خواص انگور از دیدگاه طب سنتی

دکتر سـید مهدی میرغضنفری؛ رئیس هیأت موسس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران، عضو هیات علمی ومدیر گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ارتش                                                                     

Www.mirghazanfari.com

در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که پس از حادثه طوفان نوح وقتی آب فرو نشست و استخوان های مردگان پدیدار شد نوح که این صحنه را دید آشفته و اندوهگین شد؛ وحی آمد که انگور سیاه بخور تا اندوهت از بین برود (کتاب کافی).

آداب خوردن انگور

از حضرت رسول اکرم (ص) نقل شده است که انگور را دانه دانه بخورید چرا که گواراتر و خوش ‌تر است. وقتی انگور دانه دانه میل شود شما به عظمت خدا و شگفتی‌های این میوه با دقت در آن بیشتر پی می‌برید و تماس میوه با پرزهای چشایی بیشتر شده، بهتر نیز هضم و جذب می‌شود. انگور میوه نفاخی است و وقتی به آرامی خورده می‌شود نفخش کمتر می‌گردد چون بیشتر با بزاق که مزاجش گرم است مخلوط شده و بهتر جویده می‌‌شود.

این قاعده برای همه خوردنی‌ها صدق می‌‌کند. شخصی به امام باقر (ع) وارد شد در حالی که امام صادق (ع) هم حضور داشتند. امام باقر (ع)  انگوری نزد آن مرد گذاشتند و فرمودند انگور را کودک خردسال و پیر کهنسال دانه دانه می‌خورند و کسانی که گمان می‌کنند سیر نخواهند شد سه دانه، سه دانه می‌خورند اما تو دو دانه دو دانه بخور که مستحب است. ظاهرا دو سه دانه را هم با هم شخص بخورد پسندیده است و افراد ضعیف‌ تر با هضم سخت ‌تر باید دانه دانه (با تامل تر) بخورند.

انگور جزء معدود غذاهای اصلی انسان است. با اینکه انسان می ‌تواند خیلی از خوردنی‌ها را بخورد ولی بسیاری از این‌‌‌ها از نظر طب سنتی، غذا نیستند. پس هر خوردنی، غذا نیست. اما انگور غذاست یعنی شخص می‌‌تواند با انگور زنده بماند و زندگی کند. آب هم هست چون میزان آب مناسبی دارد لذا شرایط لازم و کافی برای حفظ حیات را دارا است. بهترین نوع انگور دارای رنگ سفید زرد، کاملا رسیده شیرین با حبه بزرگ است که پوست نازکی داشته و دانه داخل انگورکوچک باشد. انگور انواع بسیار مختلف و متنوعی دارد که در خواص تا حدودی متفاوت هستند اما در اصل شبیه هم هستند. هرچه پوست حبه انگور ضخیم ‌تر باشد و دانه داخل آن بزرگتر و سفت تر، هضم آن سخت ‌تر بوده و نفخ بیشتری ایجاد می‌کند؛ بنابراین برای معده‌های ضعیف بهتر است پوست و دانه میل نشود (پس از جویدن از دهان خارج کنند).

انگور رسیده گرم و تر است و هرچه شیرین تر باشد طبع آن گرم تر است. اما در کل مقدار حرارت انگور آن قدر نیست که مزاج شخص را ازحالت اعتدال خارج کند، به همین دلیل جزء غذاهای اصلی انسان قراردارد و در قرآن هم ازآن نامبرده شده است. بسیاری از غذاهای اصلی انسان طبع گرم و تر دارند که انگور و انجیر در این گروه هستند و مزاج شخص را به هم نمی زنند.

برخی افراد به شیرینی انگور تا حدودی حساسیت دارند مثلا دچار سوزش گلو و حلق شده و در موارد کمتر ممکن است آفت بزنند، که بحث حساسیت‌ها انفرادی است و عمومیت ندارد. این افراد واکنش مشابهی را به خربزه و شیرینی‌ها و تندی‌ها نیز ممکن است داشته باشند. این ها می‌توانند برای جلوگیری از این حالت از انگورهای کم شیرین استفاده کنند و یا بدنبال مصرف انگور از شربت سکنجبین متعادل استفاده نمایند. انگور چون غذاست چاق کننده و مقوی است بنابراین چاق ها نباید انگور شیرین زیاد مصرف کنند مگر بجای وعده غذایی و آن هم از نوع ملس.

برعکس افراد لاغر بهتر است بیشتر انگور شیرین یا فرآورده‌‌‌های آن مانند شیره انگور میل کنند. مخصوصا افرادی که خیلی تمایلی به گوشت و غذا ندارند و دچار ضعف می‌‌شوند برای جبران نیازمندی‌های بدن به غذا می  می‌‌توانند از انگور استفاده کنند. کیفیت خونی که بدنبال هضم انگور ایجاد می‌‌شود بسیار بالا و خوب است و تناسب اجزاء خون را به هم نمی زند. انگور نسبتا سریع جذب شده و انرژی آن به بدن می‌رسد. بنابراین در موارد ضعف و کاهش انرژی بسیار کمک کننده است؛ لذا خود آن و کشمش یا مویز می‌‌تواند قبل از انجام ورزش ها‌‌  و کوهنوردی تامین کننده سریع و خوبی برای انرژی بدن باشند.

همانگونه که قبلا گفته شد انگور تا حدودی نفخ ایجاد  می‌‌کند که البته هرچه رسیده‌تر و پوست آن نازک تر باشد نفخ آن کمتر است. اگر همراه نان و پنیر استفاده شود نفخ آن بیشتر است. بنابراین کسانی که معده ای سرد با هضم‌های ضعیف دارند یا کلا دچار نفخ هستند بهتر است انگور تازه کمتر استفاده کنند و از  انگور مانده که حالت کشمش دارد استفاده نمایند یا بعد از مصرف، گاهی کمی پودر زیره (با یا بدون شکر) بخورند. بعنوان یک قاعده کلی، میوه‌ها نباید همراه با آب مصرف شوند مخصوصا آب سرد. این کار باعث فاسد شدن میوه در معده می‌‌شود، میوه تغییر حالت داده و بر اثر آن مواد مضری در بدن ایجاد شده و خوب هضم نمی‌شود.

در طب گفته شده بهتر است انگور بلافاصله پس از چیده شدن مصرف نشود بلکه یکی دو روز بماند و بعد از آن میل شودکه علت آن احتمالا تغییر و تحولاتی است که داخل انگور رخ داده و نفاخیت آن را کمتر می‌‌کند چون انگور هر چه بیشتر بماند رسیده ‌تر شده ، رطوبت آن کمتر شده و غلظت مواد غذایی در آن بیشتر می‌‌شود.