بیماری ماکولار آمیلوئیدوز نوعی بیماری پوستی است و در آن پروتئین ها به وظایف خود درست عمل نکرده و سبب ایجاد لکه های قهوه ای یا مایل به خاکستری روی پوست می شوند. با مطالعه این مطلب بیشتر با علائم بیماری ماکولار آشنا خواهید شد.
آشنایی با علائم بیماری ماکولار آمیلوئیدوز
بیماری ماکولار آمیلوئیدوز مانند پسوریازیس و لکودرما نوعی بیماری پوستی شایع است که شاخص ترین علائم آن بروز لکه های تیره روی پوست می باشد. این لکه ها می توانند در هر قسمت پوست ایجاد شده و زیبایی و سلامت فرد را مورد هدف قرار دهند.
بیماری ماکولار تا زمانی که درمان نشود می تواند سال ها با فرد همراه باشد. گزارش شده ماکولار در بین نژاد ایرانی هم شایع بوده و سالانه افراد زیادی به آن مبتلا می شوند. این بیماری زمانی روی می دهد که پروتئین ها به درستی وظیفه خود را انجام نداده و تغییر شکل پیدا کرده در نهایت رسوب می کنند.
این رسوبات می توانند سبب بروز لکه های قهوه ای یا مایل به خاکستری روی پوست گردند. ماکولار می تواند در نواحی مختلف بدن بروز یابد ولی بیشتر در قسمت بالاتنه (نواحی پشت، کتف، سینه، بازو و شکم) و پاها ظاهر می شود.
علل بروز عارضه پوستی ماکولار
عارضه پوستی ماکولار تحت تاثیر عوامل زیر بروز می یابد:
عامل ژنتیک
عامل ژنتیک نقش مهمی در عارضه پوستی ماکولار دارد. برخی جهش های ژنی که در بدن روی می دهد باعث می شود تولید یا پردازش پروتئین در بدن مختل شده و ریسک ابتلا به ماکولار افزایش یابد.
امراض التهابی
امراض التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و بیماری التهابی روده زمینه بروز ماکولار را به همراه دارند. در اثر این بیماری ها، التهاب به وجود آمده می تواند به ایجاد ضایعات پوستی منجر گردد.
سن فرد
ماکولار در هر سنی امکان بروز دارد ولی با افزایش سن در افراد 20-60 ساله بیشتر شیوع دارد. ضمنا این عارضه پوستی در مردان از زنان بیشتر مشاهده می شود.
عامل عفونت
برخی عفونت ها به ویژه عفونت های ویروسی و باکتریایی سبب تحریک سیستم ایمنی بدن به تولید پروتئین های آمیلوئیدوز می شوند.
پوشیدن لباس های تنگ
لباس های تنگ با سایش پوست به ویژه در نواحی حساس نظیر کشاله ران و زیر بغل سبب اصطکاک و تحریک پوستی می گردند. این مسئله منجر به التهاب و آسیب پوستی هم می شود و محیط برای رشد باکتری و قارچ ها فراهم می شود. در نهایت خطر ابتلا به عفونت ها به ویژه عفونت های مرتبط با عارضه ماکولار افزایش می یابد.
به جز این عوامل، قرار گرفتن در معرض پرتو یونیزان، تحریک پوستی، بیماری کلیوی، سرطان و مصرف بعضی بیماری ها می تواند سبب بروز ماکولار گردد.
اشکال عارضه ماکولار آمیلوئیدوز
عارضه ماکولار آمیلوئیدوز دارای دو شکل زیر می باشد:
فرم ماکولار که در آن پشت ناحیه تنه، قفسه سنه، ساق و روان و گردن تیره می شود. این شکل بیماری در زنان میانسال شایع تر بوده و در آن الگوی راه راه مشاهده می شود. میزان خارش پوستی هم بین خفیف تا شدید متغیر است.
شکل بعدی لیکن آمیلوئیدوز است و در آن ضایعات پوستی ضخیم تر هستند. معمولا لکه های پوستی ساق پا یا خارج بازو را درگیر می کنند. این شکل بیماری با خارش همراه بوده و در مردان نسبت به زنان شایع تر است.
افراد مستعد به عارضه پوستی ماکولار
از جمله افرادی که مستعد ابتلا به این عارضه پوستی هستند عبارت است از:
- افراد با پوست تیره
- افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به عارضه پوستی ماکولار
- نژادهای آسیایی، افریقایی، امریکای جنوبی و خاورمیانه ای بیشتر از نژادهای اروپایی و امریکای شمالی مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
- افراد با سابقه بیماری آرتریت روماتوئید، بیماری التهاب روده
- قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان مثل اشعه ایکس
- قرار گرفتن در معرض آفتاب
- تماس با برخی مواد شیمیایی
- سیگار کشیدن
علائم عارضه پوستی ماکولار
عارضه ماکولار آمیلوئیدوز با بروز برخی علائم ظاهر می شود از جمله:
- بروز لکه های قهوه ای یا خاکستری روی پوست که شایع ترین نشانه است.
