چرا موی بدن می ریزد؟ بررسی دلایل هورمونی، ژنتیکی و تغذیه ای

ریزش موی بدن موضوعی است که بسیاری از افراد آن را تجربه می کنند اما ممکن است همیشه دلیل مشخصی برای آن پیدا نشود. موهای بدن بخش طبیعی از ساختار انسان هستند و نقش هایی مانند محافظت از پوست، تنظیم دما و کاهش اصطکاک را برعهده دارند. هنگامی که این موها از حد طبیعی کمتر می شوند یا در بخش های مختلف بدن به طور ناگهانی شروع به ریزش می کنند، معمولا نشان دهنده وجود تغییری در وضعیت بدن است. در این مطلب در مورد دلایل ریزش موی بدن توضیح خواهیم داد.

دلایل ریزش موی بدن چیست؟

ریزش موی بدن ممکن است محدود و جزئی باشد یا به صورت گسترده تمام نواحی بدن را درگیر کند. شناخت دلایل و الگوهای ریزش مو اولین مرحله برای یافتن راه درست درمان است. در ادامه این موضوع را به طور کامل بررسی می کنیم.

تغییرات هورمونی

یکی از رایج ترین دلایل ریزش موی بدن، تغییرات هورمونی است. هورمون ها در تنظیم رشد مو نقش مهمی دارند. هنگامی که هورمون های تیروئیدی کم یا زیاد شوند، به طور معمول اولین نشانه در کیفیت و میزان رویش مو مشاهده می شود. در کم کاری تیروئید، موها کم پشت و شکننده می شوند و ممکن است ریزش آن ها در نواحی مختلف بدن به وضوح دیده شود. اما علائم پرکاری تیروئید که اغلب شامل افزایش سرعت چرخه رشد مو است، در نهایت به ریزش زودرس آن ها منجر می شود. به همین دلیل بسیاری از متخصصین در برخورد با ریزش غیر عادی موی بدن ابتدا آزمایش تیروئید تجویز می کنند. علاوه بر تیروئید، کاهش هورمون های جنسی مردانه یا زنانه نیز می تواند باعث ریزش موی بدن شود. به عنوان مثال، در مردان کاهش تستوسترون یا اختلال در عملکرد غدد فوق کلیوی می تواند باعث ریزش موی سینه، شکم یا دست ها شود.

تغذیه نامناسب

عامل مهم دیگر در ریزش موی بدن، تغذیه نامناسب و کمبود مواد ضروری است. مو برای رشد به پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی نیاز دارد و زمانی که بدن دچار کمبود شود، ابتدا فرآیندهای غیر حیاتی مانند رشد مو محدود می شود. آهن یکی از مهم ترین مواد معدنی مرتبط با ریزش مو است. کمبود آهن حتی در مردان نیز می تواند موجب کاهش تراکم مو در بدن شود. کمبود روی نیز نقش مستقیم در کیفیت پیاز مو و چرخه رشد دارد و کاهش آن به سرعت بر موهای بدن تأثیر می گذارد. ویتامین D، بیوتین و ویتامین گروه B نیز برای سلامت مو ضروری هستند و کمبود هر یک از آن ها ممکن است موجب نازک شدن و ریزش مو در قسمت های مختلف بدن شود. سبک زندگی امروزی، مصرف غذاهای فرآوری شده و ناکافی بودن دریافت مواد مغذی موجب شده کمبود تغذیه ای یکی از دلایل اصلی ریزش مو باشد.

استرس

عامل دیگری که نباید نادیده گرفته شود، استرس است. استرس های طولانی مدت به طور مستقیم بر چرخه رشد مو اثر می گذارند. در شرایط استرس شدید، بدن برخی از فرآیندها را برای بقا محدود می کند و یکی از اولین بخش هایی که تحت تأثیر قرار می گیرد، فولیکول های مو است. این حالت را تلوژن افلوویوم می نامند که باعث وارد شدن تعداد زیادی از موها به مرحله ریزش می شود. بسیاری از افرادی که دوره های سخت زندگی مثل بیماری، سوگ، مشکلات کاری یا تغییرات مهم سبک زندگی را تجربه می کنند، بعد از چند ماه با ریزش بیش از حد موی بدن مواجه می شوند. نکته مهم دیگر این است که این نوع ریزش معمولا قابل برگشت است و با کاهش اضطراب و تقویت بدن، موها دوباره شروع به رشد می کنند.

بیماری آلوپسی آره آتا

برخی از بیماری ها نیز می توانند باعث ریزش موی بدن شوند. یکی از شناخته شده ترین بیماری ها، آلوپسی آره آتا یا همان ریزش موی سکه ای نام دارد. در این اختلال، سیستم ایمنی به اشتباه به فولیکول های مو حمله می کند و باعث ایجاد نواحی بدون مو در سر، صورت یا بدن می شود. در موارد شدیدتر، آلوپسی توتالیس (ریزش کامل موی سر) یا آلوپسی یونیورسالیس (ریزش تمام موهای بدن) رخ می دهد. بیماری های خودایمنی دیگری مثل لوپوس نیز ممکن است سبب اختلال در رشد مو شوند. علاوه بر این برخی عفونت های پوستی مانند قارچ، التهاب های پوستی و مشکلات مرتبط با گردش خون می توانند منجر به ریزش موی موضعی شوند.

