خون ریزی مقعدی، خروج خون از مقعد است، ناحیه‌ای که درست در بالای رکتوم (راست روده، بخش پایانی روده‌ی بزرگ که به مقعد ختم می‌شود) قرار گرفته است. در این مقاله با علل و درمان آن بیشتر آشنا می‌شوید.
خون ریزی مقعدی که در پزشکی هماتوشزی نامیده می‌شود، اشاره به خروج خون قرمز روشن از مقعد دارد، و اغلب با مدفوع و یا لخته‌های خون همراه است. معمولاً به سرعت پیش رفت می‌کند و اغلب مربوط به اختلالات شکمی است. با وجود آن که منشأ خون ترشح شده در حقیقت از رکتوم است، اما در برخی موارد، ممکن است منشأ آن سایر قسمت‌های دیگر لوله‌ی گوارشی باشد. این خون ریزی اغلب به شکل مدفوع سیاه، قیری، خرمایی مایل به قرمز، خون قرمز روشن همراه و یا درون مدفوع ، لکه‌های خون بر روی دستمال دست شویی یا قرمز شدن آبی که برای شستشوی ناحیه‌ی مقعدی استفاده می‌شود، مشاهده می‌شود. خون ریزی مقعدی خفیف یا شدید در مردان می‌تواند به سرعت موجب کاهش سطح خون بدن فرد شود، و به این ترتیب سبب بروز علایمی مانند ضعف، سر گیجه، حالت تهوع، از هوش رفتن، کاهش فشار خون یا فشارخون پایین ارتواستاتیک (کاهش فشار خون هنگامی که بیمار از حالت نشسته یا خوابیده به ایستاده تغییر وضعیت می‌دهد) شود. خون ریزی مقعدی در مردان ممکن است خفیف باشد یا زندگی و سلامت فرد را تهدید کند، بنا بر این نیاز به مراقبت فوری پزشکی برای تشخیص مناسب و به موقع و درمان دارد.
علل
شقاق مقعدی: شقاق مقعدی علت شایع خون ریزی مقعدی در مردان است. در این حالت سطح داخلی کانال مقعدی به دلیل یبوست یا حرکات با فشار روده پاره می‌شود که نه تنها سبب خروج و ترشح خون بلکه موجب درد شدید در هنگام دفع مدفوع می‌شود.
هموروئیدها (بواسیر): هموروئیدها شریان‌ها یا وریدهای متسعی هستند که در زیر (پوست) کانال مقعدی قرار گرفتند. آن‌ها اساساً توده‌ها یا دسته‌هایی از بافت‌ها هستند که در اثر یبوست مزمن یا کشیده شدن ماهیچه‌های مقعدی در حین دفع مدفوع سفت یا خشک بزرگ می‌شوند و به این ترتیب موجب خون ریزی یا ناراحتی مقعدی می‌شوند. با این حال، خون ریزی بر اثر هموروئیدها معمولاً خفیف است و موجب کم خونی یا کاهش فشار خون نمی‌شود.
ناسور (فیستول): ناسور نوعی مجرا (تونل) غیر طبیعی است که دیده نمی‌شود و از رکتوم تا پوست اطراف سوراخ مقعد ادامه دارد. معمولاً از آن ترشحی مایل به سفید تخلیه می‌شود، اما گاهی ممکن است خون نیز از آن خارج شود. فیستول معمولاً مربوط به التهاب مزمن روده است که سبب درد و خون ریزی در حین دفع مدفوع می‌شود.
دایورتیکولوز: دایورتیکولوزیس مشکلی است که در طی آن کیسه‌هایی که در کولون قرار دارند و دایورتیکولا نام دارند، به سمت بیرون برآمده می‌شوند. خروجی (حاصل) این کیسه‌ها اغلب بر اثر گرفتگی راجعه و عود کننده‌ی عضلات کولون با فشار بالا یا ضعف در دیواره‌ی کولون است که سبب خون ریزی خفیف رکتوم می‌شود.
