تشکیل کابینه جدید فقط با ۲ تغییر/ ناطق نوری به وزارت کشور رفت

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دهم شهریور ماه چهل‌ و سومین سالروز تشکیل کابینه موقت توسط آیت الله محمدرضا مهدوی‌کنی در سال 1360 بود.

به روایت ایسنا، جلسه شورای عالی دفاع یکشنبه هشتم شهریور 1360 با حضور رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، وزیر کشور، رئیس کل شهربانی کشور، فرمانده ژاندارمری، معاون وزیر کشور، معاون اطلاعاتی نخست‌وزیر به همراه نمایندگان اطلاعات سپاه پاسداران، کمیته انقلاب اسلامی و نمایندگان ستاد مشترک و نیروی زمینی ارتش و مسعود کشمیری جانشین دبیر شورای عالی دفاع تشکیل شد و نتیجه جلسه دقایقی بعد با انفجار دفتر نخست‌وزیری روشن شد.

جلسه در ساعت 15 بعدازظهر با انفجار دو پوند تی‌ان‌تی و چند گرم منیزیم بهم ریخت و محمدعلی رجایی رئیس جمهور و حجت الاسلام محمدجواد باهنر نخست‌وزیر به شهادت رسیدند و تیمسار هوشنگ وحید دستجردی رئیس کل شهربانی کشور نیز بر اثر شدت جراحات 6 روز بعد در بیمارستان جان به جان آفرین تسلیم کرد.

به دنبال این اتفاق شورای موقت ریاست جمهوری با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی و رئیس دیوان عالی کشور و بدون حضور نخست‌وزیر که در این حادثه به شهادت رسید، تشکیل جلسه داد و حجت‌الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی، وزیر وقت کشور را به دلیل تجربه موفق در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری با حفظ سمت به عنوان کفیلِ نخست‌وزیر، مامور تشکیل کابینه موقت کرد.

شورای موقت ریاست جمهوری طی چهل و شش سال گذشته سه بار تشکیل جلسه اضطراری داد که البته بار سوم با هدایت مقام معظم رهبری به سرانجام رسید.

حجت الاسلام مهدوی کنی در کنار پدر

بار اول پس از رای اولین مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت سیاسی سید ابوالحسن بنی‌صدر و خلع او از ریاست جمهوری در 31 خرداد 1360، بار دوم پس از ترور محمدعلی رجایی و حجت الاسلام محمدجواد باهنر دومین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران در هشتم شهریور 1360 و بار سوم یک روز بعد از سقوط هلیکوپتر حامل حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی در روز دوشنبه 31 اردیبهشت 1403 و شهادت او و هیات 7 نفره همراهش.

اولین اقدام شورای انقلاب اسلامی که در 22 دی 1357 با تدبیر امام خمینی تشکیل شد، انتخاب و پیشنهاد دکتر مهدی بازرگان به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت ایران به بنیانگذار انقلاب اسلامی و تایید ایشان بود.

شورای موقت ریاست جمهوری

شورای موقت ریاست جمهوری طبق اصول 130 و 131 اولین ویرایش قانون اساسی مصوب سال 1358، در صورت عزل، کناره‌گیری، غیبت، بیماری یا مرگ رئیس‌جمهور موظف به انجام موقت مسوولیت‌های رئیس‌جمهور بود.

این شورا اول بار پس از عزل سید ابوالحسن بنی‌صدر از ریاست جمهوری تشکیل جلسه داد. اعضای این شورا مرکب از محمدعلی رجایی نخست‌وزیر، آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی رئیس دیوان عالی کشور بود.

شورای موقت ریاست جمهوری برای تشکیل کابینه انتقالی و فراهم کردن زمینه برگزاری دومین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، حجت‌الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی وزیر وقت کشور را به عنوان کفیل رئیس‌جمهور انتخاب کرد و ایشان از تاریخ 31 خرداد تا 12 مرداد 1360 هم‌زمان عهده‌دار وظایف رئیس‌جمهور و فراهم کردن مقدمات برگزاری دومین انتخابات ریاست جمهوری در کسوت وزارت کشور بود.