مصرف داروها

مصرف داروها، یکی دیگر از مهم ترین دلایل ریزش موی بدن به شمار می آید. داروهای شیمی درمانی جزو شناخته ترین مثال ها هستند، زیرا این داروها سلول هایی که سرعت تقسیم بالا دارند را مورد هدف قرار می دهند که فولیکول مو یکی از این موارد است. اما داروهای دیگر مانند رقیق کننده های خون، داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون، برخی آنتی بیوتیک ها و حتی مکمل های هورمونی نیز می توانند موجب ریزش مو شوند. معمولا بعد از قطع یا تغییر دارو، رشد مو به حالت عادی برمی گردد. اما این موضوع باید تحت نظر پزشک انجام شود و هیچ گونه دارویی نباید خودسرانه قطع شود.

افزایش سن

بالا رفتن سن نقش مهمی در ریزش موی بدن دارد. با بالا رفتن سن، فولیکول های مو کوچک تر می شوند و توانایی تولید موهای قوی و ضخیم را از دست می دهند. در مردان این موضوع مهم معمولا با نازک شدن موهای سینه و شکم آغاز می شود، در حالی که در زنان بیشتر به صورت کاهش تراکم موهای بازو و پاها مشاهده می شود. هر چند این حالت طبیعی است، اما گاهی اوقات میزان آن بیش از حد معمول می شود و لازم است ارزیابی های پزشکی صورت گیرد.

سبک زندگی و عادات روزانه

سبک زندگی و عادت های روزانه نیز می توانند باعث ریزش مو شوند. به عنوان مثال استفاده بیش از حد از تیغ یا اپیلاسیون های مکرر در طولانی مدت ممکن است موجب ضعیف شدن فولیکول ها شود. تماس مداوم پوست با مواد شیمیایی، شوینده های قوی یا لباس های تنگ نیز می تواند باعث التهاب و ریزش مو شود. کم خوابی بزرگسالی، مصرف زیاد الکل، کاهش شدید وزن و رژیم های دشوار نیز از عواملی هستند که باعث اختلال در چرخه رشد می شوند. به صورت کلی بدن برای حفظ رشد طبیعی مو به یک سبک زندگی سالم و متعادل نیاز دارد.

ژنتیک

در کنار تمام دلایل گفته شده، برخی از افراد به شکل ژنتیکی مستعد ریزش موی بدن هستند. نحوه پاسخ فولیکول ها به هورمون ها، میزان حساسیت پوست و سرعت چرخه رشد مو تحت تأثیر ژن ها قرار می گیرند. افرادی که در خانواد آن ها سابقه ریزش مو وجود دارد، معمولا زودتر و شدیدتر با این مشکل روبرو می شوند. اگرچه ژنتیک قابل تغییر نیست، اما مدیریت عوامل محیطی و تغذیه ای می تواند شدت ریزش مو را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.

نحوه تشخیص

تشخیص دقیق دلایل ریزش موی بدن نیازمند بررسی سابقه پزشکی، آزمایش های خون و گاهی نمونه برداری از پوست است. پزشک معمولا ابتدا میزان هورمون ها، تیروئید، آهن، ویتامین دی و روی را بررسی می کند. اگر مشکلات هورمونی یا تغذیه ای وجود داشته باشد، درمان با اصلاح رژیم غذایی و مصرف مکمل انجام می شود. در مواردی که ریزش مو ناشی از بیماری های خود ایمنی باشد، ممکن است داروهای کورتیکواستروئیدی تجویز شود. برای التهاب های پوستی و عفونت ها نیز درمان های موضعی یا دارویی لازم است. در بسیاری از موارد تنها با اصلاح یک عامل ساده مثل استرس، کم خوبی یا کمبود ویتامین، ریزش مو تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می کند.

درمان

پیشگیری از ریزش موی بدن بسته به علت آن متفاوت است. اگر ناشی از کمبودهای تغذیه ای باشد، مصرف مکمل ها معمولا در مدت چند هفته تا چند ماه اثرگذار خواهند بود. روی، آهن، ویتامین دی و بیوتین از مهم ترین مکمل هایی هستند که به منظور درمان طبیعی ریزش مو توسط پزشک تجویز می شوند. اگر دلیل ریزش هورمونی باشد، اصلاح عملکرد تیروئید یا تنظیم هورمون های بدن می تواند رشد موها را به حالت طبیعی بازگرداند. درمان های موضعی مثل محلول ماینوکسیدیل گاهی برای تقویت موهای نازک بدن نیز استفاده می شود اما باید طبق تجویز پزشک مصرف گردد، زیرا پوست بدن حساسیت های متفاوتی نسبت به پوست سر دارد.