تینا مزدکی- هر دولت با روی کار آمدن تغییراتی اعمال کرده که گاه نتایج خوب و گاه نتایج بدی به بار آورده است، یکی از این تغییرات که به خوبی برای ایرانی‌ها ملموس بوده، تغییرات چشمگیر در وضعیت اینترنت است. در سال‌های اخیر با توجه به سیاست‌گذاری‌های محدودکننده و دیگر شرایطی که به وجود آمده، اینترنت کشور به‌شدت پر اختلال و کند شده است. اکنون، همه‌چیز دست‌به‌دست هم داده است تا بگوییم ایران در شاخص‌های کلی کیفیت اینترنت جزو پایین‌ترین رتبه‌ها در رده‌بندی‌های جهانی قرار دارد.
توسعه فیبر نوری خوب پیش رفت و امیدواریم ادامه داشته باشد
در گفت‌وگوی حمیدرضا احمدی با خبرآنلاین از این عضو انجمن تجارت الکترونیک خواسه شد تا نظر خود را در رابطه با اتفاقات مثبت و منفی که در دولت قبل در این اکوسیستم رخ داده است، بگوید. او با بیان اینکه در دولت قبلی برخی اتفاقات مثبت بوده، گفت:«پروژه فیبر نوری، از آن پروژه‌هایی بود که خوب جلو رفت اما جاهایی با شهرداری به مشکل خورد و باید حل شود. در کل فیبر نوری، کار زیرساختی است که باید نهایتاً انجام شود و من امیدوارم این پروژه در دولت بعد نیز ادامه پیدا کند.»
شفاف اما محدود
او ادامه داد:«یک سری شفافیت‌های محدود هم وجود داشت. به‌عنوان‌مثال، اینکه خود زارع پور مخالف فیلترینگ گوگل پلی و یک سری پلتفرم‌ها بود، به نظرم نکته مثبتی بود که مطرح شد.»
همچنین به گفته احمدی، انجمن تجارت الکترونیک برای گزارش سوم خود توانست از وزارت ارتباطات دولت سیزدهم اطلاعات خوبی در مورد پهنای باند اینترنت به دست آورد که این اطلاعات به‌علاوه جزئیات دیگر به گزارش این انجمن کمک کرد.
اعداد اعلام می‌شوند اما نمی‌توانیم آن‌ها را راستی‌آزمایی کنیم
او در این مورد گفت:« مدت خیلی زیادی رسماً عدد پهنای باند اعلام نمی‌شد و ما رسماً از حرف‌وحدیث‌ها اعدادی به دست می‌آوردیم. اما قبل از گزارش سوم انجمن، اعلام کردند که پهنای باند نسبت به پهنای باندی که از دولت روحانی دریافت کردند، دو یا دونیم برابر شده است. این به این معنا است که اگر پهنای باند حدود 5 و نیم بوده، الان به حدود 11 رسیده است؛ اما اینکه آیا این عدد درست است و در همه شرایط این پهنای باند ثبات دارد؛ چیزی است که ما شاید نتوانیم آن را راستی آزمایی کنیم.»
فیلترینگ در کنار تحریم‌ها کیفیت اینترنت را پایین آورده
در گزارش سوم انجمن تجارت الکترونیک، گفته شد که ایران در بین 100 کشور در جایگاه 95 دسترسی آزاد به اینترنت قرار دارد و اگر کشورهای بدون اطلاعات کافی در رابطه با محدودیت را حذف کنیم، اینترنت ایران در وضعیتی پایین‌تر از چین و کامرون و در صدر کشورهای دارای محدودیت در دسترسی آزاد به اینترنت قرار می‌گیرد.
این عضو انجمن تجارت الکترونیک در مورد کیفیت اینترنت ایران گفت:« هم تحریم و هم فیلترینگ باعث می‌شود کیفیت اینترنت ما پایین بیاید، هرچقدر هم که سرعت اینترنت بیشتر شود و یا فیبر نوری کشیده شود، بااینکه اقدامات خوبی است اما کافی نیست تا ما بتوانیم کیفیت اینترنت خود را از پایین جدول به وسط جدول بیاوریم.»
زحمت زدن یک دکمه یا میلیاردها سرمایه‌گذاری و کیلومترها سیم‌کشی؟
احمدی فیلترینگ را گل به خودی دانست و گفت:« دلیل اینکه همه کاربران بر مسئله فیلترینگ حساس هستند، این است که فیلترینگ می‌تواند به‌راحتی با یک دکمه حل شود؛ اما رساندن فیبر نوری به همه خانواده‌ها، میلیاردها سرمایه‌گذاری و زحمت کندن و سیم‌کشی می‌خواهد، اما رفع فیلتر اینستاگرام و تلگرام و غیره تنها به یک دکمه نیاز دارد؛ به همین دلیل فیلترینگ گل به خودی است.»
