راهی که ما را از گناه دور میکند کدام است؟

گناه عبارت از مخالفت با قوانین الهی و پیروی بدون قید و شرط از تمایلات و هوای نفس است،شخص به وسیله نامه از ابوذر تقاضای اندرز و نصیحت جامعی کرده بود، ابوذر در پاسخ فقط یک جمله کودهنوشت: با آن کسی که بیش از همه مردم او را دوست میداری، بدی و دشمنی مکن. نامه را برای شخص فرستادآن شخص بعد از آن نامه ابوذر را باز کرد و خواند چیزی از آن سر در نیاورد با خود گفت: یعنی چه؟ مقصودچیست؟ با آن کس که بیش از همه مردم او را دوست میداری بدی و دشمنی نکن یعنی چه؟ این که از قبل توضیحواضحات است، مگر ممکن است که آدمی محبوبی داشته باشد - آن هم عزیزترین محبوبها - و با او بدی بکند؟بدی که نمیکند سهل است، مال و جان و هستی خود را در پای او میریزد و فدا میکند. از طرف دیگر با خوداندیشید که نویسنده این جمله ابوذر است، ابوذر لقمان امت است و عقلی حکیمانه دارد، چارهای نیست باید ازخودش توضیح بخواهم. مجدداً نامهای به ابوذر نوشت و توضیح خواست. ابوذر در جواب نوشت: مقصودم ازمحبوبترین و عزیزترین افراد در نزد تو همان خودت هستی، مقصودم شخص دیگری نیست. تو خودت را ازهمه مردم بیشتر دوست میداری، این که گفتمبا محبوبترین عزیزانت دشمنی نکن، یعنی با خودت خصمانهرفتار نکن، مگر نمیدانی هر خلاف و گناهی که انسان مرتکب میشود مستقیماً صدمه اش بر خودش واردمیشود و ضررش دامن خودش را میگیرد.
برای این که انسان از شر این دشمن خطرناک و خانمانسوز یعنی گناه رهایی یابد لازم است از جند امر بهرهبگیرد.
اولین قدم تفکر و تدبر است؛ در این که چرا خداوند گناه را حرام کرده است آیا معصیت انسان ضربه و ضرریبه خدا میزند که آن را حرام نموده است؟ انسانی که معتقد است خداوند غنی با لذات است و از هر جهت کاملاست و هرگز نیازی به مخلوقات ندارد و مخلوقات را خلق نموده تا سودی به آنان برسد و آنان را به تکامل برساندهرگز به دنبال گناه نمیرود و از طرفی خداوند حکیم است و کاری را بدون حکمت انجام نمیدهد. در نتیجهمیفهمیم کارهایی را که خداوند ممنوع نموده و از انجامش ما نهی فرموده است، کارهایی است که صددرصد بهضرر ما میباشد و جسم و روح ما را فاسد میکند، و زندگی ما را به خاکستر مبدل مینماید. وقتی انسان متوجه شدکاری واقعاً مضر بر او است عقلش حکم میکند که این کار را ترک نماید.
محمد بن سنان در نامهای از حضرت رضا(ع) پرسید: بعضی از مسلمانان گمان میکنند که حلال و حرام دراسلام علتی جز تعبد و اطاعت ندارد. حضرت در جواب نوشت: کسی که چنین تصور کند سخت به گمراهی وضلالت افتاده است، گناهان نه تنها در زندگی بشر مورد احتیاج نیست، بلکه مایه فساد باعث فنا و هلاکت است، بهاین جهت از طرف خداوند ممنوع شده است.
2- یاد مرگ؛ یاد مرگ یکی از عوامل مهم دوری از گناه است. انسانی که بیندیشد چند صباحی بیش از این عالمزندگی نمیکند و همه تعلقات دنیوی را باید قطع کرده و به سرای باقی بشتابد، هیچ گاه روح دورانخود راآلوده به گناه نمیکند و وقتی مرگ انسان را به کام خود کشید انسان میماند و عملش هر چه در دار دنیا کاشته است،در آخرت همان را درو خواهد نمود اگر در دنیا با اطاعت و بندگی خدا و انجام اعمال نیک برای خود بهشتخریده باشد قبرش باغی از باغهای بهشتی خواهد شد و اگر خدای نکرده عمر عزیز خویش را در گناه و معصیتسپری کرده باشد قبرش گودالی از گودالهای جهنم میشود. رسول گرامی اسلام فرموده است: الدنیا مزرعهْْ الآخرهْْ ؛ دنیا کشت گاه آخرت است. هر چه در این دنیا به عمل آوردی همان را در آخرت استفاده خواهی نمود.هر تخمی بدی یا نیکی در دنیا بکارییم در آخرت برداشت خواهیم کرد، همانطور محال است انسان جو بکارد وگندم برداشت کند، و خار بکارد و گل بچیند، محال است که انسان در دنیا اندیشه بد، خلق و خوی بد، عمل وکردار بد داشته باشد و در آخرت سود بگیرد.
امام صادق(ع) فرمود: یاد مرگ شهوتها را میمیراند، و ریشههای غفلت را میکند.
