گردآوری و ترجمه : سولماز دانشور نیک
تحریریه زندگی آنلاین : روزه‌داری به‌دلیل داشتن برخی فواید برای سلامتی و به‌ویژه برای افرادی با شرایط خاص جسمی مانند افراد دارای اضافه‌وزن یا التهاب توسط تحقیقات پزشکی پشتیبانی می‌شود. همین امر باعث شده تا حتی فردی که به‌تازگی باردار شده است، بخواهد تمرینی را که معمولا سالم تلقی می‌شود، ادامه دهد. اما واقعیت امر چیست؟ آیا روزه گرفتن در دوران بارداری بدون مانع است؟ در این مقاله سعی داریم تا مسئله را از زاویه‌ای دقیق‌تر مورد کنکاش قرار دهیم.
روزه یکی از ویژگی‌های بسیاری از ادیان جهان مانند اسلام، مسیحیت و یهودیت است. روزه در مفهوم کلی، نخوردن و نیاشامیدن طی مدت زمان معینی است. در اسلام، رمضان ماه مبارکی تلقی می‌شود که مسلمانان از آن به‌عنوان زمانی برای تفکر معنوی استفاده می‌کنند. مسلمانان 30 روز این ماه را از طلوع تا غروب آفتاب روزه می‌گیرند. مطابق با دین اسلام، روزه یکی از 5 رکن اصلی این دین بوده و روزه گرفتن در ماه رمضان بر همه مسلمانان سالم و توانا واجب است، اما دیدگاه اسلام درباره روزه‌داری زنان باردار در ماه رمضان چیست؟ بنا به دیدگاه اسلام، کودکان خردسال، سالمندان و زنانی که در دوران قاعدگی، بارداری یا شیردهی هستند، در زمره گروه‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که می‌توانند در ماه رمضان از روزه گرفتن معاف شوند. به‌گفته وزارت توسعه اسلامی مالزی، حکم شرعی اسلام در مورد روزه گرفتن در دوران بارداری این است که زن باردار در صورت توانایی جسمی می‌تواند روزه بگیرد. اگر زن باردار از وضعیت جسمانی خوبی برخوردار است و معتقد است که می‌تواند بدون ترس برای سلامتی خود یا کودکش روزه بگیرد، باید این کار را انجام دهد. در غیر این صورت، نگرانی از سلامتی خود یا فرزند در دوران بارداری دلیل موجهی برای عدم‌روزه‌داری در این ماه محسوب می‌شود. اگر زنی به توصیه پزشک از گرفتن روزه منع شود تا سلامت خود و فرزندش به‌خطر نیفتد، می‌تواند این کار را انجام دهد. بر طبق اصول دین اسلام، این زنان باید در آینده قضا و فدیه را به‌جا آورند، زیرا انجام این امور بر آن‌ها واجب است. آن‌ها می‌توانند بعدها در زمانی مناسب که از شرایط خاص جسمی برخوردارند و در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارند با گرفتن روزه قضا، یک‌ماه روزه نگرفته خود را جبران کنند. فدیه به‌معنی رفع نیازهای فقرا با دادن غذا به آن‌ها است. فدیه به‌صورت کمک نقدی یا غیرنقدی از مواد غذایی اصلی مانند برنج قابل‌اجابت می‌باشد. با این حال، متخصصان پزشکی و مامایی، روزه گرفتن در دوران بارداری را ایده خوبی نمی‌دانند و بر سر این مسئله توافق دارند که روزه گرفتن در دوران بارداری ممکن است منجر به عوارض جانبی منفی، به‌ویژه بارداری‌های پرخطر شود، زیرا زنان باردار بیشتر از حد معمول به مواد مغذی نیاز دارند و دریافت کمتر این مواد در دوران بارداری ممکن است بر بدن آن‌ها فشار وارد کند.
رایان کیپینگ (Ryann Kipping)، بنیانگذار اپلیکیشن The Prenatal Nutrition Library (کتابخانه تغذیه پیش از تولد) می‌گوید: «در طول بارداری، نیازهای مربوط به کسب انرژی و مواد مغذی در بدن رو به فزونی می‌گذارد و جریان تقریبا ثابتی از هر دوی این موارد برای رشد و شکوفایی کودک ضروری است. این دو در عین حال به شما کمک می‌کنند تا پرانرژی و سلامت باشید. اگر روزه هستید، به احتمال زیاد نتوانید کالری مورد نیاز یا احتیاجات پروتئینی خود را تأمین کنید و بنابراین بدن را با مشکل روبه‌رو خواهید کرد.»