جنایت منافقین

با دست به اسلحه شدن و آغاز اقدامات تروریستی عناصر سازمان منافقین در ترور و حذف فیزیکی مقامات ارشد جمهوری اسلامی و شدت گرفتن این روند در ماه‌ها و سال‌های اول پیروزی و استقرار نظام جدید سیاسی در ایران، محمدعلی رجایی رئیس جمهور و حجت الاسلام محمدجواد باهنر نخست وزیر به شهادت رسیدند.

فاجعه هشتم شهریور 1360 موجب برگزاری دومین نشست اضطراری شورای موقت ریاست جمهوری شد اما این نشست به دلیل شهادت آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی رئیس دیوان عالی کشور در دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 و شهادت محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر در دفتر نخست‌وزیری در 8 شهریور 1360 با تغییراتی در ترکیب اعضایش مواجه شد.

شورای موقت ریاست جمهوری که در فقدان دو عضو فقیدش، آیت‌الله بهشتی و محمدعلی رجایی عزادار بود با جایگزین کردن آیت‌الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس جدید دیوان عالی کشور، دومین نشست اضطراری خود را با حضور آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار کرد.

شورای موقت ریاست جمهوری، به دلیل تجربه موفق محمدرضا محمدرضا مهدوی‌کنی در برگزاری دومین انتخابات ریاست جمهوری او را به عنوان کفیل نخست‌وزیر، مامور تشکیل کابینه جدید کرد.

او که در کابینه شهید حجت الاسلام محمدجواد باهنر، وزیر کشور بود، کابینه ایشان را با دو تغییر به عنوان کابینه خودش معرفی کرد.

تغییر اول جایگزین کردن آیت‌الله علی‌اکبر ناطق‌نوری به جای خودش در پست وزارت کشور بود.

مهدوی‌کنی برای پر کردن جای خالی وزیر راه و ترابری، سید هادی نژادحسینیان را به عنوان وزیر به اولین مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و با رای مجلس به او، کابینه موقت مهدوی‌کنی از 8 شهریور 1360 تا 17 مهر 1360 عهده‌دار وظایف کشور شد.

بی توفیقی وزیر وقت کشور

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا مهدوی‌کنی در کسوت وزیر کشورِ دولت باهنر، عضو شورای عالی دفاع هم بود اما او در نشست این شورا که یکشنبه هشتم شهریور 1360 در دفتر نخست‌وزیری برگزار شد، حضور نداشت.

او در خاطره ای از چرایی حضور نداشتن در آخرین جلسه شورای عالی دفاع، گفت: «در وزارت کشور هر وقت خسته می‌شدم قدری استراحت می‌کردم. روز انفجار پس از ادای نماز ظهر و عصر و صرف ناهار در اتاق بالا کمی استراحت کردم. وقتی بلند شدم ساعت 14:25 دقیقه بود جلسه شورای عالی دفاع قرار بود حدود ساعت 14:30 در محل نخست‌وزیری تشکیل شود.

خیلی خسته بودم گفتم پنج دقیقه دیگر هم بخوابم و بعد بلند شوم. ساعت 14:35 دقیقه بود بلند شدم و آمدم پایین و سوار ماشین زرهی شدم که در آن بی‌سیم و تلفن و وسائل ارتباطی وجود داشت.

از خیابان بهشت که وزارت کشور قبلا در آنجا بود به طرف خیابان حافظ حرکت کردیم. همین که وارد خیابان حافظ شدیم، شنیدم بی‌سیم داد می‌زند: «مرکز مرکز نخست وزیری انفجار، انفجار در نخست وزیری ... .»

به وزارت کشور برگشتیم و به دفتر خودم آمدم که رو به روی نخست وزیری هم بود. دیدم اتفاقا از همان اتاق دارد آتش بالا می آید. بعد با کمیته تماس گرفتم گفتند بله آنجا انفجار رخ داده و آقایان را به بیمارستان بردند. نگفتند که اینها شهید شده‌اند. من توفیق نداشتم شهید بشوم پنج دقیقه خواب بنده سبب شد که از این شهادت بی نصیب بمانم.»

