به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، «خاطرات امان‌لله زندش از مجاهدین جنگل» تالیف امان‌الله زندش به همت نشر شیرازه کتاب ما منتشر شد. این کتاب خاستگاه و جایگاه تعداد قابل توجهی از رجال و رزمندگان نهضت جنگل را بازگو می‌کند که در خاطرات سران و فرماندهان جنگل که تاکنون منتشر شده‌اند، نمی‌توان یافت.
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب یادشده را این‌طور معرفی کرده است: کتاب «خاطرات امان‌الله زندش از مجاهدین جنگل» از دوازده بخش تشکیل شده است. خانواده و دوران کودکی، پیوستن به نهضت جنگل، تاریخچه‌ی نهضت جنگل به روایت مشهدی بالام پاتاوانی، تشکیلات کما، روزهای آخر، تسلیم و مقاومت، حکومت معین‌الرعایا در فومنات، سرگذشت من بعد از کشته‌شدن حسین‌خان، خدمت در شهربانی رشت، زن‌بردن من، چند یادداشت و خاطره و سرگذشت تقی امان‌الله‌خانی بخش‌های دوازده‌گانه کتاب را تشکیل می‌دهد. پیوست‌ها، تصاویر، نقشه، نمایه‌ها و منابع...
اندک زمانی بعد از چیرگی روس‌ها بر قلمروی ایران در قفقاز در اواسط قرن نوزدهم، مقامات روسیه برای به دست آوردن تصویری از حوزه‌های فتح‌شده، هیأت‌هایی را به خانات قفقاز اعزام داشتند؛ آن‌چه در این مجموعه ارائه شده است، گزارشی است مبتنی بر اسناد آرشیوهای روسیه و در درجه اول گزارشی که ایوان شوپن پس از یک دوره‌ی سه‌ساله در ایروان تهیه کرد...
نهضت جنگل از مهم‌ترین و اثرگذارترین قیام‌های مسلحانه‌ی ایران و جهان است که به مدت هفت‌سال، ده‌ها شخصیت آزادی‌خواه و صدها رزمنده را با هدف مبارزه با بیگانگان در گیلان گرد آورد و متوجه خود کرد. با این وجود به دلیل شکست و پایان خون‌بار این نهضت و از بین رفتن بیش‌تر اسناد و مدارک آن و نیز در نتیجه‌ی سال‌ها ارعاب و انزوای جنگلی‌ها، هرگونه اطلاعاتی که درباره‌ی این نهضت به دست آید، ارزشمند است و بر زوایای تاریک این نهضت نور می‌تاباند.
تاکنون خاطرات برخی از شخصیت‌های سیاسی و نظامی نهضت جنگل انتشار یافته است یا خویشاوندان و مطلعان برای آنان یا درباره‌ی آنان نوشته‌اند که فهرست طویلی از آن‌ها را می‌توان به دست داد. هر کدام از این کتاب‌ها و یادداشت‌ها، راوی بخشی از وقایع و حقایق نهضت جنگل به شمار می‌آیند. اما این کتاب، یعنی خاطرات امان‌الله زندش که خاطرات یکی از نیروهای رزمنده‌ی جنگل است، دربرگیرنده‌ی اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی وقایع نهضت جنگل و وضعیت اجتماعی گیلان در اواخر دوره‌ی قاجار و ربع اول سلطنت پهلوی است. تصویر دست‌نوشت و پاکنویس‌شده‌ی نویسنده باقی مانده است که این تصحیح از روی آن انجام گرفته است.
امان‌الله‌خان زندش حدود سال 1283 در سسطلان فومن در خانواده‌ای کشاورز متولد شد. او در کودکی و نوجوانی گریزان از آموزش و بی‌علاقه به تحصیل بود و در جامعه‌ی بی‌سواد آن روز، کورسوادی در حد نوشتن و خواندن داشت. او روستایی ساده‌ای بود که مجذوب ظاهر مجاهدین و توجه مردم به آن‌ها شد و در پی رؤیا به سمت میرزا کوچک‌خان کشیده شد. او ظاهرا در بهمن 1298 و کوتاه‌زمانی پیش از آخرین ملاقات میرزا کوچک‌خان و آذری، در حالی که پانزده‌سال بیش‌تر نداشت، به جنگلی‌ها پیوست و با وجود نوجوانی از همان ساعات اولیه‌ی پیوستن به جنگلی‌ها در زمره‌ی همراهان شخصی میرزا قرار گرفت. او به تأسی از درویش‌علی کلاشمی که از فرماندهان مجاهدین بود، نگارش سرگذشت خود را از سال 1299 آغاز کرد و میرزا هم از این موضوع اطلاع داشت و از مشکل کم‌سوادی او نیز آگاه بود؛ با این وجود از مشهدی بالام پاتاوانی خواست که اطلاعات مربوط به اوایل کار جنگلی‌ها را برایش تقریر کند.
او به‌کلی دو سال یا کمی بیش‌تر در خدمت میرزای جنگلی بود و در این ایام چندماهی در مدرسه‌ی نظامی شبانه‌روزی جنگلی‌ها در کُما آموزش دید. او پس از خاتمه‌ی کار جنگل در سال 1300، چند نفری از مجاهدین را جمع کرد تا به زعم خود به مبارزه ادامه دهد؛ ولی با تماس میرزا یوسف‌خان شبان تفتی و حسن‌خان معین‌الرعایا تسلیم شد و در زمره‌ی محافظان شخصی معین‌الرعایا قرار گرفت که به نایب‌الحکومتی فومنات منصوب شده بود. او تا زمان ترور و مرگ حسن‌خان معین‌الرعایا در سال 1305، در کنار او بود.