کیپینگ می‌گوید بارداری زمان مناسبی برای تمرین درونی ایده‌آل غذا خوردن است. این بدان معنی است که آنچه بدن شما نیاز دارد را به او برسانید و واقعا به سیگنال‌های صادره از سوی آن گوش دهید و در ادامه، اشتهای خود را با غذاهای غنی از مواد مغذی ارضا کنید. بنا به توصیه او، اگر نیمه‌شب بسیار گرسنه از خواب بیدار می‌شوید، به‌نفع شما و کودک‌تان است که چیزی بخورید. اگر بعد از خوردن یک وعده غذایی کامل همچنان گرسنه هستید، بهتر است بیشتر بخورید، زیرا این همان چیزی است که بدن شما بدان نیازمند است و از شما طلب می‌کند.
بیشتر بخوانید:
مقدمه‌ای بر مبحث روزه گرفتن در دوران بارداری
برخلاف رژیم‌های غذایی که کسب کالری را محدود می‌کنند، روزه‌داری آن هم از نوع ادامه‌دارش باعث می‌شود تا بدن تمام کالری‌هایی که در یک روز مصرف می‌کنید را در یک دوره زمانی مشخص صرف کند. به‌عنوان مثال، در روش رایج 8/16 که فرد با در پیش گرفتن آن، 16 ساعت از شبانه‌روز را مشغول روزه‌داری است و 8 ساعت باقیمانده را صرف غذا خوردن می‌کند (که بهتر است سالم، کافی و نه افراطی باشد)، با اختصاص دادن ساعات کمتری در روز برای غذا خوردن، حتی بدون در نظر گرفتن قانون شمارش یا محدود کردن کالری، مصرف کالری در بدن خود را کاهش می‌دهد. در این روش، فرد از ساعت 12 ظهر تا 8 شب، خود را مجاز به خوردن غذا می‌کند و بعد از این ساعت، مصرف غذا را تا ظهر روز بعد متوقف می‌سازد، اما نکته قابل‌توجه در زنان باردار این است که مادر به‌جز زمان ناشتای بین شام و صبحانه که معمولا در خواب است یا انرژی کمتری مصرف می‌کند، در صورت احساس گرسنگی، باید به غذا خوردن بپردازد. کلا مادر در هیچ شرایطی چه بارداری و چه شیردهی نباید خود را گرسنه نگه دارد. هنگامی که از تهوع صبحگاهی رنج می‌برید، به‌ویژه در سه ماهه اول بارداری که معمول‌تر است، ممکن است دوره‌های ناخواسته روزه‌داری را تجربه کنید که معمولا مشکل‌ساز نیستند. با این حال، اگر کمبود مواد مغذی و یا کم‌آبی رخ دهد، می‌تواند به‌سرعت تبدیل به یک مشکل شود.
آیا روزه‌داری برای جنین بی‌خطر است؟
بنا بر آنچه که پیشتر هم گفتیم، روزه گرفتن در دوران بارداری برای کودک شما بی‌خطر نیست. در مطالعه‌ای بر روی افراد روزه‌دار در ماه رمضان که سه‌ماهه دوم بارداری خود را سپری می‌کردند، محققان به این نتیجه رسیدند که روزه گرفتن با مشکلاتی چون زایمان زودرس مرتبط است. زایمان زودرس نیز اغلب با شرایطی مانند دشواری تنفس، قند خون پایین، التهاب روده و زردی و کم‌خونی همراه است که تنها چند مورد از عوارض احتمالی روزه‌داری محسوب می‌شوند و البته که عوارض مذکور می‌توانند به نوبه خود بر روی جنین نیز تأثیرات منفی خود را بگذارند.
عوارض و خطرات روزه گرفتن در دوران بارداری
پرهیز از خوردن و آشامیدن از طلوع تا غروب آفتاب در طول ماه رمضان نشان‌دهنده شکلی از روزه‌داری پیوسته است. اگرچه زنان باردار مسلمان از روزه گرفتن معاف هستند، شواهد نشان می‌دهد که تا 90 درصد حداقل بخشی از ماه رمضان را به روزه‌داری اختصاص می‌دهند و مشتاق به اشتراک‌گذاری تجربه فرهنگی با خانواده خود هستند. تخمین 230.000.000 زن مسلمان در سنین باروری در سراسر جهان، با نرخ متوسط باروری 3.1 فرزند برای هر زن نشان‌دهنده بالا رفتن پتانسیل به‌خطرافتادن سلامت 535.000.000 نوزاد در هر نسل طی ماه رمضان است.