پس از عزل سید ابوالحسن بنی‌صدر از ریاست جمهوری توسط اولین دوره مجلس شورای اسلامی، محمدعلی رجایی نخست‌وزیر وقت به عنوان نامزد دومین انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرد.

علاوه بر رجایی، سیدعلی اکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب‌الله عسگراولادی هم از سوی وزارت کشور و شورای نگهبان تایید صلاحیت شدند.

رجایی حمایت اکثر احزاب و تشکل‌های سیاسی و اجتماعی دهه 1360 را با خود داشت به همین دلیل با کمترین تبلیغات موفق به جلب حدود 90 درصد آرای شرکت کنندگان در دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری شد.

رجایی در این انتخابات 12 میلیون و 770 هزار و 50 رای از مجموع 14 میلیون و 573 هزار و 803 رای را به دست آورد و دومین رئیس‌جمهور ایران شد.

او در 11 مرداد 1360 در حضور امام امت و مقامات لشکری و کشوری قسم یاد کرد و حکم ریاست جمهوریش را از دست بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران گرفت اما 28 روز بعد در هشتم شهریور 1360 بر اثر انفجار دفتر نخست‌وزیری توسط مسعود کشمیری از اعضای سازمان منافقین نفوذی در شورای عالی دفاع به همراه حجت الاسلام محمدجواد باهنر نخست‌وزیر به شهادت رسید.

با شهادت آنان، شورای موقت ریاست جمهوری با حضور آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی و آیت‌الله موسوی اردبیلی برای دومین بار تشکیل جلسه داد و از بین سه گزینه پیشنهادی مشتمل بر محمدرضا مهدوی‌کنی، محمد غرضی و سید علی‌اکبر پرورش، مهدوی‌کنی در تاریخ 10 شهریور 1360 به عنوان کفیل نخست‌وزیر انتخاب شد و او مامور تشکیل کابینه موقت شد.

مهدی‌کنی یک روز بعد کابینه خود را انتخاب و وزرای پیشنهادیش را به مجلس معرفی کرد. در کابینه او همه وزرا به جز وزرای کشور و راه مشابه کابینه شهید باهنر تعیین شد.

او وزیر کشور را حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری و وزیر راه و ترابری را سید محمدهادی نژادحسینیان انتخاب کرد.

کابینه دولت انتقالی حجت الاسلام مهدوی کنی متشکل از سید علی‌اکبر پرورش، عبدالمجید معادیخواه، حسین نمازی، میرحسین موسوی، حبیب‌الله عسگراولادی، هادی منافی، سید مرتضی نبوی، سید محمد اصغری، سید موسی نامجو، سید مصطفی هاشمی‌طبا، محمدعلی نجفی، سید محمد میرمحمدصادقی، محمد سلامتی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، محمدشهاب گنابادی، سید محمد غرضی، حسن غفوری‌فرد و سید هادی نژادحسینیان در تاریخ 12 شهریور 1360 با 170 رأی موافق، 13 رأی ممتنع و 4 رأی مخالف از اولین دوره مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد گرفت.

دولت موقت مهدوی‌کنی بعد از فراهم کردن بستر برگزاری سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب آیت الله سیدعلی خامنه‌ای با کسب 74.2 درصد آرای واجدان شرایط به عنوان سومین رئیس‌جمهور ایران منصوب شد. سومین رئیس‌جمهور ایران نیز میرحسین موسوی را به عنوان نخست‌وزیر جدید، مامور تشکیل کابینه کرد.

همزمان با ایشان، حسن غفوری فرد، سید علی‌اکبر پرورش و سیدرضا زواره‌ای خود را کاندیدا کردند.

با مشخص شدن سومین رئیس‌جمهور ایران، کابینه موقت مهدوی‌کنی در تاریخ هفتم آبان 1360 به کارش پایان داد.