- بروز ضایعات پوستی زبر و برجسته
- ضایعات پوستی همراه با خارش
- دردناک شدن بیماری
تشخیص و درمان عارضه ماکولار
برای تشخیص عارضه ماکولار آمیلوئیدوز پزشک متخصص با توجه به اقداماتی از جمله تست های آزمایشگاهی، بیوپسی و عکسبرداری این بیماری را تشخیص می دهد. با استفاده از آزمایش خون و ادرار پروتئین های غیر طبیعی و اضافی بدن مورد بررسی قرار می گیرد.
در بیوپسی از پوست بیمار نمونه برداری صورت گرفته و زیر میکروسکوپ تحت بررسی قرار می گیرد. این مورد دقیق ترین روش برای تشخیص عارضه ماکولار است. در عکسبرداری نیز میزان گسترش عارضه در بدن فرد بررسی شده و میزان درگیری سایر ارگان های بدن نظیر کبد و قلب بررسی می شود.
متاسفانه درمان قطعی برای این عارضه وجود ندارد. با این حال به کمک برخی درمان ها می توان از پیشرفت ماکولار جلوگیری کرد. به عبارتی درمان های متعددی وجود دارد که مانع از پیشرفت این عارضه شده و علائم آن را کاهش می دهد.
دقت کنید درمان ها تحت نظر پزشک باید صورت گیرد و از انجام خوددرمانی بپرهیزید. از جمله روش های درمانی عارضه ماکولار عبارت است از:
لیز می تواند به میزان زیادی لک ها و ضایعات پوستی که در اثر عارضه خود ایمنی ماکولار ایجاد می شود را بکاهد. در اینجا از لیزرهای لایه بردار فرکشنال استفاده می شود.
برای تسکین درد ناشی از عارضه ماکولار داروهای ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن تجویز خواهد شد.
-
استفاده از آنتی هیستامین ها
آنتی هیستامین ها در روند درمان عارضه ماکولار برای کاهش خارش ناشی از عارضه تجویز می شوند.
-
استفاده از کورتیکواستروئیدها
پزشک پوست به منظور کاهش التهاب و خارش حاصل از بیماری، کورتیکواستروئیدهای موضعی نظیر رتینوئیدها و هیدروکینون را تجویز می کند. معمولا برای درمان این بیماری کرم های کورتیکواستروئیدی تجویز می شود.
پزشک متخصص پوست ممکن است داروهای ضد التهابی مانند سیکلوفسفامید را که به شکل قرص یا وریدی استفاده می شود را تجویز کند. این دارو با کاهش فعالیت سیستم ایمنی به کنترل ماکولار کمک می کند.
این دارو به منظور درمان بیماری های خود ایمنی تجویز می شود و سبب تضعیف و کاهش سیستم ایمنی بدن می شود.
باید اشاره کرد از این روش برای بهبود ظاهر پوست استفاده می شود.
قابل ذکر است در موارد شدید عارضه ماکولار آمیلوئیدوز که کبد فرد شدیدا درگیر می شود، می توان از پیوند کبد به منظور درمان استفاده کرد.
در روش پلاسما فریز از نیتروژن مایع جهت فریز و از بین بردن سلول های غیر طبیعی پوست استفاده می شود. این روش می تواند التهاب، خارش و درد ناشی از عارضه پوستی ماکولار را کاهش دهد.
روش های کمک کننده به بهبود عارضه ماکولار
روش های زیر نیز در بهبود عارضه ماکولار کمک کننده خواهد بود:
1. فعالیت فیزیکی و ورزش
باید دانست ورزش و فعالیت های فیزیکی به دفع پروتئین های اضافی کمک می کند. در صورت ابتلا به این بیماری ورزش هایی مانند دو، ایروبیک و پیلاتس را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
2. مصرف ویتامین ث
مصرف ویتامین ث سبب دفع پروتئین های اضافی بدن خواهد شد و به کنترل عارضه ماکولار کمک می کند. در صورت ابتلا به این عارضه سعی کنید مرکبات، گوجه فرنگی، انبه، هنداونه و گل کلم مصرف کنید.
3. استفاده از پروتئین های مفید
باید اشاره داشت استفاده از پروتئین های مفید مانع از تجمع پروتئین آمیلوئیدوز می شود. از این رو به جای مصرف گوشت قرمز و فست فودها سعی کنید مواد غذایی مانند تخم مرغ، امگا 3، بوقلمون و ماهی را در رژیم غذایی خود بیشتر قرار دهید. البته در مصرف پروتئین های سالم هم نباید زیاده روی کرد.
4. پرهیز از محرک ها
بعضی از محرک ها نظیر نور خورشید، مصرف فست فودها و پوشیدن لباس های تنگ و ضمنا کشیدن کیسه در حمام باعث سبب تشدید این عارضه می شود. از این رو سعی کنید از محرک های این عارضه اجتناب نمایید.
5. نوشیدن مایعات کافی
اگرچه همواره توصیه می شود تا حد ممکن آب بنوشید، ولی در این خصوص این بیماری مصرف بیش از حد آب سبب تنگی نفس می شود. در صورت ابتلا به این بیماری میزان مصرف آب نباید از یک و نیم لیتر در طول روز بیشتر باشد.
