ضایعات نخاعی یک موقعیت تهدیدکننده کیفیت زندگی است و به‌طور قابل‌توجهی سبب اختلال در روابط فرد با همسر و خواهر و برادر و حتی فرزندانش میشود.
پس از کسب مهارت مراقبت از خود و کنترل دفع ادرار و مدفوع و مراقبت از پوست، مهم‌ترین مساله برای فرد مبتلا به آسیب نخاع تطابق با مشکلات ناشی از مسایل جنسی است. در این راستا بیمار دوره‌هایی از غم، نداشتن رضایت از خود و کاهش اعتماد به نفس را تجربه می‌کند. به‌طورکلی اختلال عملکرد جنسی در این بیماران میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت‌تاثیر قرار داده و آن را کاهش دهد.
ضایعه نخاعی به‌واسطه تاثیر بر عوامل فیزیولوژی (اختلال در دستگاه عروقی ـ عصبی ـ غدد درون‌ریز) و روانی (کاهش اعتماد به نفس و تغییر در تصویر ذهنی از خود) میتواند اثرات منفی بر عملکرد جنسی فرد بگذارد.
آسیب نخاع در مردان
محل، وسعت و شدت ضایعه بر میزان اختلال عملکرد جنسی تاثیر دارد. دو ناحیه بین مهره 10 سینه‌ای و مهره دوم کمری و بین مهره دوم و چهارم خاجی در طناب نخاعی بیشترین اثر را روی عملکرد جنسی می‌گذارند. در آسیب به منطقه بین مهره دوم و چهارم خاجی، اختلال نعوظ واکنشی که عملی غیرارادی است ایجاد میشود. نعوظ در این افراد بیشتر به صورت نعوظ روانی است. آسیب به منطقه مهره 10 سینه‌ای و مهره دوم کمری سبب اختلال در نعوظ روانی می‌گردد و این افراد بیشتر به کمک نعوظ واکنشی تحریک می‌شوند.
بیشترین مشکل از کجا منشأ می‌گیرد؟
شایع‌ترین نوع اختلال عملکرد جنسی در مردان مبتلا به آسیب نخاع اختلال در نعوظ و انزال است. ناتوانی در دستیابی به ایجاد و حفظ یک نعوظ مناسب جهت دستیابی به یک مقاربت جنسی مناسب به منظور رفع نیاز جنسی هر دو طرف است. دومین اختلال مهم در مردان مبتلا به آسیب نخاع اختلال در انزال است. میزان توانایی دستیابی به انزال به محل و وسعت آسیب عصبی بستگی دارد. انزال عقب‌گرد به طرف مثانه به جای مجاری خروجی و نیز دفع قطره قطره منی انواعی دیگر از اختلال در انزال می‌باشند که در این بیماران دیده میشود. 80 درصد مردان مبتلا به آسیب نخاعی در سنین باروری هستند. 18 درصد از این مردان با مشکل نازایی روبه‌رو هستند.
آسیب نخاع در زنان
زنان کمتر از مردان دچار ضایعات نخاعی می‌شوند. میزان تاثیر آسیب نخاع بر عملکرد جنسی در زنان کمتر از مردان است. مطالعه فریرو در سال 2005 نشان داد 62 درصد از زنان بعد از آسیب نخاع، عملکرد جنسی طبیعی داشتند ولی دفعات مقاربت و دستیابی به اوج رابطه کاهش یافته بود. میزان رضایت جنسی در زنان مبتلا به ضایعات نخاعی با افزایش سن کاهش می‌یابد. مهم‌ترین و شایع‌ترین نوع این اختلال به صورت اختلال در لغزنده‌سازی مجرای تناسلی و اختلال در اوج یک رابطه و ناتوانی در حفظ وضعیت قرارگیری مناسب در طی فعالیت جنسی و انقباض عضلانی حین مقاربت تجربه میشود.
انقباض و وجود مناطق حساس به لمس میتواند در ایجاد یک وضعیت قرارگیری مناسب طی فعالیت جنسی مشکل ایجاد کند. در این زمینه توصیه میشود که فرد در وضعیتی که بیشترین احساس راحتی را می‌کند قرار گیرد. استفاده از سوندهای ادراری طی مقاربت از مشکلات دفعی حین عمل جنسی می‌کاهد. همچنین باوجود نبود دوره ماهانه ممکن است تخمک‌گذاری انجام پذیرد که میتواند به حاملگی منجر شود. بنابراین توصیه میشود روش‌های جلوگیری از بارداری با دقت خاص در این زنان پیگیری و اجرا شود.
علل موثر بر اختلال عملکرد جنسی
افسردگی یکی از علل تاثیرگذار بر اختلال عملکرد جنسی است. 60 درصد افراد آسیب نخاع دچار افسردگی هستند و 20 تا 25 درصد آنها از افسردگی شدید رنج می‌برند. خستگی و افسردگی و درد و استرس بر تمایلات جنسی اثر منفی دارد. باید توجه داشت که حتی به طور عکس اختلال عملکرد جنسی میتواند نشانه‌هایی از افسردگی باشد. در افرادی که از دوره کودکی دچار آسیب نخاع هستند انقباض غیرطبیعی عضلات و عفونت‌های ادراری و زخم‌های فشاری میتواند اثر منفی بر عملکرد جنسی گذارد.
درمان‌ها
استفاده از داروی سیلدنافیل یکی از اولین مداخلاتی است که در درمان اختلال نعوظ در مردان آسیب نخاع انجام می‌گیرد. این دارو با افزایش جریان خون آلت مردانه به بهبود نعوظ کمک می‌کند. استفاده از این دارو در کسانی که به حملات آنژین دچار می‌شوند و یا تحت درمان داروهای گروه نیتراتی هستند توصیه نمی‌شوند. برافروختگی و سردرد و اختلالات بینایی و سوءهاضمه از عوارض جانبی این دارو محسوب میشود. تزریق پاپاورین و فنتولامین به داخل اجسام غاری به مدت یک تا دو ساعت سبب ایجاد یک نعوظ مناسب میشود. این روش تنها به وسیله پزشک ارولوژیست تجویز میشود و نباید بیش از یک بار در هفته انجام شود. واکیوم‌ها با کشیدن خون به داخل اجسام غاری به کمک یک روش غیرتهاجمی سبب ایجاد و حفظ نعوظ می‌شوند. استفاده معمول از این روش به تنهایی توصیه نمی‌شود و بهتر است که در کنار سایر روش‌ها استفاده شود. ایمپلنت‌ها یا وسایل کاشتنی آلت در واقع زمانی به کار می‌رود که سایر روش‌ها مفید نباشد و یا به سیستم عروقی یا بافت آلت آسیب وارد شده باشد. این روش تهاجمی برای حفظ عملکرد جنسی است. انجام مشاوره با زن و شوهر برای بهبود مسایل ارتباطی نیز از راهکارهای مفید در این زمینه است. به طور مثال زنان اغلب به جنبه‌های روانی و رمانتیک و عاطفی ارتباط جنسی بیشتر اهمیت می‌دهند.
گاهی همسران مردان آسیب نخاع چنین تصور می‌کنند که توانایی شروع و ایجاد تحریک جنسی را در همسرشان ندارند و این خود مسبب بسیاری از اختلالات بر سر مسایل زناشویی میشود بنابراین توجه به جنبه‌های جسمی و روانی و عاطفی ارتباط جنسی میتواند در ایجاد رضایت جنسی در طرفین کمک کند.
منبع:www.salamat.com
/ع