محمدرضا مهدوی کنی

محمدرضا مهدوی کنی فرزند اسدالله در 14 مرداد 1310 در محله‌ سرآسیاب‌ روستای کن‌ تهران‌ متولد شد.

او دوره ابتدایی را از سال 1317 به دبستان‌ بهمن‌ِ کن‌ رفت و با پایان مقطع‌ ششم‌ ابتدایی‌ همراه‌ خانواده به قم‌ مهاجرت کرد.

محمدرضا با تشویق پدر به آموختن علوم‌ دینی‌ علاقه‌مند شد و به مدارس دینی قم رفت.

نام‌فامیل او در ابتدا حاج‌باقری‌ بود اما بعدها به مهدوی‌کنی تغییر یافت.

محمدرضای جوان در 14 سالگی‌ لباس طلبگی به تن کرد و در سال‌ 1327 سطوح عالی حوزوی در فقه‌ و اصول‌، فلسفه‌، کلام‌ و تفسیر را در مدرسه فیضیه قم و سپس در مدرسه‌ حجتیه قم نزد آیات عظام سید روح الله موسوی خمینی، محمدحسین‌ بروجردی‌، محمدحسین‌ طباطبایی‌، مرتضی‌ مطهری‌، شهاب‌الدین‌ مرعشی‌ نجفی‌ و عبدالجواد جبل‌ عاملی‌ خواند.

بر بال سیاست

محمدرضا هم‌زمان با تحصیل با اندیشه مبارزاتی حجت‌الاسلام سید مجتبی میرلوحی معروف به سید مجتبی نواب‌صفوی و برخی اعضای جمعیت فداییان‌ اسلام‌ در قم آشنا و به‌ مسائل‌ سیاسی‌ و تبلیغی‌ علاقمند شد.

اولین رویارویی محمدرضا و دوستانش با رژیم‌ پهلوی‌ در سال‌ 1328 اتفاق افتاد. این برخورد موجب بازداشت یک‌ روزه‌ و ضرب‌ و شتم‌ او و دوستانش توسط ماموران شهربانی قم و واکنش‌ تند آیت‌الله بروجردی‌ شد.

مهدوی کنی به همراه آیت الله محمد محمدی‌ گیلانی‌، محمد امامی‌ کاشانی‌ و محمود شمس، مجمع‌ سیاسی‌ طلاب‌ قم‌ را با هدف ایجاد تحول‌ در آموزش‌ علوم‌ دینی‌ در حوزه‌های‌ علمیه‌، تجدید نظر در محتوای‌ دروس‌ و مبارزه‌ با تفکرات‌ کمونیستی‌ و ماتریالیستی‌ تاسیس کردند.

حجت الاسلام مهدوی کنی در سال‌ 1341 به عنوان امام جماعت مسجد جلیلی‌ میدان‌ فردوسی‌ تهران‌ انجام وظیفه کرد.

حجت‌الاسلام مهدوی‌کنی در کنار آیات عظام دکتر سید محمد بهشتی‌، دکتر محمد مفتح‌، سید عبدالکریم‌ موسوی‌ اردبیلی‌ و اکبر هاشمی‌ رفسنجانی‌ به‌ فعالیت‌های‌ تحقیقاتی‌ و مطالعاتی‌ در علوم‌ قرآنی‌ وارد شد.

او نزد آیت‌الله سید محمود طالقانی‌، آیت‌الله حسن‌ لاهوتی‌، حجت الاسلام محمدجواد باهنر، آیت الله دکتر مرتضی‌ مطهری‌ و آیت الله اکبر هاشمی‌ رفسنجانی‌ در قالب جلسات‌ دوره‌ای‌، فعالیت‌های‌ مستمر سیاسی‌ و تبلیغی‌ را آموخت.

