از دیدگاه آیات قرآن و روایات، میزان سنجش اعمال انسان ها در قیامت چیست؟

برای عقاید، اخلاق و اعمال انسان میزانی مناسب آنها وجود دارد؛ چنان که از آیات فراوانی از قرآن استفاده می شود؛ مانند:
      1 - «وَنَضَعُ المَوازین القِسط لِیَوم القِیمه فَلا تُظْلَم نَفْس شَیئا و إِن کان مِثقال حَبه مِن خَردَل أَتینا بِها و کَفی بِنا حاسَبین» انبیاء/47 . [و ترازوهای عدل را برای روز قیامت خواهیم نهاد و ستمی به هیچ کس نخواهد شد و اگر عملی به اندازه دانه خردلی (اسپندی) باشد در حساب آوریم و تنها علم ما از همه حسابگران کفایت خواهد کرد و ما نیز خود حسابرس کافی و کامل هستیم.]
      امام صادق(ع) در تفسیر این آیه می فرماید: ترازوهای قسط و عدالت در روز قیامت عبارتند از پیامبران و اوصیاء (ع): «هم الأنبیاء و الأوصیاء» (نوارالثقلین 3/430، ح 77.)
      بنابراین، عقاید و اخلاق و اعمال انسان ها را با عقاید و اخلاق و اعمال پیامبران و اوصیای آنان ارزیابی کرده و می سنجند.
      2 - «فَمَن ثَقُلت مَوازینه فَأُولئِک هُم المُفلِحون و مَن خَفَّت مَوازینَه فَأوُلئِک الَّذِین خَسِروا أَنفُسهم فی جَهنَّم خالِدون» مؤمنون/102 ـ 103 . [کسانی که ترازوهای اعمالشان سنگین باشد آنان رستگارانند و کسانی که ترازوهای کردارشان سبک باشد به خود زیان وارد کرده و سرمایه خود را باختند و در جهنم جاوید خواهند بود.]
      امیرالمؤمنین(ع) درباره پیشوایان کفر و پرچمداران گمراهی می فرماید: برایشان توزین سنجش اعمال نیست و مورد اعتنا قرار نمی گیرند؛ زیرا اینان به امر و نهی خدا و پیامبر اعتنا نکردند. از این رو در دوزخ جاوید خواهند بود. (همان/565، ح 158.)
      3 - «فَأَمّا مَن ثَقُلت مَوازینه فَهُو فی عیشَه راضِیه و أَمّا مَن خَفَّت مَوازینُه فَأُمُه هاوِیه» قارعه/6 ـ 9. [کسانی که میزان کردارشان سنگین باشد در زندگی خوشی به سر می برند، اما کسانی که میزانشان سبک باشد جایگاهشان دوزخ است.]
      کسی از امام صادق(ع) پرسید آیا اعمال وزن می شود. فرمود: نه؛ زیرا اعمال جسم نیست، بلکه عرض و صفت است، وانگهی کسی به وزن کردن نیاز دارد که تعداد اشیا و سنگینی و سبکی آنها را نداند و قطعا بر خداوند چیزی پوشیده و پنهان نیست. پرسید: پس معنای میزان چیست؟ فرمود: عدالت است. پرسید: پس معنای آیه «فَمَن ثَقُلت مَوازینه» چیست؟ فرمود: ترجیح عمل و کردار شایسته است. (نورالثقلین 5/658، ح 5.)
      4 - «وَ الْوَزن یَومَئِذ الحَق فَمَن ثَقُلت مَوازینه فَأوُلئِک هُمُ المُفلِحون و مَن خَفَّت مَوازینه فَأوُلئِک الَّذِین خَسِروا أَنفُسهم بِما کانو بِایاتِنا یَظلِمون» اعراف/8 ـ 9 .
      [قطعا روز قیامت روز سنجش اعمال است؛ آنان که میزانشان سنگین باشد البته رستگار خواهند بود و آنان که سنجش آنها سبک باشد کسانی هستند که به آیات و پیامبران خدا ستم کرده اند و در حقیقت به خود زیان وارد ساخته اند.]
      پیامبر اسلام(ص) می فرماید: پنج چیز میزان را سنگین می کند: «سبحان الله» و «الحمد الله‌» و «لا إله الا الله» و «الله اکبر» و فرزند شایسته و صالحی که از انسان مسلمان وفات کند و انسان در مرگ او شکیبا و بردبار باشد. (نور الثقلین 2/5، ح 15.) تذکر: اینگونه از موارد از قبیل ذکر مصادیق مهم است وگرنه طبق شواهد دیگر مصادیق فراوانی برای نقل میزان مطرح است.
      5 - «أُولئِک الَّذِین کَفَروا بِایات رَبِّهم و لِقائِه فَحَبطت أَعمالُهم فَلا نُقیم لَهم یَوم القیمه وَزْنا»‌ کهف/105 . [آنان کسانی هستند که به آیات پروردگارشان و ملاقات او کفر ورزیده اند. بنابراین، اعمالشان باطل و نابود گشته، و ما در روز قیامت بر ایشان ترازو نصب و میزان اقامه نمی کنیم؛ زیرا کالایی برای توزین ندارند.]