در مواجهه با تجدد، سه دین توحیدی اصلی، تجربه های متفاوت داشته اند: (1) غرب مسیحی دین را از سیاست جدا کرد تا به آرامش و آسودگی اجتماعی دست یابد وبه عنوان نتیجه فرعی این جداسازی، تفوق نظامی و اقتصادی کسب کند; (2) یهودیان به آوارگی تن دادند و در شرایط فرودستی، در کشورهای دیگر سکنی گزیدند، یا در جوامع دیگر حل شدند تا آنکه چند حادثه تاریخی، تاسیس دولت ...