سرویس سبک زندگی فردا: موج بیماری‌هایی نظیر سرطان روز به روز نزدیک می‌شود و زندگی افراد را به خطر می‌اندازد و سلامتی آنها را نیز تهدید می‌کند. بیماری‌هایی نظیر سرطان و بیماری های قلبی عروقی با سبک زندگی فرد رابطه مستقیمی دارد. هر اندازه که برنامه غذایی و فعالیت‌های روزانه فرد از حالت طبیعی و نرمال خودش خارج گردد فرد به مبتلا شدن این گونه بیماری‌ها یک پله نزدیک‌تر می‌شود. برای پیشگیری از سرطان بهتر است که هرچند مدت چک آپ شوید. برخی از افراد چک آپ را با واژه غربالگری اشتباه می‌گیرند و این دو را هم معادل هم می‌دانند. در ادامه این مطلب را به نقل از آشپزباشی بخوانید.
غربالگری چیست؟
برای تشخیص زود هنگام سرطان‌ها که در مراحل اولیه است و سرطان هنوز از خود نشانه‌ای را بروز نداده است غربالگری انجام می‌شود. فرآیند غربالگری بازه زمانی درمان را کوتاه تر می‌کند و حتی ممکن است فرد را بهبودی کامل نیز برساند. غربالگری آنقدر اهمیت دارد که سازمان جهانی بهداشت، آن را به عنوان یکی از راهکارهای مبارزه با سرطان معرفی کرده است.
بسیاری از کشورها، از طریق سیستم بهداشت – درمان یکپارچه و منظم، برنامه‌های غربالگری را برای رده‌های سنی مختلف اجرا می کنند. مثلا در انگلستان برای همه خانم‌های بالای 47 سال، دعوتنامه‌ای جهت سرطان سینه ارسال می‌شود. پزشکان عمومی و خانواده می‌توانند آزمایشات غربالگری را اجرا نمایند.
درخواست غربالگری بدین معنا نیست که فرد مبتلا به سرطان است، چون غربالگری در افراد سالم انجام می‌شود. اگر نتیجه منفی بود، خیالش راحت می‌شود. اگر مثبت بود، باز هم دال بر سرطان نیست، باید آزمایشات تکمیلی انجام شود. اگر آزمایشات تکمیلی سرطان را تایید کرد. به دلیل تشخیص زود هنگام درمان با موفقیت انجام می‌شود.
آیا غربالگری سرطان های مختلف یکسان است؟
خیر. سرطان های مختلف دارای تست‌های غربالگری متفاوتی هستند. حتی در سنین مختلف غربالگری یک سرطان هم فرق می‌کند. برخی مانند غربالگری سرطان سینه در سنین جوانی، فقط معاینه بالینی است و در میانسالی ماموگرافی هم اضافه می‌شود. برخی مانند سرطان پروستات، آزمایش خون (تومور مارکر) است و برخی با سونوگرافی غربالگری می‌شوند.
آیا غربالگری در مورد همه سرطان‌ها امکان پذیر است؟
خیر. شاید روزی علم بتواند راه‌های پیشرفته و آسانی جهت غربالگری پیدا کند، اما در حال حاضر برخی سرطان‌ها قابل غربالگری نیستند. مثلا سرطان خون و تومورهای مغزی به طور ناگهانی شروع می‌شوند. یا برخی سرطان‌ها چه زود تشخیص داده شوند، چه دیر، در نتیجه درمان تاثیری ندارد، مانند مزوتلیوما.
آیا غربالگری در رده‌های سنی مختلف یکسان است؟
خیر. غربالگری رده‌های سنی مختلف با هم فرق می‌کند و حتی غربالگری خانم‌ها و آقایان هم متفاوت است.
آیا غربالگری با آزمایشات تشخیصی فرق می‌کند؟
بله. غربالگری در افراد سالم انجام می‌شود، اما آزمایشات تشخیصی در فرد مشکوک یا بیمار انجام می‌شود. مثلا غربالگری در سرطان رحم تست پاپ اسمیر است، اما در فرد مشکوک به سرطان رحم سونوگرافی و بیوپسی لازم است.
گاهی وقتی به مراجعه کننده‌ای گفته می‌شود جهت غربالگری آزمایش خاصی را انجام دهد، با این جواب مواجه می‌شویم: من که سالمم، برای چه غربالگری انجام دهم؟ نکته همینجاست، شما چون سالم هستید باید غربالگری را انجام دهید، وگرنه خدای نکرده اگر بیمار باشید که باید درمان شروع شود.
نکته:
غربالگری باید یکپارچه و جامع باشد. اگر همین الان واژه «غربالگری» را در گوگل جستجو کنید، موضوع روشن می‌شود. مقداری تحقیق که در یک زمان و جغرافیای محدود انجام شده است! اینگونه عمل کردن، تنها به درد مقاله نویسی و کسب امتیاز تحقیق می‌خورد! و هیچ تاثیری در سلامت کل جامعه ندارد. برنامه غربالگری باید مانند واکسیناسیون اجرا شود.
ما برای بیماری‌های واگیر، طرح‌های واکسیناسیون جامع داریم. اما در مورد بیماری‌های غیر واگیر که سرطان هم جزو آنهاست، هیچ طرح یکپارچه‌ای وجود ندارد. برنامه غربالگری باید تداوم داشته باشد. طرح‌های غربالگری، نیازمند تکرار سالانه است. غربالگری بیماری‌های غیر واگیر از شاخص‌های مهم در ارزیابی سیستم بهداشت – درمان یک کشور محسوب می‌شود.
