در کتاب"اقبال الاعمال"می نویسد.محمد بن عجلان گوید از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود:
وقتی ماه مبارک رمضان آغاز می شد امام سجّاد (ع) هیچ یک از غلامان و کنیزان خود را تنبیه نمی نمود هنگامی که یکی ازغلامان یا کنیزان خطایی می کرد حضرت پیش خود یادداشت می نمود که فلان غلام یا فلان کنیز در فلان روز مرتکب فلان خطایی شد و او را مجازات نمی نمود.
این خطاها جمع می شد تا این که شب آخر ماه رمضان همه آنها را می خواند و جمع می کرد آنگاه یادداشت را بیرون می آورد و به آنان نشان می داد و می فرمود فلانی تو در فلان روز مرتکب فلان خطایی شدی و من تادیب نکردم یادت می آید؟
او هم اعتراف می کرد و می گفت آری این فرزند رسول خدا
حضرت همه آنها را بازخواست می نمود و آنان یکی یکی اقرار می کردند آنگاه امام سجاد (ع) وسط آنان می ایستاد و به آنان می فرمود:همگی با صدای بلند بگویید.
ای علی بن الحسین همانا پروردگار تو نیز همه اعمال تو را یادداشت کرده همان گونه که تو اعمال ما را یادداشت نمودی در نزد او نوشته ای است که همه چیز را با واقعیت برای توبیان می کند هیچ کوچک و بزرگی را فروگذار نکرده و آنچه انجام دادی در آن گرد آورده، و هر چه عمل کرده ای در آن می یابی، همان گونه که ما اعمالمان را نزد تو یافتیم. از ما بگذر و برجرایم ما قلم عفو بکش همان طور که از خدای قادر توانا امید عفوداری و همان گونه که دوست داری او از تو بگذرد از ما بگذر تا او نیز از تو بگذرد و با رحمت و غفران خود با تو رفتار کند که او به احدی ستم روا نمی دارد همچنان که نزد تو نوشته ای است که واقعیت را نوشته و از کوچک و بزرگ اعمال ما را فرو گذاری نکرده است .
ای علی بن الحسین! به یادآورخواری و کوچکی مقام خود را در پیشگاه پروردگاری که دادگر است عادلی که به اندازه سنگینی دانه خردل ستم نمی کند و آن را در روز قیامت برای حساب می آورد و گواهی و حساب او کافی است.
پس امروز از ما بگذر و برجرایم ما قلم عفو بکش تا آن روز خداوند از تو بگذرد و ببخشد که می فرماید:
"ولیعفوا و لیصفحوا الا تحبون ان یغفر الله لکم و الله غفور رحیم" نور 22
آنان بایستی عفو کنند و چشم بپوشند آیا دوست نمی دارید که خداوند شما را ببخشد و خداوند آمرزنده و مهربان است.
امام سجاد (ع) در میان آنها ایستاده و این سخنان زیبا را برآنان تلقین می کرد و آنان با صدای بلند می گفتند و حضرتش اشک می ریخت و می فرمود:رب !انک امرتنا ان نعفو عمن ظلمنا فقد ظلمنا انفسنا فتحن و قد عفونا عمن ظلمنا کما امرت فاعف عنا فانک اولی و قد اتیناک سوالا و مساکین و قد انخنا بفنائک و ببابک نطلب نائلک و معروفک و عطاک فامنن بذلک علینا و لا تخیبنا فانک اولی بذلک منا و من المامورین الهی کرمت فاکرمنی اذکنت من سولل وجدت بالمعروف فاخلطنی باهل نواللک یا کریم.
پروردگار !تو به ما دستور داده ای از کسی که بر ما ستم نموده بگذریم اینک ما در مورد خودمان ستم نموده ایم ما از کسی که در حق ما ستم نموده بنا به فرمان تو گذشتیم تو نیز از ما بگذر که تو به بخشش از ما و همه کسانی که به آنها فرمان داده شده شایسته تری.
