الف - اراده در زندگی انسان نقش اساسی را ایفا می کند و درحقیقت نیروی محرکه انسان همان اراده است اگر اراده نباشد هیچ تصمیم عملی و هیچ قصدی به هدف نهایی نخواهد رسید ، بنابراین نقش اراده را در فعالیتهای فکری ، عملی ، اقتصادی واجتماعی نباید نادیده گرفت ، لکن افراد جامعه نسبت به مسئله اراده بر دو قسم اند، گروهی وقتی تصمیم می گیرند ، با عزمی جدی و اراده ای قوی و پشتکار کامل آن را پی گیری می کنند و به آن نتیجه نهایی و مطلوب خود می رسند حتی برخی با وجود مشکلات زیاد اما بخاطر اراده ناگسستنی که از خود نشان میدهند به همه موانع و مشکلات فائق می آیند . و گروهی وقتی کاری راشروع می کنند با اراده سست و ضعیف آن را پی می گیرند و به همین خاطر در میانه راه خسته و سرخورده می شوند با اینکه همه امکانات و شرائط برای موفقیت آنهافراهم بود ولی چون از پشتکاری جدی و اراده قوی برخوردار نبودند هم فرصتها را از دست می دهند و هم کار را ناتمام رها می کنند . فرض کنید دانش آموزی دارای هوشی سرشار است اما چون دارای پشتکار و اراده نیست استعدادش به هدر می رود و اگر به عکس محصلی دارای هوشی متوسط باشد اما از اراده قوی برخوردار باشد بی تردید به نتیجه مطلوب خود خواهد رسید. یکی از دانشمندان بزرگ دنیا که از مخترعان معروف می باشد می گوید : یک درصد موفقیتها استعداد است و 99 درصد آن اراده و پشتکار و از نظر روانشناسی ثابت شده است که این امور در تقویت اراده موثر است :
1 ـ داشتن هدف عالی
2 ـ ایمان و عشق نسبت به هدف
3 ـ اعتماد به نفس
4 ـ مطالعه سرگذشت افراد نابغه و چهره های موفق
5 ـ معاشرت با کسانی که دارای موفقیتهای زندگی می باشند
6 ـ شکستها را مقدمه پیروزی بداند نه عامل رکود
7- از نظر علمای اخلاق خواندن پنجاه آیه از قرآن در روز در تقویت اراده بسیار موثراست. کسی که به کارهای خوب ومثبت فکر می کند بدون شک به مرور زمان در او شوق واشتیاق ویژه ای حاصل میشود و وقتی این شوق در او بوجود آمد عامل محرک را در دورن انسان ایجاد می کند که همان اراده او می باشد و وقتی اراده و تصمیم او جدی شد به اعضا و جوارح بدن فرمان می دهد که برای رسیدن به هر آنچه فکر می کرده فعالیت و جدیت نماید.اینجا است که نقش مهم تلاش و کوشش خود را نشان می دهد و این آیه قرآن به روشنی عملی می گردد که: « لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرى (نجم 39-40 ) برای انسان هیچ ثمره ای نیست مگر آنچه را که برای او تلاش کرده است و با اراده و اختیارش بدنبال رسیدن به آن بوده بزودی می بیند. درمورد خداوند هم باید مثبت اندیش بود وبه نعمت های فراوان خداوند باید زیبا اندیشید تا روزبه روز برمعرفت وحق شناسی انسان افزوده شود.
روانشناسان عادت را پاسخ شرطی به یک محرک تعریف کرده اند. عادت در نتیجه پاسخ دادن به شکل خاص به یک محرک ویژه، و اغلب در اوایل زندگی صورت خارجی پیدا می کند.انسان بدون هرگونه عادتی متولد می شود شما عادت هایتان را از دوران طفولیت کسب کرده اید. هر عادت به مدت زمانی احتیاج دارد تا شکل بگیرد. بدون شک عواملی هستند که باعث می شوند عادت جدیدی شکل گرفته و جایگزین عادت های بد ما شوند.
هفت مرحله شکل گیری عادت جدید چنین است:
1 -تصمیم بگیرید که درصد درصد مواقع می خواهید رفتار جدیدی را به نمایش بگذارید. برای مثال: اگر تصمیم می گیرید صبح ها زود از رختخواب بیرون بیایید و ورزش کنید، ساعت را برای زمان معینی کوک کنید. با بلند شدن صدای زنگ، بلافاصله از رختخواب بیرون بیایید.لباس های ورزشی خود را بپوشید وجلسه ورزش را شروع کنید.
2- استثنایی برای این عادت جدید قائل نشوید. بهانه نیاورید و توجیه نکنید. از تصمیمی که گرفته اید عدول نکنید. اگر تصمیم گرفته اید ساعت 6صبح از خواب بیدار شوید، خودتان را تحت نظمی درآورید که صبح ها در این زمان از خواب بیدار شوید تا اینکه در این کار یک حالت خود به خودی پیدا کنید.
3-به اطرافیان خود بگویید که قصد دارید رفتار خاصی را به نمایش بگذارید. وقتی بدانید دیگران نظاره گر شما هستند با جدیت بسیار بیشتری کارتان را انجام می دهید.
4 - در ذهن خود ببینید که آن رفتار بخصوص را به نمایش گذاشته اید. هر چه بیشتر خودتان را مجسم کنید که برنامه مورد نظرتان را با موفقیت انجام می دهید، امکان دستیابی به خواسته هایتان بیشتر می شود.
