به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ،امیرالمومنین علی علیه السلام در کلام نورانی در حکمت صد و چهل و دوم می فرماید: التَوَدُدُ نِصفُ العَقلِ (1) دوستی نصف عقل است. بر اساس فرمایش آن بزرگوار و با توجه به این نکته که یکی از نیازهای روحی بشر و از جمله ضرورت های اجتماعی که موجب همبستگی افراد می شود دوستی است. چرا که روح جمع گرایی موجب مهرورزی و بهره گیری از ارشاد و راهنمایی و یاری دیگران موجب می شود که انسان بتواند مشکلات را بهتر تحمل کند و راه های پیشرفت برای او بهتر هموار گردد.
یکی از هنرهای انسانی این می تواند باشد که با اخلاق و جوشش با دیگران و صمیمیت و همدل شدن حلقه ای از دوستان را در کنار خود گرد آورد و بتواند از پشتیبانی آنان جهت رسیدن به اهداف استفاده نماید. از دیگر سو همچنانی که ارتباطات خویشاوندی باعث پشت گرمی است و انسان در مشکلات می تواند بر آنان تکیه نماید حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام دوستی و مهرورزی را نوعی خویشاوندی می داند و می فرماید کسی که نتواند دوست خوب داشته باشد و یا دوستان خود را از دست بدهد غریب است و می فرماید الغریب من لیس له حبیب (2) غریب کسی است که دوستی ندارد.
همچنین آن حضرت ناتوان ترین مردم را کسی می داند که نتواند دوست انتخاب کند یا اگر دوستی دارد از دست بدهد. قال علی علیه السلام: اعجز الناس من عجز عن اکتساب الاخوان و اعجز منه من ضیع من ظفر به منهم (3). لذا انسان در سایه دوستی با دیگران هم شخصیتش معنا پیدا می کند و هم خودش را شکوفا می کند و البته این نکته هم حائز اهمیت است که انسان چگونه دوستی را برای خودش انتخاب کند و قرآن کریم و دستورات اهل بیت علیهم السلام راه انتخاب دوست و دوستی را که برای انسان مفید است را بیان کرده است.
حضرت علی می فرماید: لایکون الصدیق صدیق حتی یحفظ اخاه فی ثلاث نکبته و غیبته و وفاته (4 ) دوست هرگز دوست نخواهد بود مگر این که در سه موقعیت دوستش را حافظ باشد: یک در رنج و گرفتاری به کمکش بشتابد، دوم آبروی او را در غیاب او حفظ کند و سوم اینکه پس از وفاتش بیاد او باشد و برایش طلب استغفار کند.
قرآن کریم نیز بعضی از دوستی ها را موجب پشیمانی می داند و می فرماید یا ویلتی لم اتخذ فلانا خلیلا (5) ای کاش فلانی را دوست خود قرار نداده بودم. گاهی مواقع نیز دوست بد موجب می شود انسان عاقبت به خیر نشود. لذا همچنان که انتخاب دوست بسیار مهم است شخصیتی را که انسان برای دوستی انتخاب می کند نیز بسیار مهم است.
در فرمایشات حضرت علی علیه السلام اینطور بیان شده هر کس را که انسان می خواهد به عنوان دوست انتخاب کند قبلا امتحان کند و یا می فرماید: حسد صدیق سقم موده (6) یعنی حسادت دوست از ناسالم بودن دوستی است به هر حال انسان در دوستی و دشمنی هم باید اعتدال را رعایت کند. یعنی تمام اسرارش را در اختیار دوستش قرار ندهد چه بسا که یک روزی میان آنان دشمنی ایجاد شد تمام آبرو و حیثیت او از بین می رود. همچنین در دشمنی هم نباید زیاده روی کند چه بسا که با هم در آینده این دو نفر دوست شوند و خجالت زده شود.
حضرت علی علیه السلام می فرماید با چند طایفه دوستی نکنید:
- احذر صحابه من یفیل رایه و ینکر عمله (7): انسان کوته فکر و بدکردار
- ایاک و مصادقه الاحمق فانه یرید آن ینفعک فیضرک (8): بپرهیز از دوستی با احمق چون چه بسا او می خواهد نفعی برساند اما ضرر می رساند
- ایاک و مصادقه البخیل فانه یقعد عنک احوج ماتکون الیه (9): آدم بخیل و تنگ‌نظر که همیشه از خیر رسانی به دیگران پرهیز می کند.
- من لم یبالک فهو عدوک (10): هر کس به فکر تو نیست او دشمن توست؛ دوستی نکردن با آدم های بیخیال که در هنگام گرفتاری و سخنی به فکر انسان نیستند.
خداوند ان‌شاالله در تمام مسلمین به ویژه برادران دینی بیش از پیش دوستی و برادری قرار دهد.
پی نوشت:
1- نهج البلاغه حکمت 142
2- همان نامه 31
3- همان حکمت 12
4- همان حکمت 134
5 - قرآن .سوره فرقان آیه 28
6-نهج البلاغه حکمت 218
7- همان نامه 69
8- همان حکمت 38
9- همان حکمت 38
10- همان نامه 31