گزیده اخبار علمی، فناوری و محیط زیستی سومین هفته فروردین

به گزارش ایرنا، قرار گرفتن سه دانشگاه از ایران در جمع 10 دانشگاه برتر جهان، حضور دو دانشگاه کشورمان در فهرست دانشگاه های برتر جوان دنیا، معافیت خودروهای هیبریدی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و همچنین امضای فاز چهارم سند همکاری ایران، ژاپن و سازمان ملل از دیگر اخباری بود که در هفته گذشته توسط خبرنگاران علمی ایرنا رسانه ای شد.

**رونمایی دو دستاورد سازمان انرژی اتمی و بهره برداری سه مرکز مهم هسته ای
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رئیس جمهوری روز یکشنبه و در مراسم یازدهمین سالروز ملی فناوری هسته ای که با حضور نمایندگان و سفرای کشورهای خارجی برگزار شد، دو دستاورد مهم سازمان انرژی اتمی شامل 'طراحی و ساخت سانتریفیوژ سنگ' و 'طراحی، ساخت و تست پمپ کندانس دمای بالا RG' موردنیاز واحد اول نیروگاه اتمی بوشهر را افتتاح کرد.
سانتریفیوژ سنگ از آن دسته سانتریفیوژها است که در حوزه نفت و اکتشافات، به منظور ارزیابی میادین نفتی، نمونه سنگی از این میدان موردنظر نمونه برداری شده و با حرکت دورانی، پارامترهایی از جمله تراوایی نسبی و فشار مویینگی سیال درون نمونه را اندازه گیری می کند و از این طرق ویژگی های نفتی میدان را تخمین می زند.
طراحی، ساخت و تست پمپ کندانس دمای بالا RG مورد نیاز واحد اول نیروگاه اتمی بوشهر با کارفرمایی مدیریت بومی سازی شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی است که ساخت این نوع پمپ کندانس دمای بالا برای اولین بار در داخل کشور و با هزینه یک چهارم قیمت نمونه خارجی انجام گرفت.
همچنین در این مراسم، مرکز تولید و توسعه رادیوداروهای سیکلوترون در استان البرز، مرکز بومی پرتودهی صنعتی در قزوین و پروژه خردایش و پرعیارسازی سنگ اورانیوم مجتمع معدنی ساغند به صورت ویدیو کنفرانس بهره برداری شد.
مرکز پژوهش و تولید رادیوداروهای سیکلوترون که از مهم ترین پروژه های ملی سازمان انرژی اتمی محسوب می شود و مهم ترین محصول این مرکز، رادیوداروی FDG است که جهت تصویربرداری پت مورد استفاده قرار می گیرد و نیاز بیش از 10 بیمارستان را تامین می کند.
دیگر محصول مهم و استراتژیک این مرکز، ژنراتور ژرمانیوم-گالیوم (پارس گالوژن) است که با تولید آن، ایران به عنوان پنجمین کشور تولید کننده جهانی و تنها تولید کننده آسیایی این محصول شناخته شده است.
مرکز بومی پرتودهی صنعتی در قزوین با اولین شتاب دهنده بومی و ارائه چهار باریکه خروجی متفاوت در راستای افقی و عمودی با انرژی های 5 و 10 مگا الکترون و حداکثر توان 100 کیلووات ، آماده ارائه خدمات در کاربردهای مختلف بوده و علاوه بر ایجاد اشتغال مستقیم 50 نفر ، نقش زیادی در افزایش تولید واحدهای نیازمند به خدمات پرتودهی و در نتیجه اشتغال غیر مستقیم خواهد داشت.
پروژه خردایش و پرعیارسازی سنگ اورانیوم مجتمع معدنی ساغند یزد: به منظور افزایش راندمان کارخانه تولید کیک زرد اردکان و کاهش هزینه های حمل ماده معدنی از معدن به کارخانه فرآوری، لازم است تا سنگ معدن استخراج شده از معادن زیرزمینی و روباز مجتمع ساغند خردایش، دانه بندی و پرعیارسازی شود از همین رو پروژه خردایش و پرعیارسازی (رادیومتریک سورتینگ) مجتمع معدنی ساغند طراحی، ساخت و اجرا شد.