محمدرضای جوان به دلیل افشاگری‌هایش علیه رژیم پهلوی در سال‌ 1348 دستگیر، ممنوع‌المنبر و با حکم شهربانی‌ کل‌ کشور و کمیسیون‌ حفظ‌ امنیت‌ اجتماعی‌ تهران‌ از چهارم‌ شهریور 1354 به مدت سه سال‌ به‌ شهر بوکان‌ تبعید شد. با اوج‌گیری‌ قیام‌ مردم‌ علیه‌ رژیم‌ پهلوی‌ در سازماندهی‌ نیروهای انقلاب‌، مشارکت کرد. به‌ دستور امام‌ خمینی از آبان 1357 به‌ عضویت‌ شورای‌ انقلاب‌ اسلامی درآمد و در 12 بهمن 1357 عضو کمیته‌ استقبال‌ از امام‌ شد. او رابط شورای انقلاب و دولت موقت دکتر مهدی بازرگان بود.

پس‌ از تاسیس کمیته انقلاب‌ اسلامی‌ در 23 بهمن 1357 با پیشنهاد آیت‌الله دکتر مرتضی‌ مطهری‌ و تایید امام‌ امت به عنوان رییس‌ کمیته انقلاب‌ اسلامی‌ منصوب شد. کمیته انقلاب اسلامی تا مدت‌ها موظف به جمع‌آوری‌ سلاح‌های‌ دست مردم و ساماندهی‌ امور انتظامی‌ مشغول بود.

حجت‌الاسلام مهدوی‌کنی در 21 آبان‌ 1358 در کسوت مشاور وزیر کشور به کابینه موقت دکتر مهدی بازرگان رفت.

او چند ماه بعد به دلیل استعفای آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی از سرپرستی وزارت کشور جهت شرکت در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، با انتخاب شورای انقلاب اسلامی در تاریخ هفتم اسفند 1358 به‌ عنوان‌ سرپرست‌ وزارت‌ کشور منصوب شد.

حجت الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی در کابینه سید ابوالحسن‌ بنی‌صدر هم به عنوان وزیر کشور به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در تاریخ 20 شهریور 1359 از این مجلس رای اعتماد گرفت.

در پی عزل‌ بنی‌صدر از ریاست‌ جمهوری‌ و برگزاری اولین نشست اضطراری شورای موقت ریاست‌جمهوری، زیر نظر این شورا مسوول برگزاری دومین انتخابات ریاست جمهوری کشور شد.

با انتخاب محمدعلی‌ رجایی‌ و محمدجواد باهنر به عنوان دومین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر کشور از تاریخ 14 مرداد 1360 در کابینه باهنر به عنوان وزیر کشور انتخاب شد.

مهدوی‌کنی در پی شهادت دومین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر کشورمان توسط شورای موقت ریاست‌جمهوری به عنوان کفیل نخست‌وزیر مامور تشکیل کابینه شد و بعد از آماده‌سازی شرایط برگزاری سومین انتخابت ریاست جمهوری و انتخاب حجت‌الاسلام سید علی خامنه‌ای در تاریخ هفتم آبان 1360 به کارش پایان داد.

او در تاریخ 10 آبان‌ 1360 به عنوان دبیرکل‌ جامعه‌ روحانیت‌ مبارز تهران‌ انتخاب شد. مهدوی‌کنی در زمستان 1360 و در دومین سال از دوره چهار ساله انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، با حمایت برخی شخصیت‌های‌ سیاسی‌ و علمی‌ کشور دانشگاه‌ «هاروارد» را تحویل گرفت و با تغییر نام دانشگاه به «امام صادق (ع)» با انتخاب هیات مؤسس، ریاست این دانشگاه را عهده‌دار شد.

او در تاریخ 14 اردیبهشت‌ 1368 با حکم امام‌ خمینی (ره) به‌ عضویت‌ شورای‌ بازنگری‌ قانون‌ اساسی‌ منصوب‌ شد.

حجت‌الاسلام محمدرضا مهدوی‌کنی‌ با شرکت در چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در 17 اسفند 1389 به هیأت رئیسه این مجلس راه یافت و تا 29 مهر 1393 ریاست این مجلس را بر عهده داشت.

او در تاریخ 29 مهر 1393 در سن 83 سالگی دار فانی را وداع کرد.

27211