پیشگیری از عارضه پوستی ماکولار
برای پیشگیری از ابتلا به این نوع بیماری پوستی توصیه می شود موارد زیر را مدنظر قرار دهید:
- کنترل وزن: افزایش وزن ریسک ابتلا به ماکولار را تشدید می کند. به این ترتیب با ورزش و اجتناب از پرخوری وزن خود را متناسب حفظ کنید.
- در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به آمیلوئیدوز پوستی توصیه می شود معاینات منظم انجام دهید. در صورت تشخیص مراحل اولیه بیماری از پیشرفت آن می توان جلوگیری کرد.
- اگر درمان های رادیوگرافی دارید که از اشعه ایکس و اشعه درمانی استفاده می شود همه اقدامات مراقبتی و محافظتی را حین آزمایش انجام دهید.
- سیگار می تواند منجر به تجمع پروتئین های غیرطبیعی و در نتیجه آمیلوئیدوز گردد. از این رو کاهش مصرف یا ترک سیگار ریسک بروز ماکولار را کاهش می دهد.
عارضه آمیلوئیدوز چه عوارضی به دنبال دارد؟
عارضه ماکولار آمیلوئیدوز تنها عوارض پوستی نداشته و با عوارض زیر نیز ممکن است همراه شود:
- با پیشرفت عارضه ماکولار، ممکن است کلیه ها تحت تاثیر قرار گرفته و فرد به نارسایی کلیه مبتلا شود.
- رسوبات آمیلوئیدوز علیرغم ایجاد لک های پوستی می توانند عملکرد طبیعی پوست را نیز تخریب کنند. آمیلوئیدوز مخرب، فولیکول های مو، غدد تعریق و رگ های خونی را تحت تاثیر قرار داده و سبب خشکی پوست، اختلال در گردش خون، شکنندگی و ریزش موها گردد.
- در موارد نادر عارضه آمیلوئیدوز ممکن است ریسک ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
- این عارضه ممکن است به قلب هم آسیب وارد کند. با تجمع آمیلوئیدوز در عضله قلب، کاردیومیوپاتی بروز کرده و در اثر آن عضله قلب تضعیف شده و آریتمی قلب را به دنبال دارد.
- عوارض عارضه آمیلوئیدوز تنها جسمی نبوده و روح و روان فرد بیمار را هم تحت تاثیر قرار می دهد. این عارضه استرس و اضطراب را به دلیل ظاهر ناخوشایند به همراه دارد و فرد از حضور در جمع خودداری می کند.
میزان شیوع ماکولار
گزارش شده شیوع این بیماری خود ایمنی در نواحی آسیایی از جمله آسیای شرقی و خاورمیانه نسبت به اروپا و امریکا بیشتر است. همچنین تا ده درصد ابتلا به ماکولار ارثی است. ضمنا افراد با پوست تیره نوع 4.5 احتمال ابتلای بیشتری به این عارضه را دارند.
قابل ذکر است عارضه ماکولار تنها جنبه ارثی نداشته و در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به این عارضه را نداشته هم ممکن است بروز یابد. این عارضه می تواند در اثر جهش های ژنتیکی ایجاد شده در حالی که هیچ یک از اعضای خانواده نشانه ای از آن را نداشته باشند.
میزان خطرناک بودن بیماری
عارضه ماکولار آمیلوئیدوز در صورتی خطرناک است که تشدید شده و پیشروی کند به طوری که اندام های داخلی مثل قلب، کبد و کلیه تحت تاثیر قرار بگیرند. اگر این عارضه تنها پوست را درگیر نموده باشد از لحاظ زیبایی مشکل ساز می شود.
ضمنا این بیماری مسری نبوده و همانطور که اشاره شد در اثر تجمع غیر طبیعی پروتئین ها ایجاد می شود. هیچ عامل عفونی که از فردی به فرد دیگر منتقل گردد در آن گزارش نشده است.
باید اشاره کرد افراد مبتلا به این عارضه پوستی می توانند به زندگی عادی خود بپردازند. برای برگشت به روال قبلی باید به متخصص پوست مراجعه و به کمک درمان های مناسب ارائه شده آن را کنترل نمایید. هر بیماری از جمله پسوریازیس و لک های پوستی یا انواع آکنه در صورت تشخیص به هنگام سریع تر درمان خواهند شد.
طول عمر بیمار مبتلا به ماکولار همانند سایر بیماری های پوستی به شدت عارضه و نحوه درمان بستگی دارد. در موارد خفیف این عارضه تاثیری بر طول عمر فرد ندارد ولی اگر بیماری تشدید شود و عوارض جانبی جدی داشته باشد می تواند خطرناک شود.
همچنین قابل ذکر است کودکان هم ممکن است به بیماری خود ایمنی ماکولار آمیلوئیدوز ابتلا یابند. ولی در اغلب موارد جدی نبوده و به خودی خود از بین خواهد رفت. با این وجود در صورت شدت بیماری باید به متخصص پوست مراجعه و درمان های پزشکی همانند افراد بزرگسال صورت گیرد.