قرار گرفتن مادر در معرض یک رژیم غذایی محدود یا نامناسب در دوران بارداری بر رشد جنین تأثیر منفی می‌گذارد و متأسفانه گاه حتی تأثیرات منفی مادام‌العمر بر فرزند یا فرزندان دارد. وزن کم هنگام تولد و تغییر مسیر رشد نوزادان با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی، دیابت، چاقی و اختلال در عملکرد شناختی مرتبط است. زایمان زودرس و کاهش وزن هنگام تولد در زنانی که در دوران بارداری کمتر غذا می‌خورند، شایع‌تر است و این خود نشان‌دهنده آن است که زنان باردار روزه‌دار در ماه رمضان به احتمال قوی از پتانسیل بالاتری برای به‌دنیا آوردن نوزادان نارس یا کم‌وزن برخوردار هستند.
اگرچه روزه گرفتن ممکن است در هر مرحله‌ای از بارداری اتفاق بیفتد، به‌نظر می‌رسد که احتمال روزه‌داری در اوایل سه‌ماهه اول بارداری به‌دلیل عدم آگاهی مادر از بارداری خود بیشتر اتفاق بیفتد. گزارش شده است که روزه گرفتن در طول سه‌ماهه اول با کاهش وزن هنگام تولد مرتبط است، در حالی که این عارضه در سه‌ماهه دوم یا سوم کمتر مشاهده می‌شود. روزه گرفتن در دوران بارداری می‌تواند خطر کاهش وزن هنگام تولد، زایمان زودرس و در موارد نادر آسیب نوزاد در هنگام تولد را افزایش دهد. در مطالعاتی که پیامدهای پریناتال (دوره حول‌و‌حوش زایمان) به‌صورت سیستماتیک مورد بررسی و متاآنالیز قرار گرفت، مشخص شد که روزه‌داری زنان باردار به‌شرح زیر بر این پیامدها تأثیرگذار است:
پیامدهای اولیه
مرگ‌و‌میر پریناتال (مرگ نوزاد قبل از تولد یا در طول هفته اول زندگی)، زایمان زودرس (قبل از هفته 37 بارداری) و نوزادانی با وزن کمتر از سن بارداری (SGA) یا زیر صدک دهم نسبت به سن بارداری. نوزادان SGA نوزادانی هستند که وزن تولدشان زیر 10 درصد وزن جامعه در آن سن باروری است.
بیشتر بخوانید:
پیامدهای ثانویه
مرده‌زایی (مرگ نوزاد بعد از هفته 20 بارداری تا پیش از تولد)، مرگ نوزاد در 28 روز اول زندگی، مرگ مادر در طول بارداری یا در 6 هفته اول پس از زایمان، اختلالات ناشی از فشار خون بالا (Hypertensive Disorders)، دیابت حاملگی، ناهنجاری‌های مختلف مادرزادی (ناهنجاری‌های ساختاری جنین)، عوارض جدی نوزادی (Neonatal Morbidity)، وزن مدام در حال تغییر یا وزن کم (کمتر از 2500 گرم) یا به‌شدت کم (کمتر از 1500 گرم) هنگام تولد، تولد نوزاد نارس و کم‌وزنی گاه قابل‌توجه جفت (پیوسته در حال تغییر)
سه مطالعه که بر روی 17986 زن باردار انجام پذیرفت و در آن‌ها وزن جفت مورد اندازه‌گیری قرار گرفت، نشان داد وزن جفت در مادران روزه‌دار به‌طور قابل‌توجهی کمتر است. مطالعات همچنین نشان می‌دهند زنان بارداری که پیش از بارداری به‌خوبی تغذیه می‌کنند و ذخایر تغذیه‌ای بدن آن‌ها به‌قدر کفایت است از جنین سازگارتری با شرایط روزه‌داری در ماه رمضان برخوردار می‌باشند. ممکن است روزه گرفتن در اواخر بارداری، زمانی که رشد جنین به‌صورت تصاعدی صورت می‌پذیرد، بیشتر بر وزن هنگام تولد تأثیر بگذارد.
