شناسایی آسیب های اختلال اضطراب سالمندان

 به قلم : محمدرضا دژکام ؛ روان‌شناس/ روان درمانگر/ مشاور ازدواج و خانواده

تحریریه زندگی آنلاین : اختلال های اضطرابی در سالمندان ‌شایع هستند ولی در اغلب موارد تشخیص داده نشده و درمان هم نمی شوند!  هر چند گزارشات اولیه حاکی از کاهش میزان شیوع اضطراب با افزایش سن بودند، مطالعات اخیر نشان می دهند که احتمالا این استتناج درست نبوده است. اضطراب در سالمندان اغلب از علائم مقدماتی افسردگی و دمانس و همچنین از نشانه های شایع بسیاری از اختلال های روانی است

علائم و نشانه های بالینی اضطراب در سالمندان

نشانه های بالینی این اختلال در سالمندان ‌به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:" 1_ نشانه های روانی 2_ نشانه‌های جسمانی 3_ نشانه‌های هیجانی که در ادامه به آنها اشاره می کنم.

 نشانه های بالینی از بعد روانی بایستی به این موارد توجه کرد که در صورت مشاهده‌ی آنها حتماً باید به متخصص اعصاب و روان مراجعه شود. علایمی مانند: "نگرانی، پریشانی، تمرکز ضعیف، ترس از دست دادن کنترل، ترس از مردن، ترس از بیهوش شدن، ترس از دیوانه شدن، عدم بینش لازم از شخصیت و واقعیت..... در حوزه‌ی نشانه های جسمانی باید به این موارد توجه کرد: افزایش ضربان قلب، تپش قلب، افزایش تعداد تنفس بیمار، لرزش، تعریق، حالات تهوع و استفراغ، خشکی دهان، احساس ناراحتی در قفسه‌ی سینه، تکرر ادرار.... در حوزه ی نشانه های هیجانی هم می توان به موارد زیر اشاره کرد: " اختلال خواب، تحریک پذیری، پاسخ از جا پریدن تشدید شده، افکار وسواسی و...

بیشتربخوانید:

بی اشتهایی روانی چیست؟

همه گیر شناسی اختلال اضطرابی در سالمندان

تفاوت در ملاک ها و معیارهای تشخیصی و تعیین مورد سبب شده است که برآوردهای به عمل آمده از میزان‌ شیوع اختلال های اضطرابی در سالمندان تقریبا بین 5 تا 10 درصد متغیر باشد. این میزان ‌در افراد فاقد توانایی خروج از خانه یا مقیم آسایشگاه سالمندان، بیماران‌ سالمندان دچار بیماری های خاص بیشتر است.

بیماری های جسمانی که معمولا سبب بروز نشانه‌های اضطرابی می شوند

این بیماری‌ها را باید در چند گروه طبقه‌بندی کرد. گروه اول، بیماری‌های قلبی عروقی هستند که خود شامل مشکلاتی، همچون :" نارسایی قلب، آنژین صدری، انفارکتوس،  میوکارد، بی‌نظمی های ضربان قلب  می‌شود. گروه دوم، بیماری‌های تنفسی هستند که خود شامل مشکلاتی همچون:" بیماری انسدادی مزمن، آسم، ذات الریه، آمبولی ریه می‌شود.گروه سوم‌، بیماری‌های عصب شناختی هستند که خود شامل مشکلاتی همچون:" بیماری پارکینسون، سکته مغزی، بسیاری از اختلال‌های عصب شناختی دیگر می‌شود. گروه چهارم، بیماری‌های غدد داخلی هستند که خود شامل مشکلاتی همچون:" پر کاری تیروئید، آفت قند خون و....می شود.

آیا بین اضطراب و سلامت جسمانی سالمندان رابطه ای وجود دارد؟!