خداوندا! تو به ما دستور داده ای که گدا را از درهایمان رد نکنیم اینک ما برای گدایی فقیرانه به سوی تو آمده ایم و در آستان خانه تو فرود آمده و احسان و عنایت و عطای تو را خواهانیم برما منت بگذار و ما را ناامید مگردان که تو از ما و دیگران براین امر شایسته تر ی.
خداوندا ! تو بخشش کرده ای، بر من نیز بخشش کن که من از تو تقاضای بخشش دارم و تو را از اهل معروف یافتم ،مرا نیز مشمول لطف خود گردان ای کریم.
آنگاه امام سجاد(ع) رو به آنان می نمود و می فرمود:من از شما گذشتم آیا شما نیز از من گذشتید؟ از رفتار بدی که با شما داشتم عفو کردید که من ارباب بد و ستمگری هستم که بنده خدایی بزرگوار بخشنده دادگر احسان کننده و عنایت کننده هستم.
آنان پاسخ می دادند :این مولای ما از تو گذشتیم با این که از تو خطایی سرنزده امام سجّاد می فرمود:بگویید خداوندا از علی بن الحسین در گذر همان گونه که او از ما در گذشت و او را از آتش رهایی ده همان گونه که او ما را از بندگی رهای بخشید.
آنان این جملات را تکرار می کردند و امام (ع) می فرمود:خدایا اجابت کن ای پروردگارجهانیان.
آنگاه می فرمود:بروید همه شما را بخشیدم آزادتان کردم به امید آن که خداوند مراببخشد و از آتش رهایم کند.
پس آنان را آزاد می نمود.
امام سجاد(ع) در روز عید فطر به آنان مقداری که آنها را از مردم بی نیاز کند جایزه می داد
آن حضرت هرسال شب آخر ماه مبارک رمضان حدود بیست نفر یا کمتر یا بیشتر از غلامانش را آزاد می نمود.
امام سجاد(ع) می فرمود:همانا خداوند متعال در هر شب از ماه رمضان در هنگام افطار هفتاد میلیون نفر را از آتش آزاد می کند که همگی مستحق آتش هستند وقتی شب آخر ماه رمضان فرا می رسد به اندازه همه ماه آزاد می کند من دوست دارم خداوند ببیند که من بندگانم را در دنیا آزاد نمودم به امید آن که خداوند نیز مرا از آتش دوزخ آزاد نماید.
امام سجاد(ع) هیچگاه خدمتکاری را بیش از یک سال استخدام نمی نمود وقتی در اول سال یا در وسط سال بنده ای را مالک می شد او را در شب عیدفطر آزاد می نمود سال دیگر بندگان دیگری به جای آنان مالک می شود که آنان را نیز آزاد می فرمود حضرت تا زنده بود چنین می کرد تا این که به جوار رحمت الهی ملحق شد.
امام سجاد(ع) غلامان سیاهی را خریداری می کرد در حالیکه حضرت نیازی به آنان نداشت ولی آنها را در هنگام حج به عرفات می آورد و به وسیله آنان گودال ها و شکاف هایی را که باعث آزار مردم بودند پر می کرد وقتی از آنجا حرکت می فرمود همه آنها را آزاد می نمود و مقداری پول به آنان جایزه می داد.
الاقبال:560-561،بحارالانوار:46/103 ح 93
و نیز شهید در کتاب "مسکن الفواد"می نویسد:
روزی عده ای مهمان در خدمت امام سجاد(ع) بودند یکی از غلامان عجله کرد و گوشت بریانی ر ا که در تنور بود با سرعت آورد و از دستش افتاد و به سریکی از فرزندان امام اصابت کرد و او را کشت.
امام سجاد (ع) سریع کنار فرزندش آمدو دید او مرده است به غلام فرمود:
أنت حرّ أماأانک لم تتعمّده
توآزادی تو این کار از عمد انجام ندادی.
آنگاه به دفن و تجهیز فرزند خود پرداخت.
بحارالانوار:46/99 ضمن ح87