اگر تصمیم بگیرم در دوران بارداری روزه بگیرم چطور؟
زنان ممکن است به‌دلایل مختلفی از جمله، اعتقادات مذهبی و یا برای کاهش وزن روزه یا رژیم بگیرند. بسیاری از زنان باردار مسلمان با وجود معافیت داشتن در ماه رمضان به روزه‌داری می‌پردازند، اما توصیه پزشکان بر این است که برای حفظ سلامتی خود و کودک‌تان در دوران بارداری روزه نگیرید. این به‌طور کلی بدان دلیل است که شما باید آب کافی بنوشید و یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشید تا مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را دریافت کنید. خوردن غذای مناسب و کافی در این دوران مطابق با نیازهای بدن، رمز تأمین سلامت جسمی و روانی شما و کودک‌تان چه در دوران بارداری و چه پس از زایمان است. با همه این توصیفات، این یک انتخاب شخصی است و اگر تصمیم به روزه گرفتن دارید، مهم است که با ماما یا پزشک خود صحبت کنید تا توصیه‌های ضروری همراه با برنامه غذایی منطبق با این دوران را دریافت کنید. آن‌ها با در نظر گرفتن تاریخچه بارداری شما و رجوع به داده‌هایی چون وزن، سبک زندگی در این دوران، چند هفتگی بارداری و شرایط حاکم بر آن و اینکه آیا تا لحظه مراجعه هیچ‌گونه عارضه‌ای داشته‌اید یا خیر به شما مشاوره خواهند داد. آگاهی از این مسائل به آن‌ها کمک می‌کند تا دریابند چگونه بهتر با روزه‌داری کنار می‌آیید و اگر به حمایت بیشتری نیاز دارید از آن‌ها مدد بجویید. اگر تصمیم‌تان قطعی است، نباید آن را به‌صورت مستمر و هر روزه انجام دهید، بلکه باید هر چند روز یک‌بار به‌خود استراحت دهید. اگر در سه‌ماهه سوم بارداری قرار داشته و روزه می‌گیرید، بیشتر مراقب باشید، زیرا در صورت فعال بودن، ممکن است به 200 کالری اضافی نیاز داشته باشید. زمانی که روزه هستید استراحت کافی داشته باشید، زیرا احتمالا انرژی کمتری خواهید داشت.
چرا در دوران بارداری نباید روزه گرفت؟
روزه گرفتن در دوران بارداری نه‌تنها می‌تواند قند خون را به سطوح ناسالم کاهش دهد، بلکه بر اساس مطالعات علمی، احتمال زایمان زودرس را نیز افزایش می‌دهد. همچنین خطر دریافت نکردن غذای کافی در طول روز می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی و انرژی کلی بدن شود. جوی آداشک (Joey Adashek)، پزشک متخصص پریناتولوژی (از رشته‌های فوق‌تخصصی رشته زنان و زایمان که با نام پزشکی مادر و جنین هم شناخته می‌شود) مستقر در لاس‌وگاس و متخصص در بارداری پرخطر، می‌گوید: «مطمئنا شما هرگز نمی‌خواهید که کودک خود را به‌مدت 18 ساعت در روز از تغذیه محروم کنید. آیا در صورت به‌دنیا آمدن فرزندتان تصمیم می‌گیرید که فقط شش ساعت در روز به او شیر بدهید؟ البته که نه. این همان دلیلی است که در دوران بارداری نباید روزه گرفت.» دکتر آداشک می‌افزاید: «زمانی که زن باردار کالری کافی مصرف نمی‌کند، بدن تلاش می‌کند تا برای تأمین انرژی چربی‌ها را تجزیه کند و همین امر، کتونوری (Ketonuria) و کتونمی (Ketonemia) که کتون‌های موجود در ادرار و خون هستند را افزایش می‌دهد.» به‌عنوان مثال، اگر مادر کلسیم کافی را مصرف نکند، رشد سالم ساختار اسکلتی جنین با اختلال مواجه خواهد شد. بهتر است بدانید، معمولا کتون بالا در ادرار نشانه کتواسیدوز دیابتی (DKA) است که یک عارضه دیابتی شدید و آسیب‌رسان به اندام‌های حیاتی بدن است و گاه حتی عدم‌درمان آن می‌تواند مرگ‌آور باشد. از موارد مؤثر بر افزایش خطر ابتلا به DKA می‌توان به دیابت، سطح پایین قند خون و رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات اشاره کرد. در یک کلام، گرسنگی دادن آن هم به کودکی که در حال رشد است، مانند بزرگسالان از قدرت تحمل بالایی برخوردار نیست و به اراده و خواسته خود گرسنگی و روزه‌داری را برنگزیده باعث رنج کودک و مانند دادن زجر و شکنجه به اوست. گرسنگی مادر می‌تواند پتانسیلی برای رشد ضعیف جنین و بسیاری از مشکلات دیگر باشد، بنابراین به زنان باردار توصیه می‌شود که در دوران بارداری برای تقویت سلامت جنین، غذا را محدود نکنند. مادران حتی بلافاصله پس از زایمان هم باید از روزه گرفتن خودداری کنند، زیرا بدن به زمان نیاز دارد تا نیازهای تغذیه‌ای خود را جبران کرده و بهبود بخشد، اما در صورتی که شخص اصرار بر روزه‌داری پس از زایمان دارد، باید از یک متخصص پزشکی برای بررسی نگرانی‌ها و عوارض احتمالی مشاوره بگیرد.