 در پاسخ به این پرسش باید بگویم که بله! رابطه‌ی اضطراب و بیماری‌های جسمانی بسیار پیچیده است. لطفا به این نکات توجه کنید. 1_ اختلال‌های اضطرابی و بیماری های جسمانی هر دو در سالمندان شایع هستند و ممکن است که همزمان‌با هم ‌دیده شوند.2_ عدم برخورداری از سلامت کافی یکی از منابع‌ اضطراب برای بسیاری از سالمندان ‌است.3_ بسیاری از بیماری‌های جسمانی به  طور مستقیم سبب پیدایش نشانه‌های بالینی اضطراب می‌شوند 4_ نشانه‌های اضطرابی ممکن ‌است با نشانه‌های بیماری‌های جسمانی اشتباه شوند!

 بیشتربخوانید:

راه های فاصله گرفتن سالمندان از افسردگی

آیا بین اضطراب و افسردگی در سالمندان رابطه ای وجود دارد؟!"

در پاسخ به این پرسش باید بگویم که بله! نشانه های بالینی اضطراب اغلب با افسردگی همبستگی دارند. افتراق این دو اختلال از یکدیگر بسیار دشوار است و از بعد نشانه‌شناسی، همپوشانی بسیار زیادی با هم دارند! توصیف احساس افسردگی و خلق پایین برای سالمندان دشوار است در حالی که درباره‌ی " ضعف اعصاب "، راحت‌تر صحبت می‌کنند! به همین دلیل سالمندانی که به دلیل اضطراب به پزشک متخصص مراجعه می کنند بیشتر احتمال دارد که به بیماری افسردگی زمینه ای دچار باشند. شایان ذکر است که در مواردی که اضطراب و افسردگی در سالمندان همبستگی وجود دارد چند نکته ی قابل توجه دیده می شود 1_ نشانه‌های افسردگی شدیدترند!  2_ احتمال وجود افکار خودکشی بیشتر است! 3_ کارکرد اجتماعی پایین تر است! 4_ احتمال بهبودی دوره ی افسردگی کمتر است!

آیا بین اضطراب و مصرف برخی از داروها در سالمندان رابطه ای وجود دارد؟!"

در پاسخ به این پرسش باید بگویم که بله! بسیاری از داروها، از جمله داروهایی که بدون نسخه ی پزشک در داروخانه‌ها متاسفانه ‌فروخته می شوند و نیز الکل و کافئین، می‌توانند سبب بروز نشانه‌های اضطرابی در سالمندان شوند.قطع دارو خودسرانه نیز از نکاتی است که نباید از آن غافل شد! داروهایی مانند: ضد افسردگی‌ها، ضد کولینرژیک، استروییدها، تیروکسین و....را مد نظر قرار دهید.

آنچه که به عنوان یک روان شناس و روان درمانگر باید خدمت شما خواندگان عزیز و گرامی عرض کنم این است که یادتان باشد که در قرنی زندگی می کنیم که در دنیا تحت عنوان " قرن اضطراب " از آن یاد می شود. انسان با اضطراب به دنیا آمده، با آن زندگی می کند.به عبارت دیگر، اضطراب بخشی جدایی ناپذیر از زندگی هزاره ی سوم است اما در مورد سالمندان عزیز که چشم و چراغ خانواده و جامعه اند باید یادم باشد و نیز یادتان باشد که بیشتر از قبل باید به شرایط اضطراب زای آنان توجه کرد.فراگیری مهارت های کنترل،مهار، مدیریت و غلبه بر اضطراب را بایستی تمام اعضای خانواده مد نظر قرار دهند.روش های روان شناختی درمانی و رویکردهای تشخیصی که توسط درمانگر لحاظ می شود هرگز فراموش نشود و به آنها باید به درست و دقت تمام عمل کرد.پس حواسمان بیش از پیش باید به اضطراب سالمندان عزیز و درمان آنان باشند که خدای ناکرده دچار مشکل های بیشتر نگردند. امید آن که بتوانیم راهکارها و استراتژی های روان شناختی و کاربردی علمی صحیح را در زندگی اعمال کنیم.روزگارتان سرشار از عشق و مهربانی

بیشتربخوانید:

بیماری های روانی در سالمندان