***دانشگاه تهران، امیرکبیر و صنعت نفت در میان 10 دانشگاه برتر جهان
«مرکز رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان» یا «سی.دبلیو.یو.آر.» در گزارش رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان در سال 2017 میلادی، سه موسسه ایرانی را در فهرست 10 موسسه برتر در موضوع‌های متفاوت رتبه‌بندی کرد.
براین اساس، دانشگاه تهران در حوزه‌های مهندسی نفت و مهندسی ساخت و تولید، دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حوزه علم مواد ـ مواد مرکب و دانشگاه صنعت نفت در حوزه مهندسی نفت توانستند در میان 10 مؤسسه برتر جهان قرار گیرند.
رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان، موسسه‌ها را در 227 حوزه موضوعی بر پایه شمار مقاله‌های پژوهشی‌شان در نشریه‌های برتر ارزیابی و نام 10 مؤسسه برتر در هر حوزه را منتشر می‌کند؛ داده‌های لازم برای سنجش عملکرد موسسه‌ها از پایگاه «Clarivate Analytics» دریافت می‌شوند.
در این رتبه بندی، دانشگاه تهران با امتیاز 86.01 در رشته مهندسی ساخت و تولید رتبه 10 و در مهندسی نفت با امتیاز89.07 در رتبه چهارم جهانی قرار گرفته است.
دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رشته علم مواد ـ مواد مرکب با 94.42 امتیاز در جایگاه پنجم جهانی ایستاده است.
دانشگاه صنعت نفت در رشته مهندسی نفت با 80.99 امتیاز در مکان هفتم رتبه بندی دانشگاه های جهان جای گرفته است.

***حضور دانشگاه صنعتی اصفهان و یزد در بین دانشگاههای برتر جوان دنیا در سال 2017
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به انتشار فهرست 200 دانشگاه برتر جوان با قدمت زیر 50 سال در نظام رتبه بندی تایمز، گفت: دانشگاه صنعتی اصفهان و یزد در این نظام در میان دانشگاه های برتر جوان جهان در سال 2017 قرار دارند.
دکتر محمدجواد دهقانی خاطرنشان کرد: رتبه بندی تایمز یکی از مشهورترین نظام های رتبه بندی بین المللی است که هر ساله دانشگاه های برتر دنیا را بر اساس 13 شاخص عملکردی در قالب 5 معیار کلی آموزش، پژوهش، استنادات، درآمد صنعتی و وجهه بین المللی جهت انجام مقایسه های جامع و متوازن مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد.
وی افزود: تایمز در سال 2017 میلادی در رتبه بندی دانشگاه های جوان، تعداد دانشگاه های مورد بررسی خود را از 150 دانشگاه در سال 2016 میلادی به 200 دانشگاه افزایش داده است و بدین ترتیب دانشگاه های بیشتری توانستند در فهرست دانشگاه های برتر دنیا قرار گیرند.
دهقانی ادامه داد: از جمهوری اسلامی ایران نیز دو دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه یزد به ترتیب با کسب رتبه در بازه های 150-101 و 200-151 توانستند در جمع دانشگاه های برتر دنیا حاضر شوند که دانشگاه یزد اولین حضور خود را در جمع دانشگاه های جوان در رتبه بندی تایمز تجربه می کند، همچنین دانشگاه یزد در سال 2017 با رتبه 250-201 برای اولین بار توانسته بود در جمع 300 دانشگاه برتر آسیا قرار گیرد.
وی تصریح کرد: دانشگاه های برتر کشور همچون دانشگاه تهران، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، علوم پزشکی تهران، علم و صنعت، شیراز و دیگر دانشگاه هایی که در دیگر رتبه بندی های تایمز حضور داشته اند، دارای قدمتی بیش از 50 سال هستند بنابراین نمی توانند در رتبه بندی دانشگاه های جوان حضور یابند.
سرپرست ISC ادامه داد: در سال 2017 میلادی مؤسسه پلی تکنیک فدرال لوزان سوئیس برای سومین سال متوالی رتبه نخست دانشگاه های تازه تاسیس دنیا را از آن خود کرد و از آسیا نیز دانشگاه های علم و صنعت هنگ کنگ، دانشگاه صنعتی نانیانگ سنگاپور، دانشگاه علم و صنعت پوهانگ کره جنوبی و موسسه علم و فناوری پیشرفته کره جنوبی به ترتیب رتبه های دوم تا پنجم جدول را از آن خود کرده اند.

