چگونه سیگار کُشی کنیم (۱)

دنیای سلامت

سیگار عامل تهدید کننده سلامت است که 90 درصد افراد در دوران نوجوانی (10 تا 19 سالگی) به آن مبتلا می‌شوند و صرفاً داشتن آگاهی در مورد سیگار نمی‌تواند مانع از ابتلای نوجوانان به آن شود، بلکه ایجاد نگرش و مهارت برای مقاومت در برابر وسوسه یا تعارف استعمال سیگار در نوجوانان ضرورت دارد.

علاوه بر تعیین حیطه‌های آموزشی برای پیشگیری از ابتلای نوجوانان به مصرف سیگار و سایر مواد دخانی، باید به شرایطی که موجب پذیرش آموزش می‌شود و همچنین تأثیر آموزش و ماندگاری آموخته‌ها در ذهن مخاطبان و مطابقت آموزش‌ها با الگوهای فرهنگی حاکم بر گروههای هدف نیز توجه کرد. این مقاله حاوی توصیه‌هایی در حیطه خانواده و مدرسه برای کاهش آمار مصرف سیگار بین‌نوجوانان است.

نوجوانان و سیگار

توضیحات در مورد سیگار و اشاره به تاثیر طولانی‌مدت سیگار بر سلامت جسمی، به تنهایی مانع از آغاز مصرف سیگار توسط نوجوانان نمی‌شود. تاکید بر آثار زودرس بهداشتی موثر بر روابط بین فردی نوجوانان، عامل موثری برای ترغیب آنان به زندگی عاری از دخانیات است.

برخی نوجوانان تحت تاثیر تبلیغات صنعت دخانیات، مصرف سیگار و سایر مواد دخانی را عامل جذابیت، آزادی، رهایی، زیبایی، هوش و قدرت جنسی می‌دانند و فکر می‌کنند همه همسالان آنها سیگاری هستند. فشار همسالان در کنار تبلیغات صنعت دخانیات موجب آغاز و تداوم مصرف سیگار توسط نوجوانان می‌شود.

در طراحی فرآیند آموزشی برای ترویج زندگی عاری از دخانیات در بین نوجوانان باید نگرش‌های منفی ترغیب کننده نوجوانان به استعمال دخانیات را با جلب مشارکت همسالان نوجوان مروج زندگی عاری از دخانیات خنثی نموده و مهارت مقاومت در برابر فشار همسالان سیگاری را در نوجوانان ایجاد نماییم.

برای شروع استعمال دخانیات، طیفی از فاکتورها (شامل فاکتورهای فردی، فرهنگی، اجتماعی و محیطی) دخیل هستند. استعمال مداوم سیگار در یک فرد جوان تنها یک اتفاق نیست. بلکه مجموعه‌ای از مراحل است که از نوجوانی به صورت مصرف تفریحی و تفننی آغاز شده و به سمت استعمال مداوم و اعتیاد به مواد دخانی در بزرگسالی هدایت می‌شود.

فاکتورهای سه‌گانه سیگار

فاکتورهای متفاوت در پسران و دختران و در مراحل گوناگون، ممکن است آثار مختلفی داشته باشد؛ برای مثال، تاثیر خانواده در مرحله اولین تجربه سیگار نسبت به مرحله مصرف مداوم، بیشتر و مهم‌تر است. این فاکتورها شامل فاکتورهای شخصیتی، اجتماعی – فرهنگی و محیطی است.

فاکتورهای شخصیتی: عدم موفقیت در تحصیلات، روحیه سرکشی، اعتماد به نفس پایین، عدم توانایی در ایجاد ارتباط با دیگران و منزوی بودن، نداشتن توانایی مقابله با فشار دوستان،‌ دانش ناکافی و نگرش غلط در مورد خطرات سیگار برای سلامتی از جمله فاکتورهای شخصیتی محسوب می‌شوند.

فاکتورهای اجتماعی و فرهنگی: فشارهای خانوادگی و داشتن رابطه ضعیف با والدین در شروع مصرف سیگار بسیار موثر است. این تاثیر در دختران و پسران تفاوت دارد. برای مثال، مصرف سیگار توسط والدین دختران را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد، در حالی‌که مصرف سیگار توسط برادر و خواهر که به نظر می‌رسد اثر قوی‌تری نسبت به مصرف سیگار توسط والدین داشته باشد، پسران را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.

فشارهای اجتماعی، از جمله دوستان سیگاری و تعارف سیگار توسط همسالان، از عوامل عمده و بسیار موثر در گرایش نوجوانان به سیگار است. مطالعات متعددی، رابطه قوی بین داشتن دوست سیگاری و استعمال سیگار در سنین نوجوانی را اثبات نموده‌اند.

فاکتورهای محیطی: محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی (فقر)، در دسترس بودن سیگار (فروش آن به نوجوانان و ارزان بودن آن) فاکتورهای موثر و مهمی برای مصرف سیگار به صورت مداوم هستند ولی بر اولین تجربه مصرف سیگار تاثیر چندانی ندارند. تبلیغات سیگار در رسانه‌ها نیز اثر محرک دارد و می‌‌تواند جوانان را از مرحله اولین تجربه سیگار به مرحله مصرف مداوم بکشاند.

رواج فروش سیگار به صورت علنی توسط مغازه‌داران و دکه‌های روزنامه‌فروشی و نیز در اختیار گذاشتن کبریت برای روشن کردن سیگار، تاثیر عوامل محیطی استعمال دخانیات توسط نوجوانان را در کشور ما افزایش داده است.

نقش والدین در پیشگیری از استعمال دخانیات

تقریبا نیمی از کودکان جهان در معرض هوای آلوده و استنشاق تحمیلی دود سیگار والدین‌شان قرار دارند. در هر مکانی که دخانیات مصرف می‌شود، فرد در معرض دود آن قرار می‌گیرد. طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی بیش از 700 میلیون کودک در جهان در معرض استنشاق تحمیلی دود سیگار قرار می‌گیرند.

این آلودگی خصوصاً در خانه بیشتر است. تحقیقات انجام شده روی دانش‌آموزان 13 تا 15 ساله در مدارس کشورهای جهان، بین سالهای 1999 تا 2008 نشان می‌دهد که:  43 درصد از دانش‌آموزان در خانه در معرض دود دخانیات قرار می‌گیرند.  55 درصد از دانش‌آموزان در اماکن عمومی در معرض دود دخانیات قرار می‌گیرند.  78 درصد از دانش‌آموزان از قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی استقبال می‌کنند.  69 درصد از دانش‌آموزان مصرف کننده مواد دخانی، تقاضای دریافت کمک برای ترک دخانیات دارند.

بایدها و نبایدهای خانوادگی

اولین کاری که والدین در نبرد برای داشتن زندگی عاری از مواد دخانی می‌توانند انجام دهند، آموختن درباره انواع مواد دخانی است که نوجوانان می‌توانند مورد سوءمصرف قرار دهند. این یادگیری سبب می‌شود موقعیت خوبی برای بحث صریح و رک با فرزند خود کسب کنید. در بحث با فرزند خود باید روی این مساله تاکید کنید که آنها در حال حرکت به طرفی هستند که مواد دخانی برای آنها معمولی و متین به نظر برسد، در حالی که این مواد بسیار خطرناک و مضر هستند...

برای خواندن بخش دوم- چگونه سیگار کُشی کنیم- اینجا کلیک کنید.