اکثر زنان باردار در سه‌ماه اول دچار تهوع، استفراغ، یبوست و افت فشار خون می‌شوند، بنابراین روزه گرفتن به این افراد توصیه نمی‌شود. روزه گرفتن در سه‌ماهه دوم بارداری هم خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد، زیرا با ایجاد محدودیت عمدی در تأمین انرژی بدن، بستر لازم برای کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد را فراهم می‌آورد.
همچنین، خانم باردار در صورت ابتلا به بیماری پیش از آغاز بارداری یا دچار شدن به عوارض احتمالی در حین بارداری باید از روزه گرفتن خودداری کند. درگیری با بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون پایین یا بالا، عفونت کلیه و مثانه یا سایر مشکلات پزشکی می‌تواند روزه‌داری را خطرناک کند. توجه داشته باشید که روزه‌داری می‌تواند با برهم‌زدن تعادل در بدن، حفظ سطح قند خون را دشوار سازد.
بیشتر بخوانید:
وقتی روزه می‌گیرید باید برای سحری چه مصرف کنید؟
مانند هر رژیم غذایی متعادل بارداری، طیف وسیعی از غذاهای سالم را انتخاب کنید، از جمله:
غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم.
غذاهای انرژی‌زا با رهش آهسته، مانند ماکارونی سبوس‌دار، غذاهای تهیه شده از غلات جو یا گندم سبوس‌دار، لوبیا و حبوبات، آجیل خام یا تفت‌داده بدون نمک و نان سبوس‌دار.
غذاهای غنی از پروتئین، مانند گوشت، لوبیا و تخم‌مرغ.
در زمان سحری حتما مایعات زیادی بنوشید تا خطر کم‌آبی بدنتان را کاهش دهید. به‌یاد داشته باشید که اسیدفولیک (تا هفته 12 بارداری) و مکمل‌های ویتامین D خود را مصرف کنید.
هر تغییری در عادات غذایی و کمبود مایعات می‌تواند شما را دچار یبوست کند. هنگام افطار از غذاهای پرفیبر مانند غلات کامل، میوه، سبزیجات و لوبیا استفاده کنید.
از خوردن و آشامیدن غذاها و نوشیدنی‌های زیر در هنگام افطار اجتناب کنید
کافئین، زیرا باعث می‌شود بیشتر احساس کم‌آبی کنید. در کل مهم است که مصرف کافئین خود را در دوران بارداری محدود کنید.
غذاهای اسیدی یا چرب که می‌توانند باعث سوزش سر دل شوند.
غذاها و نوشیدنی‌های بسیار شیرین، زیرا آن‌ها بلافاصله سطح انرژی را در بدن شما بالا می‌برند، ولی اثر آن‌ها در کل روز ماندگار نیست و سریع فروکش می‌کند.
هر غذایی که در بارداری خطرناک است.
