پیام راهبردی فیلم اجاره نشین ها

 برای هشتمین بار فیلم اجاره نشین های داریوش مهرجویی را دیدم. برایم بیش از هفت بار پیش، تلخ و دردناک بود. داستان فیلم چنین است که همه واحدهای یک مجتمع آپارتمانی فرسوده واقع در حاشیه پایتخت، که مالکش مرده و بی وارث است، توسط مستاجرینی که هیچ کدام با هم همساز و همدل نیستند، پر شده و رو به ویرانی است، ولی یکایک مستاجران هریک در حال و هوا و فضای شخصی و خانوادگی خود غرقند و در جزیره خود به سر می برند. مباشر مالک که خود نیز مستاجر همین ساختمان است، به همراه مشاور املاک خارج مجتمع نیز برای تصاحب ملک طرح و برنامه دارند؛ به همین دلیل هر تصمیمی مبنی بر نوسازی و بهسازی آن را به لطایف الحیل خنثی می کنند.

از سوی دیگر هریک از باشندگان این مجتمع در پی به کرسی نشان دادن ایده و دیدگاه خود بوده و کمترین اعتنایی به نظر دیگران ندارند. یکی در پی بازسازی است، دیگری با کمک مشاور املاک خارج مجتمع، در پی تصاحب ملک است، سومی در پی توطئه‌ و باندبازی برای کنار نهادن مباشر است، چهارمی فقط به ساز و آواز دلبسته و آن دیگری، همین که زن و بچه اش سر پناهی دارند دلخوش است.
از جمله در یک سکانس، در حالی که شیرآلات در طبقات بالا ترکیده است و آب و کثافت شر شر از پله ها و سقف، بی وقفه رو به پایین در حال ریزش است، ساکنین طبقات پایین تند تند، با کاسه و لگن و لیوان و هرچه دم دستشان است، برای نجات بقیه زندگی نکبت بارشان، در حال جمع کردن آب هایی هستند که از بالا در حال نشت بوده و زندگیشان را تباه کرده است. ولی آب و کثافت همچنان از بالا جاری است.
 

بالاخره باشندگان برای بازسازی به توافق می رسند؛ ولی دیگر خیلی دیر شده است. مجتمع تا آن حد پوسیده شده، که وقتی کبوتری بر لبه منبع قبلا خم شده آب، واقع بر پشت بام می نشیند، تانکر آب به لرزش در آمده، سقوط کرده و همه آب تانکر می‌ریزد. یعنی به حدی به مرحله سقوط رسیده که حتی تحمل وزن کبوتری را هم ندارد. با سرنگون شدن تانکر آب، کل ساختمان هم فرو می ریزد. پیام مهرجویی در فیلم اجاره نشین ها یک گزاره کوتاه است: وقتی ساختاری پوسیده شد، سقوطش به یک تلنگر بسته است.

216216