***ثبت اولین اختراع حوزه علوم انسانی کشور از سوی دکتر جواد حاتمی عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس با عنوان کیت تشخیص و مبدل طیف رنگ به کد CMYK (یک ابزار آموزشی) از دیگر رویدادهای هفته گذشته بود.
در هفته اخیر همچنین مرکز نوآوری و فناوری نخبگان مازندران در بابل گشایش یافت و وزیر صنایع اندونزی، علاقمندی کشورش را برای توسعه همکاری با ایران در زمینه انتقال فناوری نانو به صنایع اندونزی اعلام کرد.

***تازه های علمی فناوری بین الملل :

***ورود اتوبوس های بدون راننده به چرخه حمل و نقل عمومی سنگاپور تا سال 2020
سنگاپور کنسرسیومی تشکیل داد تا اتوبوس های عمومی بدون راننده تا سه سال دیگر در این کشور کوچک جنوب شرق آسیا فعال شود.
تیم سنگاپوری متشکل از سازمان علم، فناوری و تحقیقات، دانشگاه ملی سنگاپور، دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور، دانشگاه فناوری 'نانیانگ' و موسسه فناوری سنگاپور همچنین قصد دارند یک مینی بوس بدون راننده را نیز تا سال 2018 به بهره برداری برسانند.
گروه 'اس.تی کینتکس' اعلام کرد این اتوبوس و مینی بوس قرار است اوایل سال آینده معرفی شود.
طول این اتوبوس های برقی بدون راننده، 12 متر، پهنای آن دو و نیم متر و ارتفاع آن سه متر خواهد بود و ظرفیت 36 مسافر نشسته و 33 مسافر ایستاده (در استفاده درون شهری) را دارند و بیشترین سرعت این اتوبوس ها حدود 60 کیلومتر در ساعت است.
این اتوبوس ها با استفاده از سیستم موقعیت یاب جغرافیایی (جی.پی.اس) و حسگرها موقعیت پیرامون خود را تشخیص می دهند و با استفاده از رادارهای مخصوص قادر به شناسایی خودرهایی هستند که در شعاع 200 متری آنها قرار دارند.
این گروه در پی آن است تا با استفاده از فناوری های نوین راهبری شعاع دید این اتوبوس ها را در زیر باران سنگین که در حال حاضر حدود 10 متر است، به 30 متر افزایش دهد.

*** 3 مسافر فضا به زمین بازگشتند
دو فضانورد روس و یک آمریکایی خدمه ایستگاه فضایی بین المللی روز دوشنبه در پایان ماموریت خود با موفقیت به زمین بازگشتند.
آندره بوریسنکو و سرگئی ریژکوف فضانوردان روس و روبرت شین کیمبرو آمریکایی با همراهی ماموران امدادی از محفظه سایوز ام .اس-02 نزدیک شهر ژزکازگان استان کاراگاندی قزاقستان خارج شدند.
ماموریت فضانوردان اعزامی به ایستگاه فضای بین المللی انجام آزمایش ها و تجربه زندگی در فضا است که زمینه تحقیقات گسترده تر را فراهم خواهد کرد.
این فضانوردان 173 روز در فضا بسر بردند و در این مدت چندین آزمایش در شرایط بی وزنی و فضا انجام دادند.
در زمان حاضر یک فضانورد روس یک آمریکایی و یک فضانورد اروپایی در ایستگاه فضایی بین المللی در حال انجام ماموریت هستند.