حمیدرضا احمدی بابیان اینکه یک سری چیزها زیرساختی است، گفت:« برای مثال لوله‌کشی آب و فاضلاب در مرحله اول لازم است اما اینکه آب سالم برسد و تصفیه شود مرحله دوم است. بنابراین، پروژه فیبر نوری واقعاً چیز لازمی است و بعداً که رفع فیلترها صورت بگیرد، فیبر نوری کیفیت اینترنت را بسیار بالا می‌برد.»
این خاک برای استارت‌آپ‌ها حاصلخیز نیست
به گفته حمیدرضا احمدی، فیلترینگ، تحریم و سرعت، مجموعاً کیفیت اینترنت را پایین میاورد. جدا از مشکلات اجتماعی که دارد و اعصاب مردم را خورد می‌کند، برای کسب‌وکارها بد است و این خاک حاصلخیزی برای استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای تجارت الکترونیکی نیست. او در این مورد گفت:« اگر برنامه ایران این است که وابستگی خود را به منابع طبیعی مثل نفت و گاز کم کنیم و صنعت و تجارت الکترونیک را جلو ببریم، خاک حاصلخیز و کیفیت مناسب می‌خواهد.»
او بابیان اینکه در تصمیم‌گیری برای فیلترینگ، مسئله سیاسی امنیتی دخیل است اما در پله بعد پلتفرم‌های ایرانی هستند که می‌خواهند بین مردم جا باز کنند. گفت:« ایتا و بله پلتفرم‌هایی هستند که دولت بر آن‌ها کنترل بیشتری دارد و دسترسی به آن‌ها آسان‌تر است. این پلتفرم‌ها در یکی دو سال گذشته ازنظر ترافیکی رشد زیادی داشته اما مسئله این است که مردم همچنان به پلتفرم‌های خارجی هم نیاز دارند.»
او گفت:« اکنون بااینکه ترافیک اینستاگرام به دلیل فیلترینگ افت داشته است، کاربران همچنان به‌صورت فعال به آن سر می‌زنند. یعنی حدود 84٪ کاربران فیلترشکن دارند و برای آن پول خرج می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت فیلترینگ ازنظر ترافیک توانست ترافیک پلتفرم داخلی را افزایش دهد اما ازنظر کاربری و تعداد، کاربران ایرانی هنوز به اینستاگرام و تلگرام وابسته هستند.»
تنها برنده فیلترینگ، صنعت وی‌پی‌ان فروشی است
برخی کاربران بر این باورند که به‌اجبار و برای دریافت کد و… باید از پلتفرم‌های داخلی استفاده کنند، او در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است افزایش ترافیک پلتفرم داخلی ناشی از اجبار کاربران برای استفاده پلتفرم‌های داخلی باشد گفت:« شاید این اجبار باعث ترافیک پلتفرم داخلی باشد اما هم من و هم اعضای تجارت الکترونیک مشکلی با پلتفرم داخلی نداریم؛ یعنی اگر وزارتخانه‌ای می‌خواهد کدی را با بله برای کاربران بفرستد، مشکلی ندارد و فکر نمی‌کنم مردم انتظار داشته باشند این کد از طریق تلگرام برای آن‌ها ارسال شود، مسئله رقابت بین پلتفرم داخلی و خارجی نیست.»
او ادامه داد:« اگر هدف، عدم استفاده کاربر از پلتفرم‌هایی مثل واتساپ، اینستاگرام و تلگرام بوده، این هدف با شکست مواجه شده و اکنون مردم با هزینه بیشتر از واتساپ، اینستاگرام و تلگرام استفاده می‌کنند و تنها برنده این قضیه صنعت وی‌پی‌ان فروشی شده است.»
او در مورد اعتماد کاربران به پلتفرم‌های داخلی گفت:« نظرسنجی‌هایی شکل‌گرفته که نشان می‌دهد مسئله اعتماد، دغدغه کاربران است اما لزوماً دغدغه اول آن‌ها نیست. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که پلتفرم داخلی ازنظر قوانین جمهوری اسلامی محدود است؛ کاربران احساس می‌کنند نمی‌توانند زندگی خود را به شکلی که در اینستاگرام و تلگرام می‌آورند، در روبیکا بیاورند و از طرفی می‌خواهند ارتباط بین‌المللی داشته باشند. به‌عنوان‌مثال تیم رئال مادرید در روبیکا حساب نمی‌سازد، بنابراین کسانی که طرفدار رئال‌مادرید هستند، در پلتفرم‌های بین‌المللی آن را دنبال می‌کنند.»