نکات مهم روزه‌داری در دوران بارداری
اگر در دوران بارداری خود هر گونه مشکل یا عارضه پزشکی را تجربه می‌کنید، قبل از روزه گرفتن با پزشک یا مامای خود صحبت کنید. در زمان روزه‌داری کمیت و کیفیت غذای خورده شده دچار تغییر می‌شود. اگر باردار هستید و می‌خواهید روزه بگیرید، بهتر است از قبل برنامه‌ریزی کنید و توصیه‌های زیر را جهت عدم مواجهه حداکثری با مشکل به‌کار بندید:
وعده غذایی قبل از سحر را حذف نکنید
برخی از افراد ممکن است از وعده غذایی قبل از سحر در ماه رمضان که به آن سحری نیز می‌گویند، صرف‌نظر کنند تا وقت بیشتری برای اختصاص دادن به خواب در صبح داشته باشند، اما باید بدانید که حذف این وعده غذایی ممکن است باعث شود تا بقیه روز احساس بی‌حالی داشته وکم‌انرژی باشید. مواد مغذی دریافتی از سحری به شما کمک می‌کند تا از انرژی بیشتری نسبت به زمانی که تصمیم به خوابیدن دارید، برخوردار باشید. مطمئن شوید که در طول صرف سحری به اندازه کافی غذا می‌خورید، زیرا باید از ضعف و کم‌آبی بدن تا زمان افطار جلوگیری کنید.
خود را هیدراته نگه دارید
کم‌آبی یک نگرانی جدی است که باید در دوران بارداری مراقب آن بود. زنان باردار بیشتر از حد متوسط به آب نیاز دارند، زیرا آب برای تشکیل جفتی که مواد مغذی کودک در حال رشد را تامین می‌کند، ضروری است. عدم‌دریافت آب کافی می‌تواند منجر به کاهش مایع آمنیوتیک، تولید کم شیر مادر و حتی زایمان زودرس شود. خشکی دهان، سردرد و ادرار زرد تیره برخی از علائمی هستند که نشان می‌دهند ممکن است در طول روز به اندازه کافی مایعات ننوشیده باشید. به‌یاد داشته باشید که در طول وعده سحر و پس از افطار، مقدار زیادی آب ولرم بنوشید (البته حداقل نیم ساعت بعد یا قبل از غذا تا دچار ترش‌کردگی نشوید). همچنین مصرف مواد غذایی با محتوای آب بالا مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه برای هیدراته نگه داشتن بدن مفید است. از خوردن غذاهای شور خودداری کنید، زیرا باعث تشنگی شما می‌شود.
رژیم غذایی متعادلی داشته باشید
رعایت یک رژیم غذایی متعادل برای اطمینان از دریافت مواد مغذی کافی برای شما و کودک ضروری است. اطمینان حاصل کنید که وعده‌های غذایی شما در وقت سحر و افطار دارای همه مواد مغذی مورد نیاز بدن همچون کربوهیدرات‌ها، پروتئین، ویتامین‌ها و فیبر باشد. خوردن کربوهیدرات‌های پیچیده مانند برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار و ماکارونی به شما کمک می‌کند تا کمتر احساس گرسنگی کنید، زیرا این کربوهیدرات‌ها انرژی را به آرامی در بدن آزاد می‌کنند. استفاده از پروتئین‌های بدون چربی و دریافت چربی‌های سالم از غذاهایی مانند آجیل و روغن زیتون که منابع خوبی از مواد مغذی به‌حساب می‌آیند، برای سالم ماندن در ماه رمضان ضروری است.
اندازه سهم خود از وعده غذایی افطار را تنظیم و کنترل کنید
شما مجبور نیستید در طول افطار به یک‌باره مقدار زیادی غذا را وارد معده خود کنید، زیرا ممکن است با پرخوری بدن خود را تحت فشار قرار دهید. پرخوری می‌تواند منجر به سوءهاضمه و افزایش وزن شود، به‌خصوص اگر غذاهای حاوی قند و نمک زیاد مصرف کنید. شما فقط باید به اندازه‌ای که برای احساس سیری کامل نیاز دارید، بخورید. این کار از افزایش وزن یا احساس ناراحتی بعد از غذا جلوگیری می‌کند.
برای فعال ماندن ورزش کنید
در ماه رمضان ممکن است ترجیح بر عدم حرکت در بیشتر طول روز به‌عنوان راه‌کاری برای صرفه‌جویی در انرژی وسوسه‌انگیز به‌نظر برسد، اما بهتر است بدانید، اجتناب کامل از ورزش می‌تواند به‌جای صرفه‌جویی در انرژی، بیشتر احساس بی‌حالی را در شما ایجاد کند. فعال نگه‌داشتن خود از طریق ورزش در حد متوسط می‌تواند به حفظ سطح انرژی در طول روز کمک کند و خطر کمردرد، یبوست و افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری را کاهش دهد. ورزش‌های ساده‌ای که می‌توانید در دوران بارداری انجام دهید، پیاده‌روی سریع ولی بااحتیاط و با کفش‌های مناسب در محیطی صاف و بدون پستی‌و‌بلندی، شنا، یوگا یا پیلاتس (Pilates) را شامل می‌شوند. بهتر است این تمرینات را حدود یک‌ساعت قبل از سحر انجام دهید.
