قوانین اساسی حماقت و افراد احمق

کارلو سیپولا، مورخ و اقتصاددان حوزه توسعه ایتالیایی، در مقاله ای طنزآمیز اما تفکر برانگیز اصول، یا بقول خودش قوانین، جالبی را در رابطه با حماقت انسانها بیان می کند. عنوان مقاله سیپولا "قوانین اساسی حماقت انسان" است. در اینجا نکات کلیدی نظریه او آمده است: 

قانون اساسی اول: انسانها همواره تعداد افراد احمقی که در جامعه در گردش هستند را دست کم می گیرند. سیپولا معتقد است حتی در اتاقی که پر از افراد متخصص و تحصیلکرده است ممکن است چند نفری پیدا شوند که در باره مسئله ای که مورد نظر است دیدگاه های کاملا غیر منطقی و احمقانه ای داشته باشند.

قانون اساسی دوم: احتمال احمق بودن هر شخص مستقل از سایر خصوصیات او است. مثلا، یک آدم تحصیلکرده، دارای موقعیت اجتماعی بالا، شغل خوب و حتی یک دانشمند ممکن است معتقد به تئوری های توطئه و یا بعضی خرافات دیگر باشد.

قانون اساسی سوم: بر اساس این قانون، که سیپولا آن را قانون طلایی حماقت می نامد، احمق کسی است که به شخصی دیگر یا گروهی از افراد ضرر وارد می کند در حالی که هیچ سودی به دست نمی آورد و حتی ممکن است خودش نیز متحمل ضرر شود. مثلا، در دانشگاهی یکی از معاونان از روی کینه توزی آنقدر در کار همکارانش سنگ‌اندازی می کند که استادان خوب انگیزه همکاری خود را از دست داده و دیگر با آن دانشگاه همکاری نمی کنند و بدین ترتیب علاوه بر اینکه دانشگاه ضرر می کند، خود فرد هم کارش را از دست می دهد.

قانون اساسی چهارم: افراد غیر احمق همیشه قدرت تخریب افراد احمق را دست کم می گیرند. افراد غیر احمق اغلب فراموش می کنند که در هر زمان و مکان و تحت هر شرایطی، معامله و یا معاشرت با افراد احمق بسیار پرهزینه است. برای این مورد مدیری را در نظر بگیرید که مشکل آفرینی های یکی از کارمندانش را سرسری یا نادیده می گیرد. اما این بی تفاوتی رئیس و اختلالی که آن کارمند ایجاد می کند روحیه کل تیم را خراب کرده و تولید کارخانه یا سود شرکت را به شدت پائین می آورد.

قانون اساسی پنجم: آدم احمق خطرناک ترین نوع انسان است. این نوع آدم، اگر مسئول باشد، می تواند در شرایط بحرانی با تصمیم های غیر عقلانی سبب ایجاد پانیک یا هراس شود و هزینه گزافی را روی دست همه بگذارد. خطر این آدم از آدمی که تخصص ندارد ولی عاقل است بسیار بیشتر است. چون آدم فاقد تخصص ولی عاقل مداخله ای در امور نمی کند. برای این مورد سیاستمداری را در نظر بگیرید که بر مسندی مهم‌ تکیه زده و با تصمیم های حساب نشده جامعه را از بحرانی به بحرانی دیگر فرو می برد. 

سیپولا اغلب به دلیل برداشت طنزآمیز و در عین حال روشنگرانه اش در مورد رفتار انسانی مورد قدردانی بسیار قرار گرفته است. نظریه او اهمیت توجه به رفتارهای افراد در هر محیط و شرایطی را به ما خاطر نشان کرده و یادآوری می کند که هیچگاه نباید از آسیبی که متخصصین و سیاستمداران و یا افراد مسئول می توانند به جامعه بزنند غافل شد.

*منبع: کانال نویسنده 

 *دکتر عسگر محمودی استادیار بازنشسته اموزش زبان انگلیسی است.

216216