او ادامه داد:«یعنی هنوز احساس اینکه روبیکا و ایتا و غیره کاملاً جایگزین پلتفرم‌های خارجی هستند در کاربران جا نیفتاده است و شاید نقش مکمل آن‌ها را ایفا می‌کند. به‌هرحال افراد اعضای خانواده‌ای دارند که در کشورهای دیگر هستند، بازیگران ورزشکاران و افراد شاخصی وجود دارند که در کشورهای دیگر هستند و نمی‌توان همه این‌ها را در روبیکا پیدا کرد.»
دولت می‌تواند لابی‌گری کند
این عضو انجمن تجارت الکترونیک، در مورد انتظاراتی که از دولت جدید می‌رود نیز گفت:« دولت جدید جدا از اختیاراتی که دارد، می‌تواند لابی‌گری کند. این دولت با رأی مردم روی کار آمده و می‌تواند از آن میکروفونی که مردم به دست او دادند، استفاده کند و تقاضای مردم را به گوش کسانی برساند که با رأی مردم و به‌صورت دموکراتیک روی‌کار نیامده‌اند.»
او در این مورد کمیته مصادیق مجرمانه را مثال زد و گفت:« قسمتی از کمیته دولتی و قسمتی از آن دولتی نیست. این دولت در قسمتی که دولتی است می‌تواند با لابی‌گری، شفاف‌سازی کند، می‌تواند با هدایتگری باعث شود یک سری تصمیمات برای فیلترینگ بازبینی شود. حتی می‌تواند ساختار کمیته را تغییر دهد که یک پلتفرم این‌قدر راحت فیلتر نشود و بعد این‌قدر سخت از فیلتر درنیاید تا هر زمان فیلترینگی انجام می‌شود، زمان‌بندی داشته باشد و به این شکل نباشد که تا ابد فیلتر باشد.»
از طرفی در برنامه‌های ارائه‌شده ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات به مجلس، شش موضوع توسعه ارتباطات و شبکه ملی اطلاعات، توسعه دولت هوشمند و کاربردی سازی فناوری‌های نوین در صنایع مختلف، توسعه اقتصاد دیجیتال، حمایت از توسعه محتوا و خدمات محتوایی در فضای مجازی، توسعه صنعت فضایی و توسعه پست هوشمند ارائه شد.
او در این مورد گفت:«شبکه ملی اطلاعات برای افراد مختلف، معانی مختلفی دارد. آنجایی که مربوط به توسعه زیرساخت ارتباطات و شبکه ملی اطلاعات است، نمی‌توان از توسعه اجتناب کرد. به‌عنوان‌مثال، اگر شبکه ملی توسعه آبیاری باشد، کسی نمی‌گوید این شبکه بد است. در ایران زیرساخت فناوری هرچقدر بهتر شود و در آن سرمایه‌گذاری شود درنهایت خوب است.»
او در ادامه بابیان اینکه از این توسعه زیرساخت می‌توان استفاده بد نیز داشت، گفت:« هنگامی‌که شما سرورهای داخل را توسعه می‌دهید، تعداد آن را بیشتر می‌کنید و قیمت آن افت می‌کند خوب است؛ اما اگر با این توسعه، شرکتی را به‌زور وادار کنید که سرورهایش را به ایران بیاورد تا شما هر زمان که خواستید بتوانید آن را خاموش‌کنید، فیلتر کنید و سایت آن‌ها را ببندید، این توسعه بد است.»
به گفته این عضو انجمن تجارت الکترونیک، توسعه زیرساخت به‌صورت خنثی خیلی خوب است اما استفاده‌های بد هم می‌توان از آن کرد. نحوه این استفاده بر اساس سیاست‌گذاری‌هایی که هر چهار سال و توسط وزرای متفاوت اعمال می‌شود، تغییر پیدا می‌کند. بنابراین او در مورد وزیر پیشنهادی جدید گفت:« به وزیر جدید تا آنجایی که دست خودش باشد می‌توان خوش‌بین بود اما آنجایی که باید با مجلس سروکله بزند و به تصمیمی برسد نمی‌توان خوش‌بین بود. درواقع باید بنشینیم و ببینیم که چه می‌شود.»
او در پایان از به‌روزرسانی گزارش انجمن تجارت الکترونیک در پاییز امسال خبر داد و گفت:« در ورژن چهارم گزارش انجمن تجارت الکترونیک که در پاییز ارائه می‌شود، بهتر می‌توانیم ببینیم که در طی این چند ماه که چه تغییراتی صورت خواهد گرفت.»
323