*** دفن زباله شهری در نیروگاه اتمی چرنوبیل اتمی
انباشت زباله در برخی شهرهای اوکراین سبب شده، موضوع دفن زباله ها در محوطه ممنوعه نیروگاه اتمی چرنوبیل این کشور مطرح شود که براساس گزارش ها تا 20 هزار سال دیگر نیز قابل سکونت نیست.
شهرداری کی یف پایتخت اوکراین هم اکنون در حال بررسی دفن زباله های شهری در منطقه ممنوعه چرنوبیل است که شامل 230 هزار هکتار می شود.
پتر پانتلیف معاون شهردار کی یف اعلام کرده است که می توان در این منطقه با ایجاد زباله گاههای بزرگ، زباله های شهری مناطق مختلف را دفن کرد.
براساس قانون، گستره منطقه ممنوعه چرنوبیل شامل 30 کیلومتر مربع دایره وار از مرکز نیروگاه می شود که سال 1986 زمان شوروی در پی یک انفجار اتمی ویران شد.
اوکراین پیش از فروپاشی شوروی در سال 1991 از چهار مرکز نابودی زباله برخوردار بود، ولی اکنون فقط یک کارخانه فعال است و نمی تواند پاسخگوی زباله تولیدی باشد که سالانه به یک میلیون و 100 هزار تن می رسد.
براساس آمارهای انتشار یافته، 97 درصد زباله ها در 6700 زباله گاه در مناطق مختلف اوکراین انباشته می شود.
اکنون بعد از گذشت 30 سال از حادثه انفجار چرنوبیل، میانگین خطر آلودگی رادیواکتیوی برای سلامتی انسان در منطقه چرنوبیل چهار بار کمتر از زمان وقوع سانحه است، ولی باز هم خطرناک ارزیابی می شود و هنوز حدود 200 تن مواد رادیواکتیو در این محل وجود ارد.
این واقعه با هزینه‌ای بالغ بر 200 میلیارد دلار پرخرج ترین حادثه تاریخ بشمار می‌رود و در زمان حاضر نیز اقدام ها برای تامین ایمنی راکتور منفجر شده نیروگاه هزینه های سنگینی در بردارد و مهمترین آن احداث طاق پوششی فولادی به ارزش 1.5 میلیارد یورو می باشد که مراحل نهایی آن در حال تکمیل است.

***اخبار برگزیده محیط زیستی در هفته ای که گذشت :

***خودروهای هیبریدی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شدند
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس، ضمن تصویب ماده 9 لایحه هوای پاک، خودروهای برقی - بنزینی (هیبریدی)، موتورسیکلت و خودروهای الکتریکی تولید داخل کشور را از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف کردند.
براساس ماده 9 لایحه هوای پاک، وزارت کشور با همکاری وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و امور اقتصادی و دارایی (گمرک جمهوری اسلامی ایران) موظف شد زمینه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهری با اولویت شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت را ظرف مدت پنج سال از طریق منابع درآمدی ماده 6 همین قانون از طریق کمک بلاعوض، یارانه، تسهیلات یا صفر نمودن سود بازرگانی واردات خودروهای برقی – بنزینی (هیبریدی) و خودروهای الکتریکی، موتورسیکلت برقی، به انجام برساند.
در تبصره این ماده خودروهای برقی – بنزینی، موتورسیکلت و خودروهای الکتریکی تولید داخل از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شدند.
نمایندگان همچنین در ماده 10 وزارت‌کشور را موظف کردند از محل درآمدهای عمومی شهرداری‌ها و بودجه عمومی خود در قانون بودجه (هریک به‌میزان 50 درصد)، ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری را به میزان سالانه پنج درصد با اولویت کلان شهرها و شهرهای بزرگ افزایش دهد.