نکته: پیلاتس مجموعه‌ای از تمرینات ورزشی تخصصی تأثیرگذار بر ذهن و بدن فرد است که نه‌تنها قدرت و استقامت تمام اعضا را بالا می‌برد و عمقی‌ترین عضلات بدن را درگیر می‌کند، بلکه قدرت تمرکز فکر بر روی عضلات و چگونگی و عملکرد آن‌ها را نیز تحت‌الشعاع قرار داده و تقویت می‌کند. گرچه پیلاتس برای اهداف درمانی طراحی نشده، ولی اجرای صحیح حرکات آن در طولانی‌مدت باعث بالا رفتن انعطاف‌پذیری و قدرت جسمانی و ذهنی در تحمل و کنترل بدن می‌شود.
مراقب باشید هنگام ورزش در دوران بارداری بیش از حد به خودتان فشار نیاورید، حتی اگر در پیش از دوران بارداری به‌طور مکرر ورزش می‌کردید. علائمی که نشان می‌دهند باید ورزش را متوقف کنید، عبارتند از: درد ساق‌پا، سردرد، انقباضات منظم و دردناک رحمی و تنگی‌نفس قبل از شروع ورزش.
نکات دیگر در صورت روزه‌داری در دوران بارداری
مراقب علائم کم‌آبی بدن مانند ادرار تیره، سرگیجه یا ضعف و سردرد باشید. کم‌آبی می‌تواند منجر به عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) شود که در بارداری شایع است، بنابراین نسبت به بروز علائم UTI آگاه باشید.
سعی کنید خود را به‌طور منظم در خانه وزن کنید و در صورت کاهش وزن با ماما مشورت نمایید. برای اکثر زنان، کاهش وزن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود و در صورت مواجهه با آن باید مورد بررسی قرار بگیرید.
اگر به‌طور کلی احساس ناخوشی می‌کنید یا فکر می‌کنید شرایط آن گونه‌ای نیست که باید پیش برود، با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید.
نتیجه‌گیری
در حالی که روزه گرفتن در دوران بارداری بی‌خطر نیست، اندیشیدن به آن می‌تواند به بهانه‌ای مناسب جهت بررسی رابطه شما با غذایی که می‌خورید، بدل شود. ممکن است بارداری در برخی افراد زمانی برای تکرار یک اختلال خوردن یا افکار نابسامان تناولی باشد که در گذشته رخ داده‌اند.
اگر چنین است، از یک متخصص سلامت روان و یا یک متخصص تغذیه که با افراد مبتلا به اختلالات خوردن برخورد دارد، کمک بگیرید. اگر شما جزء کسانی بودید که قبل از بارداری به روزه‌داری می‌پرداختید، مسلما به‌طور آگاهانه مصرف وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های خود را در یک بازه زمانی مشخص برنامه‌ریزی می‌کردید. در دوران بارداری هم هنگام انتخاب انواع غذاهایی که در طول روز مصرف می‌کنید، همین حس دوراندیشی را به‌کار ببندید. یک رژیم غذایی سالم و متعادل که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی و مغذی مانند میوه‌ها و سبزیجات است، با تأمین مواد مورد نیاز بدن، یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای سلامتی خود و فرزندتان انجام دهید، بنابراین حتی برای خوردن هم باید از تدبیر خود در این دوران حساس کمک بگیرید.
در مجموع، اتفاق نظر روشنی در مورد اثرات روزه بر سلامت مادران در دوران بارداری وجود ندارد و بین علمای مذهبی و پزشکان متخصص در این باره اختلاف نظر بسیار است، اما چیزی که مهم است، آگاهی از اثرات منفی احتمالی روزه در دوران بارداری می‌باشد تا کار تصمیم‌گیری برای شما آسان‌تر گردد. در نهایت، شما پس از کسب آگاهی و مشورت با متخصصان امر باید دریابید که واقعا چه کاری به‌نفع شما است و بهترین احساس را به شما می‌دهد.