آیا جامعه انسانی رو به تکامل می رود یا تنزل؟

به نظر می رسد جوامع بشری اگر چه کم و بیش، با فرازها و نشیب ها رو به رو است، لیکن در مجموع به سوی تکامل پیش می رود. این تکامل هم تکامل مادی و علمی است و هم تکامل معنوی و اخلاقی. البته این بدان معنا نخواهد بود که تک تک انسان های امروزی، از انسان های گذشته متکامل تر باشند.
عده ای از مفسران و متفکران اسلامی همانند علامه سید محمد حسین طباطبایی، شهید مرتضی مطهری، محمد رشید رضا، سید قطب و شهید محمد باقر صدر با تمسک به آیاتی از قرآن این نظر را ابراز داشته اند، همانند:
1ـ "در زبور پس از آن کتاب، نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من به میراث می برند". "سخن ما دربارة بندگان و فرستادگان ما از پیش چنین بود که آنان یاری می شوند و سپاهیان ما و نیروهای حق پیروز خواهند شد".
3ـ "زمین از آن خداوند است و آن را به هر که از بندگانش که بخواهد می دهد و سرانجام نیک از آن پرهیزگاران است".آیات گویای این حقیقت است که آینده جهان با پرهیزکاران است و رهبری جامعة بشری در آینده در دست صالحان قرار خواهد گرفت؛ یعنی به رغم جولان دائمی باطل، در آینده بشریت، تکامل معنوی (افزون بر تکامل مادی) نهفته است و این تکامل بستر ساز پیروزی سپاه حق می گردد و آنان پیروز خواهند شد.بنابراین جوامع بشری همواره به سوی کمال و تعالی قدم بر می دارد تا زمانی که تکامل به نقطه اوج خود دست یابد. به این معنا که در آخر زمان وقتی صالحان، حاکم زمین می شوند، آمادگی پذیرش حکومت صالحان درون مردم ایجاد شده است.زمان حضرت عیسی(ع) در صدد خوبی ها و نیک کرداری بیش از زمان حضرت موسی(ع) بود. زمان پیامبر اسلام(ص) بیش از زمان های گذشته و زمان حکومت امام زمان بیش از زمان پیامبر و امامان(ع) جامعه به سوی تکامل و صعود گام بر می دارد. بدین جهت پیشوایان اسلام از آینده خبر داده و فرموده اند که در زمان امام مهدی(عج) عقول مردم تکامل پیدا می کند و از امنیّت فراوانی بهره مند می شوند و صفا و صمیمیت و مکارم اخلاقی بیش از تمامی سده های گذشته رشد می کند.