*** فاز چهارم سند همکاری ایران، ژاپن و سازمان ملل امضا شد
فاز چهارم سند همکاری مشترک ایران، ژاپن و دفتر عمران ملل متحد در راستای احیای دریاچه ارومیه از سوی معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت محیط زیست و گری لوییس نماینده مقیم سازمان ملل در ایران امضا شد.
طرح همکاری در احیای دریاچه ارومیه با الگوسازی مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی در فاز اجرا شده، روز یکشنبه به امضا رسید.
این پروژه سال 1393 به عنوان یک فعالیت جدید به طرح حفاظت از تالاب های ایران اضافه شد که افزایش آگاهی مردم ، مدیریت پایدار منابع آب و کاربری اراضی کشاورزی و حفاظت از تنوع زیستی و بهره برداری پایدار از منابع تالاب اهداف مدیریتی این برنامه است.
فرهاد دبیری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این مراسم، همکاری ایران و ژاپن برای احیای دریاچه ارومیه را بسیار ارزشمند دانست و گفت: این همکاری ها بر مبنای گفت و گوی رییس جمهوری ایران و نخست وزیر ژاپن در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل شکل گرفت و امروز شاهد امضای فاز چهارم این سند همکاری با تاکید بر مشارکت جوامع محلی هستیم .
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران نیز در این جلسه گفت: پروژه الگوسازی مشارکت مردم با همکاری ژاپن ، دفتر عمران ملل متحد و ایران از سال 2014 کلید خودرد و اکنون سه سال است ادامه دارد.
ابوالفضل آبشت افزود: این طرح حول سه محور اطلاع رسانی، کشاورزی پایدار و ابزارهای تکمیلی فعالیت می کند، 90 درصد آب مصرفی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه صرف بخش کشاورزی می شود که در این طرح به خوبی مدیریت شده است.
وی خاطرنشان کرد: بیش از 10 هزار جامعه محلی و کشاورزی در این طرح همراه بودند، در فاز اول 41 روستا تحت پوشش اجرای این طرح قرار گرفت و در فاز چهارم تعداد روستاها به 110 افزایش یافته است، 250 روستا در حوزه اکولوژیکی دریاچه وجود دارد که امیدواریم با همکاری دولت ژاپن تمام آنها را تحت پوشش قرار دهیم.
به گفته آبشت، تلاش شده است تا روستاها به گونه ای انتخاب شوند که اطراف دریاچه را احاطه کرده باشند و امیدواریم سه هزار و 150 روستایی که در منطقه وجود دارد تحت پوشش قرار گیرد.
وی تصریح کرد: در فاز چهارم پروژه قرار است 41 روستایی که این طرح در فاز اول در آنها آغاز شده بود به سازمان جهاد کشاورزی واگذار شود و 20 روستای پایلوت جدید اضافه شود و اکنون 110 روستا تحت پوشش قرار خواهد گرفت، همچنین 5 پایلوت برای معیشت جایگزین، دو پایلوت برای مصرف بهینه آب، دو پایلوت برای صندوق خرد زنان، دو پایلوت برای پرداخت اکوسیستمی و سه پایلوت برای حفاظت از گونه های در معرض خطر انقراص تالاب های اقماری دریاچه ارومیه و نصب ابزارهای پایش آنلاین را خواهیم داشت.
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در مراسم امضای این سند همکاری تاکید کرد: برای حفظ کشاورزی، اقتصاد، اشتغال و محیط زیست در حوزه دریاچه ارومیه، باید کشاورزی سازگار با محیط زیست داشته باشیم.
معصومه ابتکار افزود: دریاچه ارومیه طی چند سال گذشته به دلایل مختلف مورد بی توجهی بود اما با روی کار امدن دولت یازدهم در راس امور دولت قرار گرفت.
وی با تشکر از دولت ژاپن برای همکاری در احیای دریاچه ارومیه گفت: تمام شواهد نشان می دهد طرح معشیت جایگزین در راستای کشاورزی پایدار با همکاری جوامع محلی با پیشرفت قابل قبولی همراه است و وضعیت دریاچه روبه بهبود است اما تا احیای کامل از نظر مساحت، تراز و حجم آب در بستر دریاچه راه زیادی در پیش داریم اما در اینکه گام هایی برای روند تغییر وضعیت دریاچه برداشته شد شکی وجود ندارد و سازمان محیط زیست مسوولانه وظایف خود را دنبال می کند.
ابتکار با اشاره به ایجاد دو مرکز پایش و برنامه ریزی احیای دریاچه ارومیه در استان های آذربایجان شرقی و غربی، گفت: مسوولیت این دو مرکز نظارت بر پیشرفت کار این طرح در حوزه دریاچه ارومیه است.

***هجوم ریزگردها به شمال غرب کشور
توده ریزگردها از ساعتهای ابتدایی هفته گذشته از سمت بیابان های عراق وارد استان ایلام شد بخش هایی از استان را فرا گرفت.
روز شنبه، آلودگی هوای شهرهای مهران و ایوان به دلیل ورود ریزگردها به چهار برابر حد مجاز رسید و مدارس تمام مقاطع شهرستان مهران و مقطع ابتدایی شهرستان ایوان را به تعطیلی کشاند.
آلودگی هوا در ایلام روز یکشنبه نیز تداوم یافت و هوای شهرستان های ایلام، ایوان، مهران و دهلران به علت وجود ریزگردها در وضعیت هشدار قرار گرفت.
براساس سنجش ذرات گرد و غبار از ایستگاه های سنجش آلودگی، میزان غلظت ریزگردها در هوای ایلام، ایوان، مهران و دهلران در روز یکشنبه، یک و نیم برابر حد مجاز گزارش شد.
سنندج نیز روزهای شنبه و یکشنبه، هوایی ناسالم داشت و دو روز متوالی، شاخص آلودگی هوای شهر سنندج سه برابر استاندارد بود.
علمی**1055**
خبرنگار : زینب کارگر **
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me