امروز [ادیروز] پانزدهم شهریورماه 1403 برابر است با سی و نهمین سال‌روز درگذشت معمار پرآوازه ایرانی، حیدرقلی غیائی شاملو. او زاده‌ی سال 1301 در تهران بود و در 1364 در فرانسه درگذشت. یکی از نخستین کارهای غیائی، کاخ مجلس سناست که در سال 1333 با همکاری محسن فروغی ساخته شد و پس از انقلاب، جایگاه مجلس شورای اسلامی بود.
جدا از ویژگی‌ها و ارزش‌های معماری کاخ سنا، این ساختمان یکی از مهم‌ترین مکان-رویدادهای شهر تهران و راویتگر فرازهای مهمی از تاریخ ملی ماست. پیش از انقلاب، افزون بر تشکیل جلسات مجلس سنا، برخی مراسم مهم حکومتی از جمله مراسم افتتاح دوره‌های مجلسین شورای ملی و سنا با حضور شاه در کاخ سنا برگزار می‌شد اما بیش‌ترین رویدادهای تاریخی در سال‌های پس از انقلاب رقم خورد.
تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی (1358)، بازنگری قانون اساسی (1368)، تشکیل دوره‌های اول تا ششم مجلس شورای اسلامی (1359 تا 1383)، رأی به عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی‌صدر نخستین رئیس‌جمهور ایران (1360) و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به مقام رهبری (1368) تنها بخشی از خاطرات کاخ سابق مجلس سنا را تشکیل می‌دهند. افزون بر این‌ها، در سال‌های نخست پس از انقلاب، راهپیمایی‌ها، تجمعات و مراسم پرشماری مقابل این ساختمان برگزار شد که از آن جمله می‌توان به مراسم تشییع پیکر آیت‌الله بهشتی و دیگر جان‌باختگان حادثه‌ی تروریستی هفتم تیر و نیز تشییع پیکر محمدعلی رجایی، رئیس‌جمهور و محمدجواد باهنر، نخست‌وزیر در سال 1360 اشاره کرد.
با انتقال مجلس شورای اسلامی به میدان بهارستان، ساختمان سابق این نهاد در اختیار مجلس خبرگان قرار گرفت که تا به امروز باقی است اما مشاهده‌ی وضعیت ظاهری آن، نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب بناست. بیش از همه باید به کشیدن نرده‌هایی مقابل پله‌های ساختمان اشاره کرد که با ورقه‌های فلزی پوشانده شده‌اند. این حصارکشی که ناشی از حاکم شدن شرایط به‌شدت امنیتی پیرامون همه ساختمان‌های حکومتی است، موجب پنهان شدن پلکان سراسری ساختمان شده است. این پلکان با شیب کمِ خود، ما را به یاد پلکان‌های تخت‌جمشید می‌اندازد و حس یکپارچگی و شکوه را به بیننده القا می‌کند. از این گذشته، طراحی (یا بهتر بگوییم عدم طراحی) نرده‌ها و رنگ‌آمیزی نامناسب آن‌ها، منظر زیبای ساختمان را مخدوش کرده است.
در نمای ساختمان، انواع آسیب‌ها هم‌چون نفوذ رطوبت، فرسایش و فروافتادن سنگ‌ها و نیز کثیفی آن‌ها، ناشی از رسوب لایه‌های دوده و چربی، کاملا مشهود است. این وضعیت موجب می‌شود که نگرانی‌هایی نیز درباره‌ی شالوده‌ی ساختمان و بخش‌های داخلی آن داشته باشیم.
ساختمان سابق مجلس شورای اسلامی در سال 1384 به شماره 13739 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. در نتیجه، باید به شکل پیوسته از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران پایش شود و در صورت لزوم با نظارت این اداره، در دست مرمت قرار گیرد. روشن نیست که آیا این سازمان به وظایف قانونی خود در این باره عمل کرده یا نه، اما اگر هم کاری کرده باشد، با توجه به وضعیت کنونی بنا، ثمربخش نبوده است.
بدین‌سان، ساختمانی که با ارزش‌های تاریخی و معماری خود می‌توانست به موزه‌ای جذاب برای روایت تاریخ معاصر ایران تبدیل شود و بیش از همه رویدادهای مربوط به استقرار و تثبیت نظام جمهوری اسلامی را روایت کند، به حال خود رها شده است.
منبع: صفحه‌ی تلگرام نویسنده با عنوان ناف تهرون
*پژوهشگر تاریخ معاصر
23259