امان‌الله زندش بعد از ماجرای ترور و درگذشت معین‌الرعایا، یا بیکار بود یا شغل موقت داشت تا این‌که در شهریور 1308 به استخدام شهربانی رشت درآمد و آژان‌سوار شد و پس از آن تشکیل خانواده داد و به‌تدریج ارتقای درجه پیدا کرد. او در دی سال 1356 در بیمارستان باهر تهران درگذشت و در بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد.
با توجه به این‌که بیش‌تر کتاب‌های تاریخی بر اساس روایت شاهان و وزرا و امرا و اساساً طبقات بالای جامعه و خواص نوشته شده‌اند و روایت طبقات فرودست و عامه‌ی مردم از وقایع نادر و کمیاب است، از این دیدگاه روایت و خاطرات امان‌الله زندش بسیار ارزشمند است. زندش در خاطرات خود تصویری دست‌اول و ارزشمند از جامعه‌ی کشاورزی و مسائل، مشکلات، دغدغه‌ها و آداب و رسوم آن را به نمایش می‌گذارد و بسیاری از اصطلاحات و ابزار و لوازم آن را معرفی می‌کند.
درباره‌ی وقایع مربوط به نهضت جنگل، این خاطرات بیان‌کننده‌ی نقش و نفوذ میرزا کوچک‌خان و جنگلی‌ها بین طبقات مختلف مردم است و خاستگاه و مرام و باور جمعی از مجاهدین را به خواننده نشان می‌دهد و کمک می‌کند تصویری ملموس و واقعی از اطرافیان میرزا و رزمندگان جنگل به دست دهد.
آن‌چه زندش از شیوۀ دادخواهی و رسیدگی به اختلاف‌های کشاورزان بازگو می‌کند، در منابع دیگر مشاهده نمی‌شود. همچنین گزارش او از شیوه‌ی برگزاری و آداب کشتی گیله‌مردی بسیار درخور توجه و مکمل گزارش رابینو است. انعکاس فارسی‌گویی گیلکان یکی دیگر از وجوه اهمیت این کتای است و آن را به منبعی ارزشمند برای مطالعات زبان‌شناختی بدل کرده است.
بخشی از کتاب دربرگیرنده‌ی جزئیات مهم و منحصربه‌فردی از ماه‌های آغازین نهضت جنگل است که به خواست میرزای جنگلی و با تقریر مشهدی بالام پاتاوانی افزوده شده است. همچنین جزئیاتی از وقایع نهضت و تلخ و شیرین زندگی میرزا را بازگو می‌کند که در هیچ منبع دیگری نمی‌توان یافت.
نویسنده فهرستی از اسامی یاران و حامیان میرزا، فرماندهان جنگل و معلمان و شاگردان مدرسه‌ی نظامی کما در سال آخر نهضت ارائه می‌دهد که به این اندازه کامل در جایی نوشته نشده است؛ همچنین برنامه‌ی آموزشی روزانه‌ی مدرسه‌ی نظامی کما که پس از تجربه‌ی مدرسه‌ی نظامی گوراب زرمخ تشکیل شده بود، به‌دقت شرح داده شده است.
امان‌الله‌خان اطلاعات دست‌اولی از قیام‌های برخی از بازماندگان نهضت جنگل از جمله میرزا ابراهیم‌خان کسمایی و سید جلال چمنی و شورش‌های محلی ارائه می‌دهد. همچنین اطلاات نسبتا کاملی از خاستگاه، خانواده، زندگی، ارتباطات، حکومت و شیوه‌ی کشته‌شدن میرزا حسن‌خان معین‌الرعایای آلیانی ارائه می‌دهد و در ضمن ارتباط و همکاری پنهانی وی با دولت را در آخرین روزهای نهضت جنگل تأیید می‌کند. اطلاعات نایاب و دست‌اولی درباره‌ی خانواده و گذشته‌ی میرزا یوسف‌خان شبان شفتی و نقش او در نهضت جنگل از دیگر مطالب این کتاب است.
نویسنده در بخش دوم خاطرات خود که مربوط به دوران استخدام در شهربانی دوره‌ی پهلوی است، اطلاعات جالب‌توجهی درباره‌ی تشکیلات فرماندهان نظامی این دوره و مأموریت‌های خود ثبت و ضبط کرده است.
هومن یوسفدهی در سال 1349 در لاهیجان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به انجام رساند. پس از آن به همراه خانواده مقیم رشت شد و تحصیلات متوسطه را در این شهر به انجام رساند و در سال 1368 موفق به اخذ دیپلم تجربی گردید. وی پس از آن جهت ادامه تحصیل در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی عازم تهران شد و موفق به اخذ مدرک کارشناسی (1372) و کارشناسی ارشد (1375) از دانشگاه آزاد اسلامی گردید و در همان دانشگاه به تدریس پرداخت و در حال حاضر به عنوان پژوهش‌گر با دایره المعارف زبان و ادب فارسی در شبه قاره ی هند همکاری می کند. نخستین مقاله ی وی در سال 1369 در روزنامه ی اطلاعات به چاپ رسید و تا کنون مقالات متعددی از او در زمینه ی تاریخ و ادبیات در مجلات گلچرخ، پژوهشیار، گیله وا و نیز مجموعه مقالات گیلان نامه، نامواره دکتر محمود افشار و دایره المعارف اسلامی منتشر شده است. کتاب های حکایت عشق صنعان (1381)، حکمرانان گیلان در عهد زندیه و قاجاریه (1382) و انجمن های گیلان در عصر مشروطه (1387) از جمله آثار منتشر شده ی اوست.
کتاب «خاطرات امان‌الله زندش از مجاهدین جنگل» تالیف امان‌الله زندش 774 صفحه و قیمت 625 هزار تومان از سوی شیرازه کتاب ما منتشر شد.
25957