درس سازش‌ناپذیری و ذلت‌گریزی از نهضت عاشورا

هر آدمی با هر روحیه و طرز تفکری، از خواری و زبونی می پرهیزد و ننگ و عار و ذلت را نمی پذیرد.

 از سوی دیگر، هر چه مراتب کمالات وی بالاتر رود، در برابر پستی و فرومایگی، سازش‌ناپذیرتر و مقاوم‌تر می شود. مکتب عاشورا، بهترین نمونه از آموزش چنین انسان هایی است. جوانان و رادمردانی که در آن صحنه حضور یافتند، این درس را فراگرفته، در سخت ترین لحظه ها از آن ارزش ها دست برنداشتند. بهترین جلوه در آن عرصه و زیباترین درس در آن هنگامه نبرد، کلامی است که استاد مکتب ذلت ناپذیری بر زبان آورده اند.
امام حسین(ع) در جمع یاران جوان مردش، که او را چونان نگینی در میان گرفته بودند، فرمودند: «هیهات که ما تن به خواری دهیم؛ زیرا خداوند و پیامبرش و مؤمنان از اینکه ما تن به ذلت دهیم، ابا دارند». از دیدگاه حضرت اباعبدالله(ع) «دامن های پاک مادران و انسان های پاک‌دامان و جان های باغیرت و نفوس باشرافت، روا نمی دارند فرمانبرداری فرومایگان، بر قتلگاه رادمردان مقدم داشته شود».
این معنا در کلام ابن ابی الحدید، از نویسندگان اهل سنت این‌گونه مورد توجه قرار گرفته است:
سرور کسانی که زیر بار خواری نرفته اند و به مردم، مردانگی، غیرت و مرگ زیر سایه های شمشیر را آموخته اند و آن را بر زبونی ترجیح داده اند، ابا عبدالله حسین بن علی بن ابی طالب(ع) است که به او و یارانش امان داده شد، اما از آن‌جا که نمی خواست تن به خواری دهد، مرگ را بر چنین امانی، ترجیح داد.