و خداوند را در معرض سوگندهاى خود قرار ندهید به این که سوگند بخورید که نیکى نکنید و تقوا را رعایت ننمائید و میان مردم آشتى برقرار نکنید، [خدا رضایت ندارد که نامش وسیله امتناع از امورى شود که خود به انجام آنها فرمان داده است ] خدا نسبت به همه نیات و گفته هاى شما شنوا و داناست.
خدا شما را به خاطر سوگندهاى لغوتان که جدى و حقیقى نیست مؤاخذه نمى کند، ولى شما را به سبب آنچه در دل هایتان از سوگند جدى مرتکب شده اید کیفر مى دهد، و خدا بسیار آمرزنده و بردبار است. براى کسانى که سوگند یاد مى کنند که از آمیزش با زنانشان خوددارى کنند شرعا چهار ماه مهلت امتناع دارند، چنانچه به آنچه مقتضاى زناشوئى است بازگردند گناهى بر سوگندشان نیست و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.
از سیاق این سه آیه شریفه استفاده مى شود که هر سه آیه در رابطه با زن و شوهر است، شوهرى که بخاطر کم ظرفیتى، و خشمگین شدن در برابر مسئله اى ناچیز سوگند مى خورد که از نیکى به زن و رعایت تقواى الهى در حق او و برقرارى صلح میان مردم خوددارى کند، و نیز سوگند مى خورد که تا هر مدتى بخواهد از انجام حق زناشوئى نسبت به همسرش امتناع ورزد تا او را به صورتى غیر عادلانه در فشار روحى قرار دهد.
سوگندى که به عنوان سوگند تحقق پیدا مى کند سوگندى است که خورنده آن نیت جدى داشته باشد، و با اسامى جلاله همراه باشد.
در این زمینه باید توجه داشت که رعایت احترام و ادب نسبت به اسماء و صفات از واجبات حتمیه است، و جز در موارد شرعى باید از سوگند خوردن به نام خدا جداً پرهیز داشت.
وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَیْمانِکُمْ.
این نکته را نباید از نظر دور داشت که آنچه را خدا از قبیل نیکى و تقوا و اصلاح میان خانواده ها و مردم فرمان داده با سوگند به حضرت حق در رابطه با ترک آنها کارى غیر عملى و لغو و بیهوده، و زمینه اى براى تعطیل آنها نیست.
مگر امکان دارد فرمان پروردگار به امورى که اساس سعادت و خوشبختى و امنیت و آرامش است با سوگند یک فرد جاهل، یا خشمگین، یا از خود راضى، یا کسى که مى خواهد به همسرش ستم روا بدارد تعطیل گردد، و به عرصه اجرا و انجام گذارده نشود.
مگر مى توان با سوگند به خدا، مجوز ستم و ستم کارى و ظلم و بیدادگرى نسبت به زن صادر کرد؟ براى مرد نسبت به تعطیل حقوق همسرش هیچ راهى وجود ندارد، و با سوگند روزنه اى براى ظلم و ستم باز نمى شود!
این که انسان سوگند بخورد که زن را در معرض تعطیل حقوق و ستم قرار دهد اخلاق جاهلى و پیروى از فرهنگ جاهلیت پیش از بعثت پیامبر اسلام است.
رسول خدا با آیات کتاب الهى و دستورات متین و حکیمانه اش به این امور پایان داد، و پرونده ستم و ظلم مردان به زنان و زنان به مردان را بست و در صورتى که مردان و زنان به پذیرش حق تن دهند زمینه تحقق عدالت را فراهم نمود.
زن در صورتى که از وضعیت عادى برخوردار باشد هر چهار ماه یک بار از شوهرش حق آمیزش جنسى دارد، لذا در آیه شریفه به مردانى که سوگند مى خورند از آمیزش با همسرانشان امتناع کنند تا چهار ماه مهلت داده شد: تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ اگر پس از این مدت که حق قانونى اوست به همسرش بازگشت و با او آمیزش جنسى نمود، تنها کفاره شکستن سوگند را باید بدهد کفاره اى که در آیه 89 سوره مائده بیان شده است، ولى اگر مرد به همسرش بازگردد ولى او را چون زن رها شده قرار دهد، زن بخاطر ضایع شدن حقش مى تواند به محاکم صالحه مراجعه کند، حاکم مرد را میان بازگشت به همسر و طلاق مخیر مى کند، چنانچه سرسختى نشان داد به زندان محکومش مى کند واز جهت آب و غذا بر او سخت مى گیرد تا یکى از دو جهت را انتخاب کند یا طلاق یا اداى حق زناشوئى.
درست است که طلاق یک امر جائز ولى مکروه است، اما اگر بدون دلیل منطقى و نهایتاً براى اذیت و آزار زن صورت گیرد حرام و موجب عذاب خداوند است.
مطالب فوق برگرفته شده از
کتاب: تفسیر حکیم جلد ششم
نوشته: استاد حسین انصاریان