به قلم : علی علیرضایی ، دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه بالینی بیمارستان سینا ، دانشگاه علوم پزشکی تهران
زیر نظر: دکتر راضیه خالوئی فرد ، متخصص تغذیه بالینی ، استادیار دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی بیمارستان سینا ، دانشگاه علوم پزشکی تهران
تحریریه زندگی آنلاین : آیا جراحی‌های کاهش وزن درمان صد در صد چاقی نمی‌باشند؟
امروزه، جراحی‌های اسلیو و بایپس نام‌هایی شناخته شده در میان مردم هستند. دلیل اقبال گسترده به این دسته از جراحی‌ها در بین مردم تأثیر غیر قابل انکار آن‌ها بر درمان چاقی و بهبود بیماری‌های همراه آن است، اما در اینجا سوالی مطرح می‌شود.
بیشتربخوانید:
آیا جراحی کافی است و دیگر نیازی به داشتن رژیم غذایی یا ورزش کردن نیست؟
جواب به این سؤال منفی می‌باشد. به طور کلی باید گفت که جراحی درمان 100 درصد نیست. جراحی تنها قسمتی از درمان چاقی است. موفقیت این نوع جراحی‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد. به عنوان مثال، سن، وزن اولیه، وضعیت سلامت عمومی، عادات غذایی و فعالیت بدنی پس از جراحی، میزان حمایت از جانب خانواده و محیط اجتماعی و عوارض پس از جراحی می‌توانند تأثیر زیادی بر نتایج جراحی داشته باشند.
همانند هر جراحی دیگری، جراحی‌های باریاتریک (کاهش وزن) نیز ممکن است با عوارض و مخاطرات خود همراه باشد، از جمله عفونت، مشکلات گوارشی، نشتی محل آناستوموز، عوارض بیهوشی و ... می‌توانند مانع از کاهش وزن مطلوب و یا حتی منجر به افزایش وزن شوند. تغییرات گسترده در روش زندگی پس از جراحی باریاتریک بسیار اساسی است.
تغییر در الگوی غذایی، محدودیت‌های مصرف غذا، فعالیت‌های ورزشی، مصرف مکمل‌های ویتامین - مینرال، و رعایت دقیق نکات پس از جراحی همگی برای دستیابی به نتایج موفق از اهمیت بالایی برخوردارند. نیاز به تغییرات زندگی مانند تغییر در رژیم غذایی و فعالیت بدنی پس از جراحی، یک ضرورت همیشگی است.
در نتیجه افرادی که تعهد کافی به این تغییرات را ندارند، ممکن است از جراحی نتیجه مطلوبی به دست نیاورند. این افراد ممکن است با چالش‌هایی همچون اضطراب، افسردگی، الگوهای رفتاری مختلف در مصرف غذا، و تغییرات در تصویر بدن مواجه شوند که همه این‌ها می‌توانند بر فرآیند کاهش وزن تأثیر بگذارند. برخی از این افراد به علت داشتن بیماری‌های مزمن یا استفاده از داروهای خاص، ممکن است کاهش وزن مطلوب را نداشته باشند. افرادی که پشتیبانی خانواده و اجتماعی مناسبی ندارند یا نتوانند الگوی زندگی خود را پس از جراحی تغییر دهند، ممکن است نتوانند از نتایج مطلوب بهره‌مند شوند.
بیشتربخوانید:
همچنین برای موفقیت در این مسیر نیاز به همکاری تیم جامعی از تخصص‌های مرتبط و آگاه به انواع جراحی‌های کاهش وزن و از جمله متخصصان تغذیه بالینی است تا تمامی مراحل روند کاهش وزن به درستی و با کمترین عوارض ناخواسته طی شود.
باید توجه داشت که جراحی کاهش وزن به عنوان راه‌حل آخر در نظر گرفته می‌شود و قبل از آن، روش‌های غیرجراحی مانند برنامه رژیم غذایی، ترک عادات بد غذایی، ورزش کردن و داروهای کاهنده وزن امتحان می‌شوند. در صورتی که با این روش‌های مرسوم طی 6 ماه تا 1 سال نتیجه مطلوب را کسب نکردند و درمان آن‌ها با شکست مواجه شد، می‌توان گزینه‌های تهاجمی‌تر همچون جراحی را برای افراد چاق در نظر گرفت. پس در برخی موارد، جراحی ممکن است به عنوان راه‌حل آخر در نظر گرفته شود، البته تشخیص این دسته از افراد، توسط تیم جراحی چاقی تشکیل شده از متخصصان مختلف اعم از جراحان، متخصصان تغذیه، روانشناسان و سایر تخصص‌های مرتبط است.
این تیم تمام جنبه‌های مربوط به بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد و تصمیم می‌گیرد که آیا جراحی برای فرد مناسب هست یا خیر. متخصصان تغذیه در مراحل قبل از عمل جراحی در قالب یک کارگروه به ارزیابی‌هایی از قبیل بررسی عادت‌های غذایی فرد، آنالیز ترکیب بدن، آزمایشات و سایر مدارک پزشکی بیمار همچون آندوسکوپی و سونوگرافی پرداخته و در نهایت نسبت به تأیید یا عدم تأیید بیمار برای انجام جراحی نظر خود را بیان می‌کنند. همچنین در طی این مشاوره بیمار از نظر تمامی موارد تغذیه مانند کمبود‌های مواد مغذی مورد بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم مداخله لازم اعمال می‌شود.
پس از انجام عمل جراحی، بیماران توسط متخصصان تغذیه در فواصل زمانی تعریف شده طبق گایدلاین‌های جراحی ویزیت می‌شوند تا روند دقیق کاهش وزن بیمار و وضعیت ماکرو و میکرونوترینت‌ها توسط ایشان به طور منظم بررسی شود. در مورد ویزیت‌های پس از عمل و نحوه اعمال مداخلات تغذیه در شماره‌های بعدی مجله صحبت خواهد شد.