1401/12/02 افتتاح شد. طرح‌های سیکل ترکیبی دالاهو (287 مگاوات ظرفیت با 86 درصد پیشرفت)، سبلان (320 مگاوات با 87 درصد پیشرفت)، آریان زنجان (546 مگاوات با 74 درصد پیشرفت)، سیکل ترکیبی خرم‌آباد (160 مگاوات با 80 درصد پیشرفت) از جمله طرح‌های در حال اجرا بود که با میزان پیشرفت بالا تحویل دولت سیزدهم شد. قرارداد احداث نیروگاه سیکل ترکیبی 913 مگاواتی لامرد که عملیات اجرایی آن در 1400/10/23 آغاز شد، جزو همان طرح‌های نیروگاهی با فاینانس مالی خارجی بود که در دولت دوازدهم قراردادهای تجاری آن‌ها امضا و کلیه مجوزهای داخلی آن اخذ شده بود. مجموع این طرح‌ها 3430 مگاوات برق به ظرفیت کشوری اضافه می‌کند.

میراث برقی دولت دوازدهم برای دولت سیزدهم در مجموع 16 هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی جدید بود؛ درحالی که از دولت دهم کمتر از 5 هزار مگاوات به دولت یازدهم منتقل شده بود.

پشت‌پرده خاموشی‌های 1400

این همه در شرایطی بود که دولت دوازدهم در ماه‌های پایانی مسئولیت خود با مشکلات فراوانی برای تأمین برق مورد نیاز مواجه و ناچار به اعلام جدول خاموشی‌های اضطراری شد. مخالفان دولت تدبیر و امید این را به کاهش میزان توسعه ظرفیت تولید برق ربط می‌دهند اما واقعیت این نبود: مصرف برق در خردادماه 1400 یکباره 19 درصد افزایش پیدا کرد. رضا اردکانیان، وزیر نیرو دولت دوازدهم خاموشی‌ها را ناشی از خشکسالی و مصارف غیرمتعارف عنوان کرد. در بازه زمانی 1400-1397 کاهش 3500 مگاواتی نیروگاه‌های برق‌آبی به علت کمبود آب سدها در کشور تجربه شد. در سال 1399 یک میلیون مشترک جدید برق اضافه شد که به افزایش مصرف صنایع جدید انجامید و وزارت نیرو با برنامه‌ریزی‌هایی نظیر احداث نیروگاه‌های جدید، ارتقای ظرفیت واحدهای موجود و اعمال برنامه‌های مدیریت مصرف، نیاز متعارف کشور را پوشش داد.

در سال 1400 گرمای زودرس باعث استفاده زودهنگام از وسایل سرمایشی شد و این رکورد مصرف را در ماه‌های اردیبهشت و خرداد 1400 شکست؛ 29 اردیبهشت 53800 مگاوات (معادل نقطه اوج مصرف در 24 خرداد 99، اول تیرماه 98 و 9 تیرماه 97) و 8 خرداد 55646 مگاوات. البته افزایش میزان مصرف و فشار به شبکه تأمین برق یک عامل دیگر هم داشت: فعالیت دستگاه‌های استخراج رمزارز. وزارتخانه‌های صمت و نیرو برآورد مصرف 321 مگاوات داشتند اما برآوردهای انجام شده داخلی و خارجی نشان می‌داد 10 درصد از انرژی مصرفی برای تولید رمزارزها متعلق به ایران بود.

گرچه دولت تدبیر و امید با خاموشی‌های مقطعی به پایان رسید اما چراغی که برای احداث واحدهای نیروگاهی جدید روشن کرد، نوید این را می‌داد که دولت سیزدهم بتواند با تکمیل پروژه‌ها و رفع موانع قراردادهای موجود، از قطعی‌های مکرر نجات یابد ولی از مجموع 54251 مگاوات طرح در حال احداث و متوقف‌شده، فقط موفق به افزایش 9364 مگاوات جدید شد.

223223