پریسا ساسانی: انوار در خانواده‌ای اهل فرهنگ با پدری روحانی به دنیا آمده است و علاوه بر دروس حوزوی در علم ریاضیات، منطق و موسیقی نیز صاحب‌نظر بود. این اندیشمند فرهیخته با تسلط بر سه زبان انگلیسی، عربی و فرانسه اشراف بسیاری بر متون کهن ادبی، فلسفی و تاریخی داشت و حوزه نسخه‌شناسی و نسخه‌پژوهی نیز سرآمد بود.
وی بیش از 30 سال رئیس بخش نسخ خطّی کتابخانه ملّی ایران بود و نقش مهمی در فهرست‌نویسی کتابخانه ملّی ایران داشت و از مشهورترین تهران پژوهان و تهران‌شناسان به شمار می‌رود.
سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران هم‌زمان با یکصدمین سالگرد تولد زنده‌یاد سید عبدالله انوار تالار کتابخانه شخصی این اندیشمند را با شش هزار جلد کتاب شامل 6 نسخه خطّی، تعدادی نسخه چاپ‌سنگی و نسخه‌های چاپی به زبان‌های عربی، فارسی، لاتین و اروپایی همراه با لوازم شخصی وی افتتاح کرد و به گفته غلامرضا امیرخانی عضو هیات علمی این سازمان، ارزش و اهمیّت این مجموعه به حاشیه‌نویسی تخصصی سید عبدالله انوار است که با خطّ خوش بر آنها نوشته است.
آنچه مسلم است سینمای مستند و پرتره‌های مستند سینمایی در شناساندن چهره‌هایی ازاین‌دست به نسل جوان و بیان توانایی شگرف آنها در حوزه‌های مختلف علمی بسیار مؤثر است. علیرضا حسینی تهیه‌کننده سینمای مستند از استاد انوار مستندی با عنوان «در جستجوی گمنامی» به کارگردانی بیژن شکرریز تولید کرده است. این مستند در مدت‌زمان 50 دقیقه در گفتگو با سید عبدالله انوار زوایای پیدا و نهان این فرهیخته ایرانی را به تصویر کشیده است.
مسئولیت ذاتی سینمای مستند ثبت داشته‌های معنوی ملت‌ها است
علیرضا حسینی تهیه‌کننده سینمای مستند در پاسخ به این سؤال که سینمای مستند تا چه اندازه مسئولیت ثبت و ضبط و نگهداری از میراث معنوی ایران را به عهده دارد؛ گفت: مسئولیت ذاتی سینمای مستند ثبت داشته‌های معنوی ملت‌ها در حوزه‌های مختلف است و سرزمین ایران ستاره‌های بزرگ و بی‌شماری کهن چون سعدی و حافظ، مولانا و معاصر مانند استاد سید عبدالله انوار، ژاله آموزگار، سمیعی گیلانی و دیگران را دارد که ناشناخته باقی‌مانده‌اند و مردم دوست دارند درباره آنها بدانند. و این وظیفه نهادهای فرهنگی است که بودجه‌هایی را برای تولید مستندهایی ازاین‌دست فراهم کنند.
وی ادامه داد: در مستندهایی که از چهره‌های مختلف فرهنگی و هنری ساخته‌ام این نکته برای من قابل‌توجه بوده که به‌سختی جلوی دوربین آمده‌اند در واقع ترجیح داده‌اند در سکوت و گاهی انزوای خود بنشینند و به کارهای پژوهشی و مطالعاتی خود بپردازند و یکی از دلایل نام‌گذاری مستند انوار به «در جستجوی گمنامی» هم همین دوری‌جستن او از دوربین است. این در حالی است که وظیفه ما مستندسازان است تا زمانی که اهالی علم و دانش در قید حیات هستند آنها را برای آیندگان ثبت کنیم. زیرا ایران فرهنگی نیاز به دانش و آگاهی درباره سرمایه‌های خود دارد.
عشقِ انوار به ابوعطا و اصفهان در موسیقی دستگاهی ایران
تهیه‌کننده مستند «در جستجوی گمنامی» ادامه داد: زمانی که به استاد انوار نزدیک شدم متوجه شخصیت ویژه و منحصربه‌فرد او شدم. شخصیتی که از دوربین و عکس فراری بود و خیلی به‌سختی قبول کرد که جلوی دوربین بیاید؛ اما وقتی به حضور تیم فیلم‌برداری عادت کرد زندگی خود و علایقش به کتاب، موسیقی در دستگاه ابوعطا و اصفهان و تهران‌شناسی و بسیاری دیگر از موارد را بیان کرده‌ام و به معنای واقعی کلمه استادی ذوفنون بود و تا سال‌های پایانی عمر همچنان یاد می‌گرفت و پژوهش‌های تهران‌شناسی خود را پیگیری می‌کرد.
لازم به توضیح سید عبدالله انوار فرهنگ‌پژوه، مترجم، نسخه‌پرداز، ریاضی‌دان در تاریخ 18 اسفند سال 1401 در گذشت. ده جلد فهرست نسخه‌های خطی به فارسی و عربی، تدوین حرف «خ» و «کاف» از مجلدات لغت‌نامه دهخدا؛ شرح و ترجمه شفای بوعلی سینا؛ شرح و ترجمه شرح اشارات خواجه‌نصیر؛ شرح و تفسیر «حکمة الإشراق» قطب‌الدین شیرازی و مقالات متعدد در موضوع نسخه‌شناسی، و فهرست‌نگاری و تصدی بیش از دو دهه مدیریت نسخ خطی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از جمله آثار و سوابق این فرهیخته کشور است.
5757