امام علی(ع) فرمود: یاد کنید منهدم کننده لذتها را. رسول خدا(ص) فرمود: هادم الذات را زیاد یاد کنیدعرض کردند یا رسول الله هادم الذات (نابود کننده لذتها) چیست؟ فرمود: مرگ. حضرت در حدیث دیگریفرمود: زیاد به یاد مرگ باشید، هیچ بندهای نیست که زیاد مرگ را یاد کند مگر این که خداوند قبلش را زنده میکندو مرگ را بر او آسان میکند بنابراین به یاد مرگ بودن بسیار مؤثر است در ترک گناه و اجتناب از آلودگیها.
3- تلاوت قرآن. خواندن و تدبر در آیات آن علاوه بر آن که ثواب عظیم دارد موجب میشود که آدمی گناه راترک کرده و خود را به اخلاق و اعمال نیک آراسته نماید و خود را انسان قرآن پسند تربیت کند. امام علی(ع)فرمود: نیکوترین قصهها، و رساترین موعظه و نافعترین، تذکرها کتاب خداوند است.

ثوابهای فوقالعادهای که قرآن برای مؤمنان وعده داده است انسان را به سیر در صراط مستقیم و حرکت درجاده، پاکان و تقوا پیشه کردن و الگوگیری از نیکان تشویق میکند، و آیات تکان دهنده عذاب آدمی را از ارتکابمعاصی به جد باز میدارد. قرآن میفرماید: توصیف بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده چنین است: در آننهرهایی از آب صاف و خالص که بد بو نشده و نهرهایی از شیر که طعم آن دگرگون نگشته، و نهرهایی از شراب(طهور) که مایه لذت نوشندگان است و نهرهایی از عسل مصفا است، و برای آنها در آن از همه انواع میوههاوجود دارد و از (همه بالاتر) آمرزشی است از سوی پروردگارشان، آیا اینها همانند کسانی هستند که همیشه درآتش دوزخند و از آب جوشان نوشانده میشوند که اندرونشان را از هم متلاشی میکند؟
4- خواندن نماز با حضور قلب و توجه کامل، نماز علاوه بر این که شوینده گناهان گذشته است باز دارنده ازمعاصی آینده نیز میباشد. قرآن میفرماید: نماز را به پا دار که نماز از زشتیها و گناه باز میدارد. امام علی(ع)فرمود: کسی که نماز بخواند در حالی که عارف به حق نماز باشد گناهانش بخشیده میشود. رسول الله(ص)فرمود: هر که را نماز از کارهای زشت باز ندارد جز دوری از رحمت خدا چیزی بهره او نگردد. برای سالمسازی روح و ساختن روان هیچ چیز کارسازتر از نماز نیست، لذا چنان چه انسان در نماز توجه به معنای نمازداشته باشد و فکر خودش را مشغول کارهای دیگر نکند و عرق در عظمت و جلال خدا گردد، این نماز آدمی را ازارتکاب گناه نگهداری میکند.
5- پرهیز از حضور در محیطهای فاسد و معاشرت با دوستان ناباب؛ محیط زندگی و دوستان ناباب در اعمالو افعال انسان تأثیر به سزایی دارند محیطهای آلوده و معاشرت با دوستان، باعث انحراف اجتماعی و اخلاقیانسان میشود. حاضر نشدن در جاهایی که زمینه گناه فراهم است توفیق خوبی برای ترک معصیت است. درحدیثی از پیامبر اکرم(ص) میخوانیم: کسی که برای حفظ آیین خود از سرزمینی به سرزمین دیگر - اگر چه بهاندازه یک وجب فاصله داشته باشد مهاجرت کند مستحق بهشت میگردد و همنشین محمد(ص) و ابراهیم(ع)خواهد بود.
غالباً دوستان و معاشران ناباب و آلوده سبب آلودگی افراد پاک میشوند قرآن میفرماید: (در قیامت) ستمکاردست خود را (از شدت حسرت) به دندان میگیرد و میگوید: ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم، ای وایبر من کاش فلان (شخص) گمراه را دوست خود انتخاب نکرده بودم، او مرا از یادآوری حق گمراه ساخت.
6- صله رحم و نیکوکاری. صله رحم و احسان و نیکوکاری در حق برادران دینی سبب میشود که انسانتوفیق ترک گناه را داشته باشد. امام صادق(ع) فرمود: صله رحم و نیکوکاری البته حساب (روز قیامت) را آسانمیکنند و موجب حفظ از گناه میشوند.
7- عبرت گرفتن از روزگار. انسان اگر در حوادث ناگواری که همه روزه در اطراف و اکنافش و در گوشه و کنارجهان اتفاق میافتد و پیر و جوان و زن و مرد و کودک و بزرگ را به کام نیستی میبرد و زندگی شیرین را به تلخیمبدل میکند، به دقت بنگرد و عبرت بگیرد عامل مهمی در سلامت و دوری شخص از گناه است. امام علی(ع)فرمود: ثمره عبرت گرفتن عصمت از گناه است. انسان با استفاده از راه کارهای یاد شده و یاری خواستن ازذات پاک الهی و توسل به حضرات معصومین(ع) میتواند از گناهان دوری جسته و خود را پاک نگهدارد