پروکتیت و کولیت: مشکلی است که ممکن است بر اثر التهاب یا زخم در رکتوم، کولون، یا هردو رخ دهد. هنگامی که التهاب محدود به رکتوم است، این مشکل پروکتیت نامیده می‌شود و اگر در طول کولون انتشار یابد، به کولیت معروف است. همراه با خون ریزی، گرفتگی عضلات، اسهال، و نیاز شدید مقعدی سایر علایم پروکتیت و کولیت هستند.
پلیپ‌ها و سرطان: پلیپ‌ها غده‌های خوش خیمی هستند که در روده‌ی بزرگ قرار دارند و هنگامی که بزرگ می‌شوند شروع به خون ریزی می‌کنند. انواع خاصی از پلیپ‌ها سبب ایجاد غده‌های بد خیم، به نام سرطان کولون، می‌شوند که موجب خون ریزی به رنگ قرمز روشن، مدفوع خرمایی و گاه سیاه رنگ می‌شوند.
افتادگی رکتوم: این مشکل معمولاً در اثر بافت‌های ضعیف شده‌ی حمایت کننده‌ی رکتوم رخ می‌دهد و در افراد مسن شایع‌تر است. فرد ممکن است هنگام لمس و پاک کردن ناحیه مقعدی خود، برآمدگی غیر طبیعی را احساس کند که ممکن است در نهایت سبب خون ریزی از رکتوم شود.
تشخیص
نوع یا شدت خون ریزی می‌تواند با انجام آزمایش‌های تشخیصی زیر تعیین گردد
آناسکوپی: در این آزمایش، اسکوپ پلاستیکی یا فلزی وارد مقعد می‌شود که به این وسیله می‌توان آزمایشی سریع بر روی طاق رکتوم انجام داد.
سیگموئیدوسکوپی قابل انعطاف: این آزمایش از طریق وارد کردن لوله‌ی قابل انعطاف به رکتوم برای آزمایش بر روی رکتوم و بخش انتهایی کولون انجام می‌گیرد.
کولونوسکوپی: لوله‌ی نازک مجهز به نور و دوربین که وارد رکتوم می‌شود و به آهستگی در طول کولون حرکت داده می‌شود. کولونوسکوپی تصویر کاملی از کولون ارائه می‌دهد که به رد یابی و یافتن محل خون ریزی، توده‌ها یا موارد غیر طبیعی دیگر کمک می‌کند.
تنقیه باریم با اشعه‌ی ایکس: در این بررسی از مایع باریم استفاده می‌شود که به داخل رکتوم برای نمایان کردن مناطق آلوده مانند تومورها یا دایورتیکول، وارد می‌شود.
آزمایش خون: نمونه‌های خون برای ارز یابی میزان از دست دادن خون، توانایی انعقاد خون، و احتمال وجود عفونت به کار می‌روند.
درمان
بسته به منشأ خون ریزی، درمان از مراقبت ساده‌ی فرد از خود در خانه، آنتی بیوتیک‌ها، انتقال خون یا حتی جراحی متغیر است. تصحیح سطح پایین حجم خون و کم خونی، تشخیص علت و محل خون ریزی، و توقف خون ریزی فعال و جلو گیری از خون ریزی مجدد، 3 پارامتری هستند که در درمان خون ریزی مقعدی در نظر گرفته می‌شوند. معمولاً خون ریزی خفیف می‌تواند بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان، با استفاده از پمادها و شیاف‌های بدون نسخه درمان شود. در صورت خون ریزی شدید، بیمار ممکن است برای پای دار شدن وضعیت (به بود وضعیت عمومی) نیاز به بستری فوری در بیمارستان داشته باشد.
حداقل کشش بر اثر حرکات روده‌ای، نوشیدن روزانه 8 تا 10 لیوان آب، رژیم غذایی سالم شامل غذاهای سرشار از فیبر، مانند حبوبات، میوه‌های تازه، و سبزیجات، و تمرین کردن به طور منظم به روده‌ها برای بهتر کار کردن کمک می‌کند و از مشکلاتی نظیر خون ریزی جلو گیری می‌کند.