5 -بارها از تأیید و تلقین مثبت استفاده کنید. این تکرار به میزان زیاد سرعت شکل گیری عادت جدید را در شما افزایش می دهد. برای مثال می توانید بگویید: من همه روزه ساعت 6صبح از خواب بیدار می شوم و بلافاصله شروع به ورزش می کنم. قبل از اینکه به خواب بروید این موضوع را به خود تلقین کنید. در اغلب مواقع، دقایقی قبل از آنکه صدای صدای زنگ ساعت بلند شود، شما از خواب بیدار خواهید شد.
6 -آنقدر رفتار جدید را انجام دهید که اگر زمانی آن را انجام ندادید، ناراحت شوید!
7 - از همه مهمتر به خودتان به خاطر کاری که می کنید پاداش بدهید. هر بار که به خودتان پاداش می دهید، رفتارتان را تأیید و آن را تقویت می کنید.
ب-اما اراده ترک گناه و عصیان گری امام علی علیه السلام فرمود: خود را با استغفار وطلب آمرزش خوشبو کنید، تا بوى بد گناهان، شما را رسوا نکند. گناه چون زهری است که روح و پیکر آدمی را بیمار می‌کند و به تدریج آن را به انحطاط و نیستی می‌کشاند گناه در حقیقت جنگ با پروردگار مهربانی است که تمام اسباب آرامش و آسایش را برای زندگی انسان مهیا ساخته است. اینکه انسان متوجه گناه وخطای خودش نسبت به خالق و پروردگارش بشود خودش بزرگترین موفقیت و بهترین سعادتی است که نصیب او شده و بدون شک خود همین توجه مقدمه بسیاری خوبی برای برداشتن قدمهای بعدی می باشد کسی که در یک فضای تاریک قرار گرفته باشد کوچکترین روزنه از از نور می تواند بزرگترین دستگیر امید برای او باشد تا بدینوسیله راه خروج از این تاریکی و گمراهی را پیدا نماید برای ترک گناه و آلوده نشدن به معصیت توجه به نکاتی که درحقیقت راهکار ترک گناه است لازم می باشد:
1- فکر واندیشه درباره عاقبت گناه. اگر انسان قبل از اینکه مرتکب گناه شود قدری بیاندیشد که گناه ممکن است چند لحظه لذّت کاذب و زود گذر داشته باشد، اما خشم و غضب الهی و محرومیت از فیض حق را به همراه دارد گناه سبب کوتاهی عمر می شود چنان که امام صادق(علیه السلام) فرموند: کسانی که بر اثر گناه می میرند بیشتر از کسانی هستندکه با اجل ومرگ طبیعی می میرند. گناه پایانی جز نکبت و رسوایی ندارد .چنانکه امام باقر(علیه السلام) فرمودند: « مَا مِنْ نَکْبَةٍ تُصِیبُ الْعَبْدَ إِلَّا بِذَنْبٍ » (هر نکبت و رسوایی که بر سرانسان بیاید از رهگذر گناه است).
2-تقویت اراده وتصمیم برترک گناه .انسان به نقطه ای خواهد رسید که از گناه بیزار ومتنفر می شود. دراین مسیر توسل به اهل بیت، و گریه برحضرت حسین(علیه السلام)، ونماز اول وقت، و نماز شب، و دیدارپاکان و به ویژه یاد خدا بسیار موثر است. هر زمان هر کس مورد حمله وسوسه های شیطانی از رسانه ها، و فیلم ها و ماهواره ها قرار گرفت، راه مبارزه توجه به آیات قرآن و فرهنگ انبیا وائمه طاهرین است که همه اینها حق است، و ضد آنها وسوسه، با توجه به عمق آیات و روایات و روش پاکان و اولیاء خدا وسوسه دفع می شود.
3- اگر انسان بداند که شیطان دشمن قسم خورده انسان است و شیطان گناه را زیبا و جذاب جلوه می دهد تا انسان را به گناه آلوده کند اما هرگز چنین قدرتی را ندارد که انسان را مجبور به گناه کند و هرگز نباید از شیطانی که دشمن انسان است امید ودلسوزی داشته باشید هرگاه شیطان شما را به گناه دعوت نمود بدانید که می خواهد ضربه ای به شما بزند.
4- درآن لحظه ای وسوسه گناه برای انسان رخ می دهد اگر به عذاب هایی که برای گناهکاران پیش بینی شده است دقت کند به آسانی دچار گناه نمی شود. و بداند هر گناهی او را از خدا دور می کند و دوری از خدا انسان را از عزت و سعادت دور می کند وهیچ عاقلی به خاطر چند لحظه لذت کاذب و زودگذر این همه پیامدهای منفی را برای خود فراهم نمی سازد.
5- ذکر ویاد خدا در این لحظه های حساس که شیطان به گناه دعوت می کند بسیار کارساز خواهد بود، چون ذکر خدا انسان را از گناه باز می دارد، سعی کنید بعد از نماز صبح سوره مبارکه یس ودعای توسل را به نیت حال معنوی مرتب بخوانید وهمیشه با وضو باشید. با مناجات 15 گانه امام سجاد(علیه السلام) خصوصاً مناجات الشاکین همدم باشید. و باقوی کردن ایمان و تقوا، اراده و نفس انسان محکم چون کوه می شود.